Afgʻoniston tumanlari xaritasi (viloyat chegaralari qizil rangda)
Nomlangan viloyatlar xaritasi

Afgʻonistonning vulesvali (pushtucha: ولسوالۍ: ۍ nomi bilan tanilgan tumanlari, wulaswālei ; forscha: شهرستان: , shahrestān) ikkinchi darajali maʼmuriy birliklar boʻlib, viloyatlardan bir daraja pastda hisobalanadi. Afgʻoniston hukumati oʻzining birinchi tuman xaritasini 1973-yilda chiqargan[1][2]. U vulesvalilar (tumanlar), alaqadarlar (kichik tumanlar) va markaz -e-vulaiyat (viloyat markazi tumanlari)ni hisobga olgan holda 325 ta tumanni tan oldi[2]. Keyingi yillarda boʻlinish yoʻli bilan qoʻshimcha tumanlar qoʻshildi, baʼzilari esa birlashtirilib yoʻq qilindi. 2005-yil iyun oyida Afgʻoniston hukumati 398 ta tuman xaritasini ishlab chiqdi[3]. Umumiy Sharak-e-Hayratanning qoʻshilishi bilan tumanlar 399 ta boʻlsa ham, koʻplab axborot boshqaruv tizimlari tomonidan oldingisi keng qoʻllangan. Hukumatning yangi tumanlar tashkil etilishi toʻgʻrisidagi qator eʼlonlariga qaramay, 2018-yil oxirigacha amalda bir xil boʻlib qolmoqda.

Oxirgi eʼlon qilingan toʻplam 421 tumanni oʻz ichiga oladi. Mamlakat Markaziy Statistika boshqarmasi va Mahalliy mustaqil boshqarmasi Afgʻoniston tumanlarining qoʻshma, jamlangan roʻyxatini ishlab chiqdi. Bu roʻyxatni Mustaqil Saylov Komissiyasiga topshirdi va undan saylovga tayyorgarlik koʻrishda foydalanildi. Toʻplamda jami 412 ta tumanlarning 387 tasi „tuman“ va 34 ta „viloyat markazi tumanlari“ sifatida qayd etilgan[4].

Ushbu maqola biron bir alohida tuman toʻplamiga mos kelmaydi; unda Afgʻoniston hukumati tomonidan tan olingan bir qancha tumanlar va xalq tomonidan tan olingan, ammo rasman tan olinmagan boshqa tumanlar mavjud emas.

Shimoliy Afgʻoniston

tahrir

Shimoliy-sharqiy Afgʻoniston

tahrir
 
Badaxshon tumanlari
  • Argʻanj Khva — ilgari Fayzobod tumani tarkibiga kirgan
  • Argo — ilgari Fayzobod tumani tarkibiga kirgan
  • Baharak
  • Darayim — ilgari Fayzobod tumani tarkibiga kirgan
  • Fayzobod
  • Ishkashim
  • Jurm
  • Xash — ilgari Jurm tumanining bir qismi boʻlgan
  • Xvaxon
  • Kishim
  • Koʻhiston — ilgari Baharak tumani tarkibiga kirgan
  • Kuf Ab — ilgari Xvaxon tumanining bir qismi boʻlgan
  • Kuran va Munjan
  • Maymay — ilgari Darvaz tumanining bir qismi
  • Nusay — ilgari Darvaz tumanining bir qismi
  • Ragʻ
  • Shahri Buzurg
  • Shekay — ilgari Darvaz tumanining bir qismi boʻlgan
  • Shigʻnon
  • Shuhada — ilgari Bahorak tumani tarkibiga kirgan
  • Tagob — ilgari Fayzobod tumani tarkibiga kirgan
  • Tishkan — ilgari Kishim tumani tarkibiga kirgan
  • Vaxan
  • Vurduj — ilgari Baharak tumani tarkibiga kirgan
  • Yaftali sufla — ilgari Fayzobod tumani tarkibiga kirgan
  • Yamgan — ilgari Baharak tumani tarkibiga kirgan
  • Yavan — ilgari Rag tumanining bir qismi boʻlgan
  • Zebak

