Vikipediya

Air Board (Avstraliya)

Havo kengashi, shuningdek, Maʼmuriy havo kengashi[1], yoki Havo kengashi sifatida ham tanilgan[2], 1921-yildan 1976-yilgacha Avstraliya Qirollik havo kuchlarining (RAAF) nazorat qiluvchi organi. U RAAFning yuqori martabali zobitlaridan, shuningdek, baʼzi fuqarolik aʼzolaridan iborat boʻlib, Havo shtab boshligʻi (CAS) tomonidan boshqarilgan. CAS Harbiy havo kuchlarining tezkor rahbari va boshqa kengash aʼzolari xizmatning kadrlar, taʼminot, muhandislik va moliya kabi muayyan sohalari uchun mas’ul boʻlgan. Dastlab Melburnda joylashgan boshqaruv kengashi 1961-yilda Kanberraga koʻchirilgan.

Air Board (Avstraliya)
Agentlik haqida umumiy maʼlumot
Tashkil etilgan 1920
Tugatilgan 1976
Oʻrniga tuzilgan agency
  • Xavo yo'llari xodimlarining maslahat qo'mitasi
Yurisdiksiya Royal Avstraliya Havo kuchlari
Shtab kvartira(lar) Melbourne (1920–61)
Canberra (1961–76)
Yuqori turuvchi departament Mudofaa Vazirligi (Mudofaa Vazirligi (1921–1939)
Havo yoʻllari Vazirligi(1939–73)
Yuqori turuvchi agentlik Avstraliya Havo Kengashi (1920–1929)

1920-yil noyabr oyida tashkil etilgan Havo kengashining birinchi vazifasi oʻzi boshqarishi kerak boʻlgan havo kuchlarini yaratish boʻlgan; 1921-yil mart oyida sodir boʻldi. Kengash dastlab Avstraliya Havo Kengashi oldida mas’ul edi, unga armiya va dengiz floti boshliqlari kiradi; 1929-yilda kengash tarqatib yuborilgandan soʻng, Havo kengashi boshqa xizmat kengashlari bilan teng maqomga ega boʻlib, bevosita Mudofaa vaziriga boʻysunadi. 1939-yilda, jahon urushi boshlanganidan koʻp oʻtmay, Mudofaa vazirligi boʻlindi va havo kengashi havo vaziri boshchiligidagi yangi tashkil etilgan havo boʻlimining vakolatiga kirdi. 1973-yilda xizmat boʻlimlari yangi Mudofaa vazirligiga birlashtirildi va kengash yana Mudofaa vaziriga hisobot bera boshladi.

Havo kengashining tarkibi yillar davomida bir necha marotaba oʻzgargan; 1922-yil oktyabrdan boshlab yagona va doimiy CAS pozitsiyasi boʻlgan. Harbiy havo kuchlari qoidalariga koʻra, kengash faqat gina CAS emas, balki RAAFni boshqarish uchun ham javobgar boʻlgan. 1976-yil fevral oyida boshqa xizmat koʻrsatish kengashlari bilan birga Havo kengashi ham tarqatib yuborildi; CAS RAAFga qoʻmondonlik qilish uchun individual mas’uliyat bilan sarmoya qilingan. Havo kengashining oʻrnini Havo shtablari maslahat qoʻmitasi boshligʻi egallagan, ammo CAS uning maslahati bilan bogʻliq emas.

