Mavlono Muhammad Abdus (bengalcha: মাওলানা মুহাম্মদ আব্দুস সুবহান; 1936-yil 19-fevral[1] — 2020-yil 14-fevral)[2] — bangladeshlik siyosatchi. Bangladesh Jamoati Islomiy Markaziy ishchi qoʻmitasining aʼzosi edi. 1991– va 2001-yillardagi saylovlarda Pabna-5 saylov okrugidan ikki marta deputat etib saylangan[3][4]. 1971-yilda Bangladesh ozodlik urushi paytida sodir etilgan urush jinoyatlari bilan aloqasi uchun sudga tortildi.

Mavlono Muhammad Abdus Sobhan
5-Jatiya Sangsad, Pabna-5 aʼzosi
Mansab davri
1991 – 1995
Parlament Jatiya Sangsad
8-Jatiya Sangsad, Pabna-5 aʼzosi
Mansab davri
2001 – 2006
Shaxsiy maʼlumotlari
Tavalludi 1936-yil 19-fevral
Sujanagar, Pabna
Vafoti 14-fevral 2020-yil(2020-02-14)
(83 yoshda)
Dhaka Medical College Hospital
Fuqaroligi Bangladesh
Millati Bangladeshlik
Siyosiy partiyasi Bangladesh Jamaat-e-Islami
Ota-onasi Munsi Nayeem Uddin Ahmad (otasi)
Nurani Begum (onasi)
Kasbi Siyosat
Mashhur ishlari Islomiy siyosat & diniy shaxs
Dafn etilgan joyi Pabna Sadar Arifpur qabristoni

Biografiyasi va taʼlimi

tahrir

Abdus Sobhon 1936-yil 19-fevralda[5][1] Pabna tumanining Sujanagar thanasidagi Mo‘minpara qishlog‘ida tug‘ilgan. Otasi Munshiy Nayim Uddin Ahmad islom olimi edi. 1965-yilda oilasi bilan Pabnadagi Gopalpur shahriga koʻchib oʻtib, u yerda doimiy yashadi[6]. Ramchandrapur maktabiga oʻqishga kirdi.  Keyin Manixaat va Machpara boshlangʻich maktabida boshlangʻich taʼlimni tugatdi. 1941-yilda Ulat madrasasiga oʻqishga kirib, 1947-yilgacha oʻqishni tamomlagan. 1950-yilda olimlik sertifikatini oldi.  1952-yilda Sirajganj Alia madrasasida fozil ilmiy darajasini oldi. 1954-yilda shu madrasada imtiyozli ravishda komil ilmiy darajasini oldi va madrasa hay’atining birinchi sessiyasida 7-o‘rinni egalladi[6].

Mehnat faoliyati

tahrir

Oʻqituvchilik

tahrir

Fozil tahsilini tugatgach, Pabna Aliya madrasasiga ishga kiradi. Shundan soʻng Gopalchandra institutida, Arifpur Ulat katta madrasasida va Magura Baroriya Fozil madrasalarida dars bergan. O‘qituvchilik faoliyati 1952-yildan 1962-yilgacha 10 yil davom etgan[6].

Siyosat

tahrir

Abdus Sobhon talabalik davridanoq siyosatda faol ishtirok etgan. Sharqiy Pokiston Jamiyat Talaba Arabiyaning Pabna tumani kotibi edi. 1951-yilda „Jamoat-i Islomiy“ga qoʻshildi va vaqt oʻtishi bilan Pabna tumani amiri etib tayinlandi. Bangladesh Jamoati Islomiy Markaziy Majlis-e-Sho‘ro markaziy ishchi qo‘mitasi va ijroiya qo‘mitasi aʼzosi bo‘lgan. Shuningdek, partiyaning Nayeb-e-Amiri edi[6].

Parlament aʼzosi

tahrir

1962-yilda va yana 1965-yilda Sharqiy Pokiston Taʼsis Assambleyasi aʼzosi etib saylangan va oxirgi muddatda muxolifat yetakchisining birinchi oʻrinbosari vazifasida ishlagan[6]. 1991-yilda Pabna-5 saylov okrugidan „Jamoat“ deputatlar guruhi rahbari o‘rinbosari bo‘lib 47.31 foiz ovoz bilan deputatlikka saylangan[7]. 2001-yilda o‘z saylov okrugida 56,78 foiz ovozni qo‘lga kiritib, 4-partiyaviy alyansdan nomzod sifatida yana deputat etib saylandi[8]. 1996-yilda ayollarning bilim darajasini oshirish platformasida saylovoldi tashviqotini olib bordi[9].

