1384-yildagi Moskva-Litva shartnomalari

1384-yildagi Moskva-Litva shartnomalari Moskva va Litva Buyuk Gersogligi oʻrtasidagi ikkita dastlabki ittifoq shartnomasi boʻlib, ular Dmitriy Donskoyning qizi Yagiello va Sofiyaning sulolaviy nikohini, Litva knyazlari tomonidan Dmitriyga nisbatan vassallikni tan olishni va pravoslav marosimiga koʻra Litvaning suvga choʻmishi nazarda tutgan.

Shartnomalar

Shartnomalardan birini Moskvaning Buyuk Gersogi Dmitriy Donskoy va uning ukasi Vladimir Andreevich Yagiello va uni qoʻllab-quvvatlagan aka-uka Skirgailo va Koribut bilan tuzdilar. Ikkinchi shartnoma Dmitriy Donskoy tomonidan aka-ukalarning onasi Juliana Tverskoy bilan tuzilgan. Har ikki harf ham 1626-yildagi Elchi farmoni inventarida koʻrsatilgan. Aka-uka Olgerdovichlar Dmitriy Moskovskiy, Vladimir Andreevich Serpuxovskiy va ularning bolalarini choʻqintirdilar.

Ittifoq tashabbusi

Tverlik Juliana taʼsiri ostida, Yagiello va Vitovt bilan kurashgan aka-uka, shuningdek Tevton ordeni va Oltin Oʻrdaning tashqi tajovuzlari bilan Moskva bilan yaqinlashish boʻyicha oʻz pozitsiyalarini mustahkamlashga kelishib oldilar. B. Grekov soʻzlariga koʻra, kelishuv bir tomondan Oʻrda hokimiyati, ikkinchi tomondan orden Sharqiy Yevropa mamlakatlariga oʻrnatishga harakat qilgan munosabatlar tartibini buzdi.. U munosabatlarning yangi tartibini oʻrnatdi, bu Rossiya yerlarining muhim qismini birlashtirishning barqaror tendensiyasini, umumiy dushmanlarga qarshi kurashda Moskva-Litva hamkorligini chuqurlashtirish tendentsiyasini ifoda etdi. Bu, shuningdek, 1380-1382-yillarda Dmitriy Donskoy va Keystut tomonidan qurilgan Oʻrdaga qarshi frontni qayta tiklashga urinish edi.

Amalga oshmaganlik sabablari

Moskva-Litva ittifoqi bir qator holatlar va qoʻshni davlatlarning uni buzishga qaratilgan maqsadli harakatlari tufayli amalga oshmay qoldi. Rossiya erlarining mustahkamlanishini istamagan Oltin Oʻrda Dmitriy Donskoyga bosimni kuchaytirdi, 1384-yilda Vladimir Buyuk Gertsogiga juda katta soliq toʻlaydi, shuningdek Oleg Ryazanskiyning Moskvaga qarshi harbiy harakatlariga (Kolomnaning qoʻlga olinishi va Perevitsk jangi) ruxsat berdi. Bu Litva-Rossiya feodallarida, ayniqsa, oʻz yerlaridan oʻlpon toʻlagan anti-Oʻrda Novgorod-Severskiy knyaz Koributning shubhalarini uygʻotdi. Bundan tashqari, Yagayle tez orada Vitovt bilan ikkinchisi uchun maqbul boʻlgan shartlarda tinchlik muzokaralarini olib borishga muvaffaq boʻldi. Bunga Muskovit-Litva ittifoqi va Rossiyaning birlashishi istiqbollarini xohlamagan Teutonik ritsarlar yordam bergan boʻlishi mumkin.

Biroq, asosiy omil 1384-yil kuzida 13 yoshli Yadvigani taxtga oʻtqizgan polshalik feodallarning faolligi edi va u bilan nikoh orqali Polsha taxtini egallash boʻyicha Jagiello bilan muzokaralar boshladi. Bu taklif Jagiello uchun Dmitriy Donskoy bilan kelishuvdan koʻra afzalroq edi, unga koʻra u faqat quyi lavozimga daʼvo qilishi mumkin edi. 1385-yil 14-avgustda Kreva ittifoqi imzolandi, bu Polsha toji va Litva Buyuk Gersogligi oʻrtasidagi toʻrt asrlik yaqin aloqalar davrini ochib berdi. 1386-yil 2-fevralda Jagiello Lyublinda Polsha qiroli deb eʼlon qilindi, 15-fevralda Krakovda katoliklikka choʻmdi, 18-fevralda Jadvigaga uylandi va 4-martda — toj kiyish marosimi boʻlib oʻtdi. Moskva-Litva hamkorligi falaj boʻldi va Rossiyaning birlashishi jarayoni koʻp asrlar davomida davom etdi. Litva Rusi , Polsha Rusiga ergashib, katoliklikning boshlanishi va qattiq assimilyatsiya bosimining obyektiga aylandi.