Tashkilot va mas’uliyat

tahrir

Havo kengashi Avstraliya Qirollik havo kuchlarini (RAAF) nazorat qilish va boshqarish, jumladan operatsiyalar, oʻqitish, texnik xizmat koʻrsatish va sotib olish uchun javobgar[3]. 1920-yilda tashkil etilganida, kengash tarkibiga razvedka va tashkilot direktori, kadrlar va oʻqitish boʻyicha direktor, asbob-uskunalar boʻyicha direktor va moliya aʼzoslari kirgan[2]. Uning vakolatiga havo kuchlarini tashkil etish va tarqatish, armiya va dengiz floti talablariga javob beradigan samolyotlarni ajratish, havo bazalari va binolarni tanlash, oʻquv dasturlari va maktablarini ishlab chiqish va ishga yollash kiradi[4]. Agentlik tarkibi 1954-yilda havo shtab boshligʻi (CAS), xodimlar boʻyicha havo aʼzosi (AMP), texnik xizmatlar boʻyicha havo aʼzosi (AMTS), taʼminot va jihozlar boʻyicha havo aʼzosi (AMSE) va kotibni va havo departamentini oʻz ichiga olishidan oldin rivojlanib keldi. Kengash 1976-yilda tarqatib yuborilgunga qadar ushbu shaklni saqlab qoldi[2][5].

 
Vice-Marshal Uekett, Havo kengashining eng uzoq xizmat qilgan aʼzosi, 1958-yil

CAS RAAFning operatsion tomoni uchun siyosat va rejalardan tortib umumiy qoʻmondonlikgacha javobgar boʻlgan. Havo kengashi raisi sifatida u agentlik majlislari, kun tartibini va bayonnomalarini nazorat qilgan. Harbiy havo kuchlari qoidalariga koʻra, Havo kengashi organ sifatida RAAFni boshqarish vazifasini yuklagan va bu kuch faqat gina CASga investitsiya qilinmagan. Amalda, CASning operatsion va maʼmuriy javobgarligi unga sezilarli taʼsir koʻrsatishga imkon bergan. Umuman olganda, qarorlar jamoaviy muhokama va konsensus bilan qabul qilingan. Kengashning har bir aʼzosi oʻzgacha hisobot berish huquqiga ega boʻlgan, ammo bunday holatlar juda kam uchragan. Baʼzi hukumat vazirlari kamida bitta CAS, havo Marshal Jon Makkoli aʼzolarning kengashda ketma-ket 3 yildan 5 yilgacha xizmat qilishga yoʻl qoʻymaslikka qaratilgan saʼy-harakatlariga qaramay, oʻzboshimchalik bilan muddat cheklovi foydalanilmagan. 1942-yildan beri RAAFning katta muhandisi boʻlgan Ellis Wackett 17 yil davomida boshqaruv kengashidagi oʻrnini saqlab qoldi, bu har qanday aʼzolar orasida eng uzoq muddat hisoblanadi; uning tajribasi va aql-zakovati, urushdan keyingi RAAFning rasmiy tarixiga koʻra, uni „oʻz nuqtai nazariga koʻra qoʻmitani olib kelishga juda mohir“ dep hisoblashdi[6]. Texnik xizmatlarning nomutanosib hukmronligi Vakettning vorisi, 12 yil davomida kengashda xizmat qilgan Vice-Marshal Erni Hey bilan davom etdi[7].

AMP, AMTS va AMSE kengash aʼzolari boʻlish bilan bir qatorda Harbiy havo kuchlari tarkibidagi tegishli boʻlinmalarining rahbarlari boʻlib, ushbu filiallarni boshqarish vakolatiga ega boʻlan. Havo shtab boshligʻining oʻrinbosari kabi boshqa ofitserlar yigʻilishlarda qatnashishi mumkin, ammo boshqaruv kengashi aʼzosi emas edi[8]. Boʻlim kotibi katta davlat xizmatchisi, 1939-yildan 1973-yilgacha havo departamentining doimiy boshligʻi, keyin esa Mudofaa vazirligi kotibining oʻrinbosari, moliya, maʼmuriyat va fuqarolik yordami boʻyicha kengash oldida javobgar boʻlgan[8][9]. Departament vaziri yigʻilishlarga raislik qilishni tanlashi mumkin va hay’at tomonidan qabul qilingan barcha qarorlarni imzolashi kutilgan. Bu baʼzan vazirni oddiy ishlarga, masalan, mebel va oziq-ovqat sotib olishga jalb qilgan[8]. Tarixchi Alan Stepensning taʼkidlashicha, kengashning oʻzi air marshal, uchta air vitse-marshali va yuqori darajadagi hukumat amaldoridan iborat boʻlishiga qaramay, yuqori siyosatga eʼtibor qaratish oʻrniga, maʼmuriy daqiqalarga juda koʻp vaq ajratishi mumkin[10]. Stivens bu vaziyatni kengashning 1945-1953-yillar oraligʻida boshqargan „taʼlim inqilobi“ kabi muhimroq masalalarda erishgan yutuqlari bilan taqqosladi, RAAF kolleji, RAAF xodimlar kolleji va RAAF shogirdlari sxemasi kabi dasturlar joriy etilganda[10][11].

