10 gigabitli Internet ( 10GE , 10GbE yoki 10 GigE ) Internet maʼlumotlarini soniyasiga 10 gigabit tezlikda yuklash imkonini beruvchi kompyuter tarmoq texnologiyalari guruhidir . Birinchi marta IEEE 802.3ae-2002 da belgilangan . Oldingi Internet standartlaridan farqli ravishda 10 Gigabitli tarmoqlar faqat odatda tarmoq qidiruvlariga ulanadigan to'liq ikki qurilma orasidagi aloqani belgilaydi. Yangi avlod internet standartlarida, jumladan 10 Gigabit Internet (10GbE) texnologiyasida, ilgari ishlatilgan birgalikda foydalaniladigan tarmoq tuzilmalari va CSMA/CD algoritmi qo‘llanilmaydi[1]. Bundan tashqari, 10GbE faqat to‘liq dupleksda ishlaydi — ya’ni ma’lumotlar ikki tomonga bir vaqtda uzatiladi — va u eski tipdagi takrorlovchi qurilmalar (hublar) bilan ishlamaydi[2].

10-Gigabit Internet standartlari turli ulanishlar (PHY) ilovalarini tavsiflaydi. Kommutator yoki tarmoq tekshiruvi kabi tarmoq qurilmasi SFP+ modullari kabi modulli ulanishlar yordamida bir nechta jismoniy qatlamlarni qo'llab-quvvatlashi yoki o'ralgan juftlik (10GBase-T) orqali 10 Gbps Ethernet kabi jismoniy standartlardan birining o'rnatilgan amalga oshirilishini ta'minlashi mumkin[3]. Internet standartlarining oldingi versiyalari singari, 10GbE mis yoki optik tolali kabellardan foydalanishi mumkin. Mis o'ralgan juftlik bilan ishlash uchun maksimal masofalar 100 metrni tashkil qiladi, lekin kabel parametrlari uchun yuqori talablar tufayli yuqori sifatli kabel (6a toifasi) talab qilinadi[4].

10 Gigabit Internet LANni qabul qilish avvalgi LAN standartlariga qaraganda ulanish sekinroq bo'ladi : 2007-yilda bir million 10 GbE port, 2009-yilda ikki million, 2010-yilda uch milliondan ortiq port[5][6] , hisob-kitoblarga ko'ra, [7] birdaniga 9 mln. ta xabar jo'natildi. 2012-yil holatiga ko'ra, 10 Gigabit hajmdagi xabarlarning narxi Gigabit Internet tarmoqlarinikidan bir necha baravar yuqori, bu esa kengroq maʼlumot qabul qilinishiga to'sqinlik qilmoqda, garchi 10 Gigabit tarmoq uchun bir gigabit o'tkazuvchanlik narxi Gigabit tarmoqlaridan uch baravar past bo'ladi[8][9].

Standart

tahrir

Yillar davomida IEEE 802.3 tarmoq ulanishi 10GbE bilan bog'liq bir qator standartlarni nashr etdi.

Standart Nashr qilingan yili Tavsif
802.3ae 2002 LAN (10GBASE-SR, 10GBASE-LR, 10GBASE-ER, 10GBASE-LX4) va WAN (10GBASE-SW, 10GBASE-LW, 10GBASE-EW) uchun ulanish orqali 10 Gbps Ethernet
802,3 ak 2004 yil Twinaxial kabel orqali 10GBASE-CX4 10 Gbit/s chekilgan
802.3-2005 2005 yil 802.3ae, 802.3ak va xatoliklarni o'z ichiga olgan asosiy standartni qayta ko'rib chiqish
802.3an 2006 yil 10GBASE-T 10 Gbit/s chekilgan mis o‘ralgan juft qabul qiluvchi orqali
802.3ap 2007 yil Bosilgan elektron platalar orqali orqa panel standartlari, 1Gbps va 10Gbps Ethernet signalizatsiyasi (10GBASE-KR va 10GBASE-KX4 Technologies)
802.3aq 2006 yil 10GBASE-LRM 10 Gbit/s chekilgan, ko‘p rejimli tolali uzatuvchi orqali kengaytirilgan tenglashtirish
802.3-2008 2008 yil 802.3an/ap/aq oʻzgartirish va tuzatishlarni oʻz ichiga olgan asosiy standartlar qayta koʻrib chiqilgan. Havolalarni birlashtirish 802.1ax standartiga ko'chirildi.
802.3av 2009 yil EPON uchun 10GBASE-PR 10Gbps Ethernet PHY qabul qiluvchi, 10G-EPON sifatida ham tanilgan
802.3-2015 2015 yil Asosiy standartning so'nggi versiyasi
802.3bz 2016 yil 5-toifali va 6-toifali mis o'ralgan juftlikdagi 2,5 va 5 gigabitli Ethernet imkoniyatlari ( 2,5 GBASE-T va 5GBASE-T)
802.3-2018 2018 802.3bn/bp/bq/br/bs/bw/bu/bv/by/bz/cc/ce ni oʻz ichiga olgan asosiy standartning soʻnggi versiyasi

Manbalar

tahrir
  1. Maykl Palmer. Amaliy tarmoq asoslari, 2-nashr (inglizcha) . — Cengage Learning [ingliz tili] . - P. 180. - ISBN 978-1-285-40275-8 .. 
  2. IEEE 802.3-2012 44.1.1 Qo'llash sohasi
  3. Sharma, Anil (2011 yil 19 yanvar). LightCounting 2014 yil davomida 10GBASE-T port jo'natmalari uchun CAGRni 300 foizdan ortiq prognoz qiladi . TMCnet. 2011-yil 17-iyulda asl nusxadan arxivlangan . Kirish sanasi: 2011 yil 7-may .
  4. 6-toifali kabeldan 55 metrgacha masofada foydalanish mumkin. 6a yoki undan yuqori toifali signallarni 100 metrgacha uzatish imkonini beradi
  5. Dell'Oro matbuot relizi . 2011-yil 29-martda olindi. Asl nusxadan 2011-yil 19-iyulda arxivlangan.
  6. Interop 2011 haqida Intel blogi . 2011-yil 20-sentabrda olindi. Asl nusxadan 2011-yil 25-mayda arxivlangan.
  7. Esklyuziv: Google, Amazon va Microsoft Swarm China for Network Gear | SIMLI . 2018-yil 28-sentabrda foydalanilgan. 2014-yil 6-fevralda arxivlangan .
  8. 10 Gigabit Ethernet hali ham serverlarda juda qimmat 2018-yil 29-sentyabrda Wayback Machine saytida arxivlangan , 2012-11-21
  9. Soz, switch-fondlers: 2013-yil 10Gb Ethernet yiliga oʻxshamaydi. Asl nusxadan arxivlangan 2018-yil 29-sentabr, Wayback Machine saytida , 2013-01-03.