Abay Qo‘nonboyev yodgorligi Moskva

Abay Qoʻnonboyev haykali — Moskva shahridagi Chistoprudniy xiyobonida, Qozogʻiston elchixonasi yaqinida oʻrnatilgan.

Tarixi

Qozogʻiston va Rossiya prezidentlari Nazarboyev va Putin 2006-yilni Qozogʻistonda Pushkin yili, Rossiyada esa Abay yili deb eʼlon qildilar. Shu munosabat bilan ikki mamlakat poytaxtlari: Ostona va Moskvada shoirlarga bronza yodgorliklari oʻrnatildi.

Moskvada oʻrnatilgan yodgorlik Qozogʻistonning Rossiya poytaxtiga sovgʻasidir. Moskvada Abay Qoʻnonboyev haykali oʻrnatish toʻgʻrisidagi qaror Qozogʻiston prezidentining 2005-yil yanvar oyida Rossiya Federatsiyasiga rasmiy tashrifi chogʻida Nursulton Nazarboyevning Vladimir Putin bilan uchrashuvi chogʻida qabul qilingan. Loyihani Qozogʻiston tomoni moliyalashtirilgan. Yodgorlik qurilishining umumiy qiymati taxminan 162 million tengeni tashkil etgan. Bu 1,25 million AQSh dollaridan ortiqroqdir^[1]. 2006 -yil 4-aprelda yodgorlikning ochilishida Rossiya va Qozogʻiston prezidentlari Vladimir Putin va Nursulton Nazarboyev ishtirok etgan^[2].

Oʻz navbatida, 1999-yil 29-oktabrda Olmaota shahrida buyuk rus shoiri A. S. Pushkin tavalludining 200-yilligi munosabati bilan uning haykali — byusti oʻrnatildi (muallif — rus haykaltaroshi A. A. Bichukov, qozoq meʼmorlari T. Eraliev A. Anchugov).

2012-yil may oyida Chistye Prudiydagi Abay haykali yonida rus muxolifatining „#OccupyAbai“ xeshtegi ostida shov-shuvli namoyishi boʻlib oʻtdi. Bu esa yana Abay sheʼriyatiga ruslarning eʼtiborini qaratdi^[3].

Mualliflar

Haykaltaroshlar: Marat Ainekov, Said Ainekov
Konstruktor: Sayran Fazilov
Meʼmorlar: Valeriy Romanenko, Timur Suleymenov (Qozogʻiston milliy valyutasi tenge eskizlarini yasovchi).
Dizayner: Igor Polyakov^[4].

Tavsifi

Yodgorlik bronzadan yasalgan boʻlib, shoir oʻtirgan holda tasvirlangan. U tosh poydevorga oʻrnatilgan boʻlib, qozoq milliy naqshlari bilan bezatilgan va „Oʻlmas soʻz ijodkori mangudir“ yozuvi bitilgan. Yodgorlik kompozitsiyada Polovets butlari uslubida yaratilgan ikkita tosh butlar mavjud.