Tarixi

tahrir

Dastlabki yillar

tahrir

Yangi xizmatni oʻrnatish

tahrir

Urush davridagi Avstraliya uchuvchi korpusining (AFC) qoldiqlari 1919-yil dekabr oyida tarqatib yuborildi va keyingi oyda AFC kabi Avstraliya armiyasining bir qismi boʻlgan va Avstraliya Havo Korpusi (AAC) tomonidan muvaffaqiyatga erishgan. AAC vaqtinchalik tashkilot boʻlib, doimiy Avstraliya havo xizmati tashkil etilgunga qadar oʻz joyida qolishi kerak edi[12][13].

1905-yildan beri Harbiy kengash va dengiz floti Avstraliyadagi qurolli xizmatlarni nazorat qildi[14][15]. Harbiy-dengiz kuchlari shtab boshligʻi, kontr-admiral Persi Grant, AACning armiya nazorati ostida boʻlishiga eʼtiroz bildirgan va AAC va har qanday doimiy Avstraliya havo kuchlarini nazorat qilish uchun havo kengashi tuzilishi kerakligini taʼkidlagan. Harbiy-dengiz floti yangi havo xizmati tarkibiga armiya va dengiz kuchlarini qoʻllab-quvvatlash qanotlarini kiritishni taklif qildi, ularning har biri oʻz kengashlari tomonidan boshqariladi va havo kengashi faqat mashgʻulotlar uchun bevosita mas’ul. Armiya bu tushunchani Britaniyaning urush davridagi havo xizmatlarida faqat Qirollik havo kuchlari (RAF) yaratilishi bilan hal qilingan boʻlinmalarni qayta yaratganligi sababli rad etgan[16].

Vaqtinchalik havo kengashi birinchi majlisi 1920-yil 29-yanvarda boʻlgan va bu majlisga armiyani brigada generali Tomas Blamey va podpolkovnik Richard Uilyams va Avstraliya Qirollik dengiz flotidan kapitan Uilfred Nann va Britaniya Qirollik dengiz havo xizmatining (RNAS) sobiq aʼzosi podpolkovnik Stenli Gobl vakillik qilgan[16][17]. Uilyamsga boshqaruv kengashi nomidan AACni boshqarish mas’uliyati yuklangan[16].

 
Birinchi havo kengashi aʼzolari, 1928-yilda tasvirlangan. Orqa qator: mayor PE Coleman (kotib); AC Joys (Moliya aʼzosi). Oldingi qator: Guruh kapitani SJ Goble (kadrlar va oʻqitish boʻyicha direktor); Havo komandiri R. Uilyams (razvedka va tashkilot direktori); Qanot qoʻmondoni RA McBain (uskunalar boʻyicha direktor).

Doimiy havo kengashi 1920-yil 9-noyabrda tashkil etilgan mavjud boʻlgan AACdan keyin boʻladigan tavsiya etilgan Avstraliya havo kuchlarining kundalik faoliyatini nazorat qilish[18].