Bagʻlon viloyati

tahrir
 
Bagʻlon tumanlari
  • Andarab
  • Bagʻlon — hozir Bagʻloniy Jadid tumanining bir qismi boʻlgan
  • Bagʻloniy jadid
  • Burka
  • Dahana va Gʻuri
  • Dih Saloh — ilgari Andarab tumanining bir qismi boʻlgan
  • Dushi
  • Farang va Gʻaru — ilgari Xost va Fereng tumanining bir qismi boʻlgan
  • Guzargahi Nur — avval Xost va Fereng tumanining bir qismi boʻlgan
  • Xinjon
  • Xost va Fereng
  • Xoja Hijron — ilgari Andarab tumani tarkibiga kirgan
  • Nahrin
  • Puli Hisor — ilgari Andarab tumanining bir qismi
  • Puli Xumri
  • Tala va Barfak

Qunduz viloyati

tahrir
 
Qunduz tumanlari
  • Ali Obod
  • Archi
  • Chardara
  • Imom Sohib
  • Xonobod
  • Qunduz
  • Qalay-i-Zal
  • Oqtosh
  • Gul tepa
  • Kalbaad

Taxar viloyati

tahrir
 
Taxar tumanlari
  • Baharak — ilgari Taluqon tumani tarkibiga kirgan
  • Bangi
  • Chah Ab
  • Chal
  • Darqad
  • Dashti Qal’a — ilgari Xoja Gʻar tumanining bir qismi
  • Farxor
  • Hazor Sumuch — ilgari Toluqon tumanining bir qismi boʻlgan
  • Ishkamish
  • Kalafgan
  • Xoja Bahouddin — ilgari Yangi Qal’a tumani tarkibiga kirgan
  • Xoja Gʻor
  • Namak Ab — ilgari Taluqon tumani tarkibiga kirgan
  • Rustaq
  • Taluqan
  • Varsaj
  • Yangi qal’a

Shimoliy-gʻarbiy Afgʻoniston

tahrir
 
Balx tumanlari
  • Balx
  • Chahar Bolak
  • Chahar Kint
  • Chimtal
  • Davlatobod
  • Dihdadi
  • Kaldar
  • Xulmi
  • Kishindih
  • Marmul
  • Mozori Sharif
  • Nahri Shohi
  • Sholgara
  • Shortepa
  • Zari — ilgari Kishindih tumanining bir qismi boʻlgan

Faryob viloyati

tahrir
 
Faryob tumanlari
  • Almar
  • Andxoy
  • Bilchirag
  • Davlat Obod
  • Gurzivan — ilgari Bilchirag tumanining bir qismi boʻlgan
  • Xoni Chahar Bogʻ
  • Xoja Sabz Posh
  • Koʻhiston
  • Maymana
  • Pushtun Kot
  • Qaramqol
  • Qaysar
  • Qoʻrgʻon — ilgari Andxoʻy tumani tarkibiga kirgan
  • Shirin Tagab

Juzjon viloyati

tahrir
 
Juzjon tumanlari
  • Aqcha
  • Darzab
  • Fayzobod
  • Xamyab
  • Xoniqa — ilgari Oqcha tumani tarkibiga kirgan
  • Xoja Du Koh
  • Mardyan
  • Mingajik
  • Qarqin
  • Qush Tepa — ilgari Darzob tumani tarkibiga kirgan
  • Shibirgʻon

Samangan viloyati

tahrir
 
Samangan tumanlari
  • Aybak
  • Dara-I-Sufi Balla — sobiq Dara-I-Suf tumanining bir qismi
  • Dara-I-Sufi Payan — sobiq Dara-I-Suf tumanining bir qismi
  • Feroz Naxchir — ilgari Xulmi tumani tarkibiga kirgan; Balx viloyatidan koʻchirilgan
  • Hazrati Sulton
  • Xuram va Sarbag
  • Ruyi Du Ab
 
Sar-e Pol tumanlari
  • Balxob
  • Gosfandi — ilgari Sayyod tumani tarkibiga kirgan
  • Koʻhistonat
  • Sangcharak
  • Sar-e Pul
  • Sayyod
  • Soʻzma qal’a

Markaziy Afgʻoniston

tahrir

Markaziy Afgʻoniston

tahrir

Bomyon viloyati

tahrir
 
Bamyan tumanlari
  • Bamyon
  • Qohmard — Bagʻlon viloyatidan koʻchirilgan
  • Panjob
  • Saygʻon — ilgari Qahmard tumani tarkibiga kirgan; Bagʻlon viloyatidan koʻchirilgan
  • Shibar
  • Varas
  • Yakovlang

