Vikipediya

2006-yilgi al-Askari masjididagi portlash

2006-yilda al-Askari ziyoratgohidagi portlash 2006-yil 22-fevralda mahalliy Iroq vaqti bilan taxminan 6:44 da sodir boʻlgan va Iroqning Samarra shahridagi al-Askari ziyoratgohini nishonga olgan. Shia islomidagi eng muqaddas qadamjolardan biri boʻlgan masjidga qilingan hujumni hech qaysi guruh oʻz zimmasiga olmagan; Amerika Qoʻshma Shtatlarining oʻsha paytdagi prezidenti Jorj Bush „dalil“larga koʻra, portlash Al-Qoida fitnasi boʻlganini aytdi. Masjid portlashdan jiddiy zarar koʻrgan boʻlsa-da, qurbonlar yoʻq.

Hujum ortidan javob zoʻravonliklari sodir boʻldi, ertasi kuni yuzdan ortiq oʻlik topildi[1] va portlashdan keyingi kunlarda 1000 dan ortiq oʻlim qayd etildi. Baʼzi maʼlumotlarga koʻra, birinchi kunning oʻzidayoq oʻlganlar soni 1000 dan oshadi. Iroqdagi sunniylar va shia qurolli guruhlari oʻrtasida allaqachon keng tarqalgan jamoaviy zoʻravonlik oxir-oqibat keng koʻlamli fuqarolar urushiga aylangan.

Hujum va unga qarshi harakat

tahrir
 
2006-yil fevralidagi birinchi portlashdan keyingi masjid surati.

2006-yil 22-fevral, soat 6:44 ertalab (0344 UTC), al-Askariy masjidida portlashlar sodir boʻlib, uning oltin gumbazini vayron qildi va masjidga jiddiy zarar yetkazdi. Harbiy kiyim kiygan bir necha erkak avvalroq masjidga kirib, u yerda soqchilarni bogʻlab, portlovchi moddalar oʻrnatgan, natijada portlash sodir boʻlgan. Ikkita bomba[2][3] ertalab ziyoratgohga kirgan Iroq maxsus kuchlari[4] xodimlari kiyimidagi[5]kishilar tomonidan ishga tushirildi.[6]

Portlash oqibatida jabrlanganlar haqida xabar berilmagan. Biroq, ziyoratgohning shimoliy devori bombalar taʼsirida vayron boʻlgan, bu gumbazning qulashiga olib kelgan va u bilan birga inshootning toʻrtdan uch qismini vayron boʻlgan.[7]

Portlashdan soʻng Amerika va Iroq kuchlari ziyoratgohni oʻrab oldi va hududdagi uylarni tintuv qila boshladi. Masjidni qoʻriqlash uchun mas’ul boʻlgan besh nafar politsiyachi hibsga olindi.

Gumbaz 2009-yilning aprelida taʼmirlangan va ziyoratgoh ziyoratchilar uchun qayta ochilgan.

Mas’uliyat va ayblovlar

tahrir

Masjidga uyushtirilgan hujum uchun javobgarlikni hech bir guruh oʻz zimmasiga olmadi.

Iroqdagi Al-Qoida

tahrir

Iroqdagi Al-Qoida tarqatgan bayonotlarda aloqasi borligini rad etgan boʻlsa-da, 2006-yil iyun oyida Iroq qoʻmondonlari va qoʻshinlari Abu Qudama at-Tunesi sifatida tanilgan tunislik Yusri Faxer Muhammad Alini u va 15 nafar xorijlikni qoʻlga olib, ogʻir yaralagani xabar qilingan edi. Boshqa xorijiy jangchilar Iroqning 25-nazorat-oʻtkazish punktiga bostirib kirishdi.