Kengash aʼzolari razvedka va tashkiliy ishlar boʻyicha direktor lavozimida Uilyams, kadrlar va tayyorgarlik boʻyicha direktor lavozimida Gobl, uskunalar boʻyicha direktor sifatida kapitan (keyinchalik otryad rahbari) Persi MakBeyn va moliya aʼzosi (FM) sifatida Albert Joysdan iborat edi[19][20].

Uilyams va Goblning tanlovi Avstraliya havo kuchlarini nazorat qilish uchun armiya va dengiz flotining bir-biriga qarama-qarshi boʻlgan manfaatlari oʻrtasidagi murosaga keldi: Uilyams, ilgari OFK va Avstraliyaning katta uchuvchisi,RNAS faxriysi Gobl Dengiz kuchlari armiyasining tanlovi boʻlgan[12][21].

Havo kengashi bilan bir kunning oʻzida siyosatni ishlab chiqish va byudjetni nazorat qilish boʻyicha yuqori organ – Havo kengashi tuzilgan va uning tarkibiga Mudofaa vaziri, Bosh shtab boshligʻi, Dengiz shtab boshligʻi, fuqaro aviatsiyasi nazoratchisi va Havo kengashining ikki aʼzosi ham (Uilyams va Goble) kirgan[22][23].

Ushbu tartib yangi havo kuchlari, tarixchi Kris Kulthard-Klarkning soʻzlariga koʻra, „mustaqil va teng uchinchi xizmatdan boshqa narsa“ boʻlishini taʼminlagan[22].

Mantiqiy asoslarning bir qismi Air Board ofitserlarining yoshligida aytilgan fikrlar edi. Uilyams, Gobl va Makbeyn oʻttiz yoki undan kichik yoshda va ular nisbatan maʼmuriy tajribaga ega boʻlmagan. Yana shuningdek, armiya va dengiz flotiga yangi xizmatlar, qanday ishlashi kerakligi haqida koʻplab fikrlar aytilgan[24]. Havo kengashi 22-noyabrdan boshlab AACni boshqarish uchun mas’ul hisoblangan[25].

Havo kengashining birinchi rasmiy yigʻilishi 1920-yil 22-dekabrda boʻlib oʻtdi yangi havo xizmati uchun asos tayyorlandi. Uilyams boshqa narsalar qatorida etti eskadrondan iborat tashkilotni taklif qildi – ikkitasi havo mudofaasi uchun, ikkitasi armiya hamkorligi uchun va uchtasi dengizda hamkorlik uchun – shuningdek, uchish maktabi, ishga qabul qilish ombori, doʻkonlar ombori, Londonda aloqa idorasi. umumiy shtab-kvartirasi va ikkita qanot shtab-kvartirasi. Havo kengashi ertasi kuni bu rejalarni printsipial ravishda tasdiqladi[26]. Davlat xizmatchisi va sobiq armiya zobiti mayor Patrik Koulman 1920-yil 1-Dekabrda Havo kengashi kotibi – maʼmuriy lavozimga tayinlandi[27]. 15-Fevralga ga qadar oyida Havo kengashi Avstraliya Harbiy havo kuchlarini (AAF) tashkil etish sanasini tanladi: Oʻsha yilning 31-marti. Uilyams ushbu sanani diqqat bilan 1-apreldan yaxshiroq deb tanladi, RAFning tugʻilgan kuni, bizni ''aprel ahmoqlari"deb ataydigan yomon odamlarning oldini olish uchun[28]. Oʻsha paytda qarshiliklar boʻlgan ammo keyinchalik maʼqullangan. Birinchi boshqaruv yigʻilishida Goblning taklifiga binoan, Harbiy havo kuchlari tashkil etilgandan soʻng RAFning daraja tuzilmasini qabul qildi[29]. Kengashning uchta ofitseri va ularning oʻn kishidan iborat xodimlari Melburndagi Viktoriya kazarmasida Mudofaa vazirligi bilan hamkorlikda yangi tashkil etilgan Harbiy havo kuchlari shtab-kvartirasida joylashgan[30].