Qobul viloyati

tahrir
 
Qobul tumanlari
  • Bagrami
  • Chahar Asyab
  • Deh Sabz
  • Farza — ilgari Mir Bacha Kot tumani tarkibiga kirgan
  • Guldara
  • Istalif
  • Qobul
  • Qal’akon
  • Xoki Jabbor
  • Mir Bacha Kot
  • Mussahi
  • Pagʻmon
  • Qorabogʻ
  • Shakardara
  • Surobi

Kapisa viloyati

tahrir
 
Kapisa tumanlari
  • Alasay
  • Hesa Aval Koʻhiston — sobiq Koʻhiston tumanining bir qismi
  • Hesa Duvum Koʻhiston — sobiq Koʻhiston tumani tarkibiga kirgan
  • Qoh Band
  • Mahmud Raqiy
  • Nijrob
  • Tagob

Logar viloyati

tahrir
 
Logar tumanlari
  • Azra — Paktiya viloyatidan koʻchgan
  • Baraki Barak
  • Charx
  • Xarvar — ilgari Charx tumani tarkibiga kirgan
  • Xoshi
  • Muhammad ogʻa
  • Puli Alam

Panjsher viloyati

tahrir
 
Panjsher tumani
  • Anaba — sobiq Panjsher tumanining bir qismi
  • Bozor — sobiq Panjsher tumanining bir qismi
  • Darah Abdulloh Xoil — sobiq Hisa Duvum Panjsher tumanining bir qismi
  • Xenj — sobiq Hisa Aval Panjsher tumanining bir qismi
  • Paryon — sobiq Hisa Aval Panjsher tumanining bir qismi
  • Roxa — sobiq Hisa Duvum Panjsher va Panjsher tumanlari qismlaridan yaratilgan
  • Shotul — sobiq Panjsher tumanining bir qismi
  • Darah Abshar — sobiq Hisa Duvum Panjsher tumanining bir qismi

Parvon viloyati

tahrir
 
Parvon tumanlari
  • Bagram
  • Chaharikor
  • Gʻorband
  • Jabul Saraj
  • Qohi Safi
  • Salang
  • Sayid Xel — ilgari Jabul Saraj tumanining bir qismi
  • Shayx Ali
  • Shinvari
  • Surxi Parsa

Maydan-Vardak viloyati

tahrir
 
Vardak tumanlari
  • Chaki
  • Mirdad kuni
  • Hiso-I-Avaliy Bihsud
  • Jagʻatu — Gʻazni viloyatidan koʻchirilgan
  • Jalrez
  • Markazi Bihsud
  • Maydan Shahr
  • Nirx
  • Saydobod

Sharqiy Afgʻoniston

tahrir

Kunar viloyati

tahrir
 
Kunar tumanlari
  • Asadobod
  • Bar Kunar
  • Chapa Dara
  • Chavkay
  • Dangam
  • Dara-I-Pech
  • Gʻoziobod — ilgari Nurgʻal tumani tarkibiga kirgan
  • Xas Kunar
  • Maravara
  • Narang va Badil
  • Nari
  • Nurgal
  • Shaygal — ilgari Chapa Dara tumani tarkibiga kirgan
  • Shultan — ilgari Chapa Dara tumani tarkibiga kirgan
  • Sirkanay
  • Vata Pur — ilgari Asadobod tumani tarkibiga kirgan
  • Shultan — ilgari Shaygʻl tumani tarkibiga kirgan

Lagʻmon viloyati

tahrir
 
Lagʻmon tumanlari
  • Alingar
  • Alishing
  • Baʼd Pax — ilgari Mihtarlam tumani tarkibiga kirgan
  • Davlat Shoh
  • Mihtarlam
  • Qargʻayi

Nangarhor viloyati

tahrir
 
Nangarhor tumanlari
  • Ochin
  • Bati Kot
  • Behsud — ilgari Jalolobod tumani tarkibiga kirgan
  • Chaparhor
  • Dara-I-Nur
  • Dih Bala
  • Dur Bobo
  • Goshta
  • Hisarak
  • Jalolobod
  • Kama
  • Xogyani
  • Kot — ilgari Rodat tumani tarkibiga kirgan
  • Kuz Kunar
  • Lal Pur
  • Muhmand Dara
  • Nazyan
  • Pachir va Agam
  • Rodat
  • Sherzod
  • Shinvar
  • Surx Rod
  • Haska Meyna