Abu Qudama Samarradagi al-Askariy masjidiga qilingan hujumda ishtirok etganini tan oldi va hujum qanday amalga oshirilgani haqida batafsil maʼlumot berdi. Al-Rubaiyning aytishicha, Iroq xavfsizlik kuchlari masjidga hujum uyushtirgan, iroqlik va Iroqdagi Al-Qoidadan birining yetakchisi Xaysam al-Badrini haligacha qoʻlga olgani yoʻq, keyinchalik u 2007-yil 2-avgustda havo hujumida oʻldirilgan. Al-Ruboiyning aytishicha, al-Badriy, Abu Qudama, Saudiyaning toʻrt nafar fuqarosi va yana ikki iroqlik 21-fevral kuni masjidga bostirib kirib, ziyoratgoh qoʻriqchilari, Iroq obyektlarini himoya qilish xizmati xodimlarini yigʻib, qoʻllarini bogʻlagan. Shundan soʻng guruh tunning qolgan qismini masjidni bombalar bilan jihozlash bilan oʻtkazdi. Ertasi kuni tongda ular portlovchi moddalarni portlatib, gumbazni qulatdilar.

2006-yil avgust oyida boʻlib oʻtgan matbuot anjumanida AQSh Prezidenti Jorj Bush „Bu juda aniq – hech boʻlmaganda dalillar shuni koʻrsatadiki, ziyoratgohni portlatish Al-Qoida fitnasi boʻlib, barchasi mazhablararo zoʻravonlikni keltirib chiqarishni maqsad qilgan“ dedi.[8] 2007-yil may oyida „Iroq rasmiylari“ ham hujumda Al-Qoidani aybladilar.[9] Oʻlimidan oldin Abu Musab az-Zarqawi oʻz maqsadlari qatoriga Iroq shialari va sunniylari oʻrtasida fuqarolik urushini qoʻzgʻatishni sanab oʻtgan.[10]

2006-yil sentabr oyida Iroq rasmiylari Hamid Juma Foris Juri al-Saidiyning Xaysam al -Badriy buyrugʻi bilan amalga oshirilgan portlash bilan bogʻliq holda qoʻlga olinganini eʼlon qildi.[11] Al-Badriy 2007-yilning avgustida oʻldirilgan

Havolalar

tahrir
  1. ↑ Worth, Robert F.. „Muslim Clerics Call for an End to Iraqi Rioting“. The New York Times (25-fevral 2006-yil). 24-aprel 2009-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-fevral 2006-yil.
  2. ↑ „Explosion destroys Shiite shrine golden dome“. Ireland On-Line. 21-fevral 2011-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23-fevral 2006-yil.
  3. ↑ „Bombers strike Shia mausoleum in Iraq“. IBN Live. 30-sentabr 2007-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23-fevral 2006-yil.
  4. ↑ Knight, Sam. „Bombing of Shia shrine sparks wave of retaliation“. The Times (22-fevral 2006-yil). 10-fevral 2008-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23-fevral 2006-yil.
  5. ↑ „Blast destroys golden dome of Iraq's shrine“. Hindustan Times. 27-sentabr 2007-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23-fevral 2006-yil.
  6. ↑ „Iraqi shrine bombing spurs wave of sectarian reprisals“. CBC News (22-fevral 2006-yil). 14-may 2007-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23-fevral 2006-yil.
  7. ↑ Worth, Robert. „Blast Destroys Shrine in Iraq, Setting Off Sectarian Fury“. NYTimes (22-fevral 2006-yil). 24-aprel 2009-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23-fevral 2006-yil.
  8. ↑ „President Bush Holds a News Conference: CQ Transcripts Wire“. The Washington Post (21-avgust 2006-yil). 20-oktabr 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-aprel 2010-yil.
  9. ↑ „Al Qaeda leader in Iraq 'killed by insurgents'“. ABC News (1-may 2007-yil). Qaraldi: 5-dekabr 2014-yil.
  10. ↑ CNN. „Letter may detail Iraqi insurgency's concerns“ (10-fevral 2004-yil). 17-may 2008-yilda asl nusxadan arxivlangan.
  11. ↑ Oppel, Richard A. Jr. (September 3, 2006). Senior Al Qaeda Figure in Iraq Is Captured. The New York Times 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=2006-yilgi_al-Askari_masjididagi_portlash&oldid=4918822" dan olindi