1921-yil iyul oyida Havo kengashi Avstraliya samolyotlari va muhandislik kompaniyasini oltita Avro 504 trenajyorlarini ishlab chiqarish uchun jalb qilishni tavsiya qilgan, chunki AAF allaqachon koʻplab turdagi samolyotlarga ega boʻlgani sababli, mahalliy samolyot sanoatini har qanday amaliy maqsadlarda ragʻbatlantirish uchun va Havo Kengashi rozi boʻlgan[31].

Xuddi shu oyda Havo kengashi Viktoriyadagi Point Cook dagi mavjud bazasini koʻpaytirish uchun Sidney yaqinidagi Richmondni AAFning Yangi Janubiy Uelsdagi birinchi avia bazasi uchun joy sifatida tanladi[32]. Koʻp oʻtmay, Uilyams taklif qildi va Havo kengashi tasdiqladi – RAFga oʻxshash, ammo RAF raundida Janubiy Cross tasvirlangan.

Havo kengashi Britaniya Havo vazirligining fikrini soʻraganidan soʻng, RAF Havo shtabi boshligʻi ser Xyu Trenchard barcha Dominion havo kuchlarida RAF praporshini ishlatish istagini bildirgan.

Havo Kengashi rozi boʻlgan va Harbiy havo kuchlari 1948-yilgacha Janubiy Xochni oʻz ichiga olgan noyob avstraliyalik bayroqni qabul qilmagan[29][33].

AAF oʻz formasining rangi boʻyicha oʻz yoʻnalishini davom ettirdi, Uilyams RAFning koʻk-kulrangidan farqli oʻlaroq toʻq koʻkning noyob soyasini tanladi[29].

Havo kengashi mart oyida tashkil etilishidan oldin The Crownʼdan AAF uchun „Royal“ sifatlaridan foydalanishga ruxsat soʻragan; bu may oyida berilgan va general-gubernatorning zarur buyrugʻi eʼlon qilinganidan keyin 13-avgustda kuchga kirgan[34]. Xuddi shu oyda Havo kengashi eskadron rahbari Mak Beynning „A seriyali“ samolyotni raqamlash boʻyicha taklifini maʼqulladi: „A“ (Avstraliya uchun), keyin modelni koʻrsatadigan raqam, soʻngra individual samolyotning uch xonali identifikatori[35].

1925-yil mart oyigacha Havo kengashi birinchi fuqarolik havo kuchlari (CAF) eskadronlari tuzilishini eʼlon qilgan boʻlsa ham Uilyams noyabr oyida Havo Kengashiga zaxira kuchlarini yaratish boʻyicha takliflarni kiritgan va ular maʼqullangan[36][37].

1926-yil avgust oyida kengash RAAF samolyotlariga parashyutlarni kiritishni buyurgan[38]. RAAF tashkil etilganda Birinchi jahon urushi davridan qolgan Imperial Gift samolyotlarini meros qilib olgan havo kengashi 1929-yil yanvar oyida Avstraliyaning birinchi zamonaviy qiruvchi samolyoti Bristol Bulldogga buyurtma bergan[39].

Oʻsha yilning oxirida kengash Britaniya hukumatidan RAAF uchun Per ardua ad astra RAF shioridan foydalanishga ruxsat soʻralgan va hukumat tarafidan maqullangan[29].