Nuriston viloyati

tahrir
 
Nuriston tumanlari
  • Bargi Matal
  • Du Ab — Nuriston va Mandol tumanlari qismlaridan yaratilgan
  • Kamdesh
  • Mandol
  • Nurgaram — Nuriston va Vama tumanlarining bir qismidan yaratilgan
  • Parun — ilgari Vama tumanining bir qismi
  • Vama
  • Vaygal

Gʻarbiy Afgʻoniston

tahrir

Bodgʻis viloyati

tahrir
 
Badgʻis tumanlari
  • Ab Kamari
  • Gʻormach
  • Javand
  • Muqur
  • Bala Murgʻob
  • Qodirlar
  • Qala-i-Nav

Farah viloyati

tahrir
 
Farah tumanlari
  • Anar Dara
  • Bakva
  • Bala Buluk
  • Farah
  • Guliston
  • Xaki Safed
  • Lash va Juvayn
  • Pur Chaman
  • Pusht rod
  • Qala va Qoh
  • Shib Koʻh

Gʻor viloyati

tahrir
 
Gʻor tumanlari
  • Chagʻcharon (Firozkoʻh)
  • Margʻob tumani — ilgari Ferozkoʻxning bir qismi.
  • Charsada
  • Davlat Yor
  • Du Layna tumani
  • Lal va Sarjangal
  • Pasabond
  • Sagʻar
  • Shahrak
  • Tayvara
  • Tulak

Hirot viloyati

tahrir
 
Hirot tumanlari
  • Adraskon
  • Chishti Sharif
  • Fors
  • Gʻoryon
  • Gulran
  • Guzara
  • Hirot
  • Injil
  • Qorux
  • Koʻhson
  • Koʻshk
  • Koshki Koʻhna
  • Obe
  • Pushtun Zargun
  • Sabzevar
  • Zinda Jan (Pushong)
  • Turgʻandi 
  • Islom qala

Janubiy Afgʻoniston

tahrir

Janubi-sharqiy Afgʻoniston

tahrir

Gʻazni viloyati

tahrir
 
Gʻazni tumanlari
  • Ab bandi
  • Ajriston
  • Andar
  • Dih Yak
  • Gelan
  • Gʻazni shahri
  • Jiro
  • Jagʻatu tumani
  • Jagʻuri
  • Xugayni — Voiz Shahid va Gʻazni tumanlari qismlaridan yaratilgan
  • Xoja Umari — ilgari Vaiz Shahid tumanining bir qismi
  • Maliston
  • Muqur
  • Nava
  • Navur
  • Qorabogʻ
  • Rashidan — ilgari Vaiz Shahid tumani tarkibiga kirgan
  • Vagʻoz — ilgari Muqur tumani tarkibiga kirgan
  • Zana Xon

Xost viloyati

tahrir
 
Xost tumanlari
  • Bak
  • Gurbuz
  • Jaji Maydan
  • Xost (Matun)
  • Mandozay
  • Musa Xel
  • Nodir Shoh Kot
  • Qalandar
  • Sabari
  • Shamal — Paktiya viloyatidan koʻchirilgan
  • Spera
  • Tani
  • Tere Zayi

Paktiya viloyati

tahrir
 
Paktiya tumanlari
  • Ahmad Abo — ilgari Said Karam tumani tarkibiga kirgan
  • Ahmadxel
  • Dand Av Patan
  • Gardez
  • Jonixel
  • Lazha Mangol
  • Said Qaram
  • Shvak
  • Samkoni
  • Zadron
  • Zazi
  • Zurmat
  • Ruhoniy Bobo
  • Mirzaka
  • Gerda Saroy

Paktika viloyati

tahrir
 
Paktika tumanlari
  • Barmal
  • Dila
  • Gayan
  • Gomal
  • Janixel — ilgari Xayrkot tumani tarkibiga kirgan
  • Xayrkot
  • Mata Xon
  • Nika
  • Omna
  • Sar Havza
  • Surobiy
  • Sharan
  • Terva — ilgari Vazakhva tumanining bir qismi
  • Urgun
  • Vazaxva
  • Vor Mamay
  • Yahyo Xel — ilgari Xayrkot tumani tarkibiga kirgan
  • Yusufxel — ilgari Xayrkot tumani tarkibiga kirgan
  • Ziruk