Hibsga olinishi va sud

tahrir

Abdus Sobhan 2012-yil 20-sentabrda Dakkadan Pabnaga ketayotganida Bangabandhu ko‘prigi hududida hibsga olingan. Keyinchalik, 2003-yilda qoʻzgʻatilgan ish boʻyicha unga qarshi order bergan sudga qatnashish uchun Pabna shahriga olib ketildi[10][11].

Hibsga olinganidan bir kun oʻtib, 1971-yilda Bangladesh ozodlik urushi paytida sodir etilgan insoniyatga qarshi jinoyatlarda ayblanib, Dakkadagi Xalqaro Jinoyat Tribunaliga (Bangladesh) keldi[12]. Xalqaro Jinoyatlar Tribunal-1 (ICT) 1971-yilda Abdus Sobhanga qarshi urush davridagi insoniyatga qarshi jinoyatlarda ayblangan to‘qqizta ayblovni ilgari surdi[13][14]. Sobhan oʻziga qoʻyilgan ayblovlarni rad etib, Tinchlik qoʻmitasida Pokiston kuchlariga qarshi Mukti Bahini uchun vositachi boʻlib xizmat qilganini daʼvo qildi[15].

Oʻlimi

tahrir

Sobhan 2020-yil 14-fevralda Dakka tibbiyot kolleji kasalxonasida 83 yoshida vafot etdi[2]. Ertasi kuni 15-fevralda Pabna Sadar Arifpur qabristoniga dafn qilindi[16].

Manbalar

tahrir
  1. 1,0 1,1 „Nation awaits disposal of four pending appeals | Daily Sun“. daily-sun. Qaraldi: 2020-yil 14-fevral.[sayt ishlamaydi]
  2. 2,0 2,1 „bn:মানবতাবিরোধী অপরাধে মৃত্যুদণ্ডপ্রাপ্ত আব্দুস সুবহানের মৃত্যু“ (bn). Amader Shomoy (2020-yil 14-fevral). Qaraldi: 2020-yil 14-fevral.
  3. „List of 5th Parliament Members“ (bn) (PDF). Jatiya Sangsad. 2023-yil 19-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 9-aprel.
  4. „List of 8th Parliament Members“ (bn). Jatiya Sangsad. 2022-yil 12-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 15-iyun.
  5. „bn:মাওলানা আব্দুস সুবহানের ইন্তিকাল“ (bn). Daily Naya Diganta. Qaraldi: 2020-yil 14-fevral.
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 „Chairman's Corner, Imam Gazzali Trust, Pabna, Bangladesh“. Imam Gazzali Trust. 2014-yil 15-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 10-oktyabr.
  7. „Electoral Area 72, Pabna-5 constituency, 1991“. Amar Desh. 2007-yil 28-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 10-oktyabr.
  8. „Electoral Area 72, Pabna-5 constituency, 2001“. Amar Desh. 2014-yil 15-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 10-oktyabr.
  9. Shehabuddin, Elora. Reshaping the Holy: Democracy, Development, and Muslim Women in Bangladesh, 2, Columbia University Press, 2012 — 135-bet. ISBN 978-0231512558. 
  10. „Jamaat leader Abdus Sobhan detained“. The Financial Express (2012-yil 21-sentyabr). Qaraldi: 2014-yil 10-oktyabr.
  11. „Jamaat leader Sobhan arrested“. Daily Sun (2014-yil 21-sentyabr). 2014-yil 15-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 10-oktyabr.
  12. „Next report against Abdus Sobhan on July 14“. Dhaka Tribune (2013-yil 14-iyun). Qaraldi: 2014-yil 10-oktyabr.
  13. „Charges framed against Jamaat leader Maulana Abdus Sobhan-trial start on Jan 28“. BdChronicle (2013-yil 31-dekabr). 2014-yil 15-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 10-oktyabr.
  14. „Charges pressed against Maulana Sobhan“. Dhaka Tribune (2013-yil 16-sentyabr). Qaraldi: 2014-yil 10-oktyabr.
  15. „Sobhan Trial: Tribunal rejects indictment review“. The Bangladesh Chronicle (2014-yil 27-mart). 2016-yil 24-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 24-dekabr.
  16. „bn:জামায়াত নেতা আব্দুস সুবহানের দাফন সম্পন্ন“ (bn). The Daily Inqilab (2020-yil 15-fevral). Qaraldi: 2020-yil 16-fevral.