Buyruq va maqomning qiyinchiliklari

tahrir

1921-yil aprel oyidan boshlab Wilyams Air Boards da katta ofitser sifatida birinchi havo aʼzosi sifatida tanilgan edi, yangi tashkil etilgan Harbiy-havo kuchlari dastlab armiya va dengiz flotiga tenglashtirilgan shtab boshligʻi lavozimiga tayinlanmagan. Koʻpincha „RAAFning otasi“ deb ataladigan Wilyams 1922-yil oktyabr oyida Havo shtabining (CAS) birinchi boshligʻi etib tayinlangan[40]. Shu bilan birga, xarajatlarni kamaytirish chorasi sifatida Air Boards uchta aʼzoga qisqartirilgan: CAS, Maʼmuriy shtab boshligʻi va FM[2]. CAS muqobil ravishda birinchi havo aʼzosi va maʼmuriy shtab boshligʻi – 1927-yildan keyin xodimlar boʻyicha havo aʼzosi (AMP) – 10 yil davomida ikkinchi havo aʼzosi sifatida tanildi[20].

 
1930 yil noyabr oyida Air Boards aʼzolari. Orqa qator: mayor PE Coleman (kotib); AC Joys (Moliya aʼzosi). Oldingi qator: guruh kapitani S. J. Goble (xodimlar uchun havo aʼzosi); Havo komandiri R. Uilyams (Havo shtab boshligʻi); Qanot qoʻmondoni WH Anderson (Taʼminot uchun havo aʼzosi).

Gobl 1922-yil dekabr oyida Uilyamsning oʻrniga CAS lavozimini egalladi va keyingi oʻn yetti yil davomida bu juftlik oʻz oʻrinlarini almashtirdi, Alan Stivensning soʻzlariga koʻra, „deyarli muqarrar ravishda samarasiz raqobatni kuchaytirgan“[40]. Harbiy havo kuchlari qoidalariga koʻra, CAS roli „tenglar orasida birinchi boʻlib“ boʻlishi kerak edi, qarorlar jamoaviy ravishda qabul qilingan va aʼzolar Mudofaa vaziriga oʻzgacha fikrlarni taqdim etishlari mumkin edi, ammo Uilyams kengashda shu darajada ustunlik qildiki, 1939-yilda Goblning hamkasbi Harbiy havo kuchlarini oʻzining shaxsiy qoʻmondonligi deb hisoblaganligi uchun shikoyat qilgan. Air Boards ham kengash yigʻilishini toʻxtatgan 1925-yildan boshlab kengash ustidan hech qanday nazoratni amalga oshirmagan[41]. Havo kengashi 1929-yilda rasman tarqatib yuborilgan va Havo kengashi Mudofaa vaziri huzuridagi Harbiy va dengiz kuchlari kengashlariga tenglashtirilgan[2]. Xuddi shu yili Havo kengashida yangi lavozim, taʼminot boʻyicha havo aʼzosi (AMS) yaratildi[2]. Keyingi 10 yil ichida bu lavozimni egallagan ofitser Bill Anderson va Adrian Koul logistika boʻyicha taʼlimga ega boʻlmagan va urushdan keyingi rasmiy tarix ular tajribali qoʻl ostidagi RAAF transport va uskunalar boʻyicha direktori Jorj Makkinolti ning bilimlariga juda tayangan degan xulosaga keldi.

