ABCANZ dasturi
ABCANZ dasturi (inglizcha: ABCANZ Armies, American, British, Canadian, Australian and New Zealand Armies' Program) — bu AQSh, Buyuk Britaniya, Kanada, Avstraliya va Yangi Zelandiya, shuningdek, AQSh dengiz piyodalari korpusi va Britaniya qirollik dengiz piyodalari armiyalarining oʻzaro munosabatini optimallashtirish, jihozlarini bir xillashtirish va shaxsiy tarkibni tayyorlashga qaratilgan texnik hamkorlik dasturi.
Ikkinchi jahon urushi davrida AQSH, Buyuk Britaniya va Kanada qurolli kuchlari oʻrtasidagi yaqin harbiy hamkorlikning davomi sifatida 1947-yilda boshlangan, 1954-yilda „Standartlashtirishning asosiy tushunchalari“ bilan almashtirildi[1]. Avstraliya 1963-yilda dasturga qoʻshildi va 1965-yilda Avstraliya Yangi Zelandiyani dasturga kuzatuvchi sifatida qoʻshilishga undadi (toʻliq aʼzo sifatida Yangi Zelandiya 2006-yilda dasturga kirdi). Dastlab, ABCA dasturining roli harbiy texnikani standartlashtirish, shaxsiy tarkibni tayyorlash va taktika masalalari bilan cheklandi. 11-sentabr terror hujumlaridan soʻng dasturga oʻzgartirishlar kiritilib, asosiy eʼtibor operativlik, dolzarblik va oʻzaro hamkorlik qobiliyatini yaxshilashga qaratilgan. 2004-yil iyun oyida dasturning yangi tahriri qabul qilindi. Bundan tashqari, 2004-yilda dengiz piyodalari korpusi va AQSh armiyasi oʻrtasida oʻzaro hamkorlik sifatini oshirishga qaratilgan oʻzaro Hamjihatlik memorandumi imzolandi. Xuddi shunday tartib Buyuk Britaniyada Qirollik dengiz piyodalari va armiya oʻrtasida amalga oshirildi.
ABCANZ dasturi bilan bir qatorda Avstraliya, Kanada, Yangi Zelandiya, Buyuk Britaniya va AQSh oʻrtasida bir qator shunga oʻxshash shartnomalar tuzilgan[2]: AUSCANNZUKUS — dengiz kuchlari oʻrtasidagi hamkorlik bitimi, ASIC — havo va kosmik kuchlarning oʻzaro hamkorligi toʻgʻrisidagi bitim[3], TTCP — harbiy ilmiy jamoalarning texnik hamkorlik dasturi, UKUS SIGINT — radioelektron razvedka sohasidagi hamkorlik bitimi[4].
Yana qarang
tahrirManbalar
tahrir- ↑ American, British, Canadian, Australian and New Zealand Armies’ Program — «Optimizing Coalition Interoperability» (Wayback Machine saytida 2009-11-12 sanasida arxivlangan)
- ↑ „ASIC website“ (deadlink). 2011-yil 14-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 12-iyul.
- ↑ AUSCANNZUKUS website (Wayback Machine saytida 2010-12-29 sanasida arxivlangan)
- ↑ „2010 Press Release — Declassified UKUSA Signals Intelligence Agreement Documents Available“ (deadlink). 2013-yil 16-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 12-iyul.