Janubi-gʻarbiy Afgʻoniston

tahrir

Daykundi viloyati

tahrir
 
Daykundi tumanlari
  • Ishtarlay — sobiq Daykundi tumanining bir qismi; Uruzgon viloyatidan koʻchirilgan
  • Kajron — Uruzgon viloyatidan koʻchirilgan
  • Xadir — sobiq Daykundi tumanining bir qismi; Uruzgon viloyatidan koʻchirilgan
  • Kiti — ilgari Kajran tumani tarkibiga kirgan; Uruzgon viloyatidan koʻchirilgan
  • Miramor — ilgari Shariston tumani tarkibiga kirgan; Uruzgon viloyatidan koʻchirilgan
  • Nili — sobiq Daykundi tumanining bir qismi; Uruzgon viloyatidan koʻchirilgan
  • Sangtaxt — sobiq Daykundi tumanining bir qismi; Uruzgon viloyatidan koʻchirilgan
  • Shahriston — Oʻruzgʻon viloyatidan koʻchirilgan

Hilmand viloyati

tahrir
 
Hilmand tumanlari
  • Bagʻron
  • Dishu
  • Garmsir
  • Grishk
  • Kajaki
  • Xonashin
  • Lashqargoh
  • Majra — ilgari Nad Ali tumanining bir qismi
  • Muso Qal’a
  • Nad Ali
  • Nava-I-Barakzoyi
  • Navzod
  • Sangin
  • Voshir

Qandahor viloyati

tahrir
 
Qandahor tumanlari
  • Argʻandab
  • Dand
  • Argʻiston
  • Daman
  • Gʻoʻrak
  • Qandahor
  • Xakrez
  • Maruf
  • Mayvand
  • Miyan Nashin — ilgari Shoh Vali Kot tumanining bir qismi
  • Naish — Oʻruzgʻon viloyatidan koʻchirilgan
  • Panjvoye
  • Reg
  • Shoh Vali Kot
  • Shoʻrabak
  • Aylanma Boldak
  • Jari — Mayvand va Panjvoye tumanlari qismlaridan yaratilgan

Nimruz viloyati

tahrir
 
Nimruz tumanlari
  • Chohar Burjak
  • Chaxonsur
  • Kang
  • Xash rod
  • Zaranj

Oʻruzgon viloyati

tahrir
 
Oʻruzgon tumanlari
  • Chora
  • Deh Rovud
  • Gizab
  • Xas Uruzgon
  • Shohidi Hassos
  • Tarinkot

Zobul viloyati

tahrir
 
Zobul tumanlari
  • Argahandab
  • Atgʻor
  • Daychopon
  • Kakor — ilgari Argaxandab tumani tarkibiga kirgan
  • Mezana
  • Navbahor — Zobul viloyatidagi Shamulzuyi va Shinkay tumanlari qismlaridan yaratilgan.
  • Qalat (texnik jihatdan faqat munitsipalitet (shaharcha), tuman emas)
  • Shoh Joy
  • Shamulzayi
  • Shinkoy
  • Tarnak va Jaldak
  • Suriya
  • Afgʻonistondagi boʻlinishlar va tumanlar roʻyxati
  • Afgʻoniston vodiylari

Manbalar

tahrir
  1. Minor Civil Divisions Map 1:1,000,000 scale Afghan Demographic Studies, Ministry of Planning, Ashraf et al., 1973
  2. 2,0 2,1 Afghanistan; Districts and Codes by Province, Edition 2.0, AID / Rep. DC&A Mapping Unit, October 1991, Peshawar, Pakistan
  3. Empirical Studies of Conflict program, Princeton University. „Administrative Boundaries : 398 Districts“. 20-dekabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 3-noyabr 2022-yil.
  4. Ruttig. „Good news and bad news about district numbers“. Afghanistan Analysts Network. Qaraldi: 23-fevral 2019-yil.

Havolalar

tahrir
  1. Spreadsheet listing of the 399, 407, 419 and 421 district sets. „Afghanistan District Maps; Lookup Tool tab.“. Qaraldi: 24-fevral 2019-yil.

s