RAAF 1920 va 1930-yillarda armiya va dengiz floti bilan teng boʻlgan xizmat maqomida qiyinchiliklarga duch kelgan[42]. Bir necha marta Havo kengashi boshqa xizmatlar bilan mutanosib ravishda rasmiy vakillik uchun tashviqot qilishga majbur boʻlgan[43]. Havo kengashi 1924-yil oʻrtalarida RAAFni moliyalashtirishni shunchalik past deb hisobladiki, u „qoʻldan ogʻizga“ asosida mavjud boʻlgan va oʻz dasturini saqlab qola olmagan. Gobl bosh vazir Stenli Bryus bilan mudofaa qoʻmitasi yigʻilishida xizmatda „urushga yaroqli ikkita mashina“ borligini maʼlum qilishgan[44]. 1930-yilda va undan keyin 1932-yilda oʻsha davr hukumati Air Boards larini boshqa xizmatlardan biri bilan birlashtirish masalasini jiddiy koʻrib chiqqan[45]. CAS sifatida, RAFning ketma-ket boshliqlari Trenchard va Jon Salmondlar bilan shaxsiy yozishmalarni olib borgan, Uilyams mustaqil havo kuchlari uchun kurashda ittifoqchilar sifatida, bu qoʻshilish tahdidlarini koʻrgani uchun katta hurmatga sazovor boʻlgan[46][47]. Faqat 1932-yildan keyin, Uilyamsning taʼkidlashicha, RAAFning alohida tashkilot sifatidagi pozitsiyasi taʼminlandi[47]. RAAFning yuqori martabali ofitserlari oʻqitish va jamoatchilik bilan aloqalar nuqtai nazaridan fuqarolik jamiyatiga yordam berishning ahamiyatini tan oldilar va 1920 va 1930-yillarda Havo kengashi bir qator fotosuratlar, meteorologik parvozlar, qidiruv-qutqaruv missiyalari, aerobatik namoyishlarda ishtirok etishga ruxsat berdi va havo poygalari[48]. Kengash 1934-yilda Avstraliya hukumati tomonidan umumiy mudofaa xarajatlarining koʻpayishi, yangi bazalar, eskadronlar va samolyotlar, shu jumladan RAAFning birinchi past qanotli monoplani boʻlgan Avro Ansonni sotib olish tufayli kengaytirish dasturini boshlashga muvaffaq boʻldi. orqaga tortilishi mumkin boʻlgan pastki qism[49]. 1938-yil may oyida Mudofaa vaziri Havo kengashining yaqinda tashkil etilgan Hamdoʻstlik aviatsiya korporatsiyasini (CAC) Shimoliy Amerika NA-33 trenerini CAC Wirraway sifatida litsenziyasi asosida ishlab chiqarishga jalb qilish boʻyicha tavsiyasini tasdiqlashdi; Britaniya hukumati AQSh dizaynini tanlashga keskin qarshi chiqdi, ammo Avstraliya hukumati bu qarorga yopishib oldi[50].

1939-yil fevral oyida Uilyams CAS lavozimidan boʻshatildi va Qirollik havo kuchlari marshali Edvard Ellingtonning RAAFda havo xavfsizligini tanqid qilgan hisoboti nashr etilgandan keyin Buyuk Britaniyaga yuborildi[51][52]. Avstraliya Bosh vaziri Jozef Lionsning bayonotiga koʻra, Air Boards ni ushbu shartlar uchun aybdan ozod qilib boʻlmaydi va asosiy mas’uliyat Havo shtab boshligʻiga yuklanadi"[53]. Hukumat bilan ommaviy jargon oʻyiniga aylangan holda, Havo kengashi Ellingtonning RAAF xavfsizligini RAF bilan solishtirish uchun statistik maʼlumotlardan foydalanishini shubha ostiga qoʻydi. 1938-yil yanvar oyidan beri AMP sifatida xavfsizlik standartlari uchun mas’ul boʻlishi mumkin boʻlgan Gobl, Uilyams 1934-yildan beri havo mashgʻulotlarini shaxsan nazorat qilganini aytdi[52] Uilyams generallar Garri Shovel va Brudenell Uayt havo kuchlari maqomini buzish kampaniyasining bir qismi sifatida Ellingtonning fikrlashiga taʼsir qilgan deb hisoblardi Uilyams ketishi bilan Gobl CAS vazifasini bajaruvchi etib tayinlandi.

II Jahon urishi

tahrir

Ichki front va Yaqin Sharq va Yevropadagi operatsiyalar

tahrir

II Jahon urushi arafasida, RAAF Viktoriya, Yangi Janubiy Uels va Gʻarbiy Avstraliyadagi beshta havo bazalarida joylashgan oʻn ikkita uchuvchi eskadroni, ikkita samolyot ombori va uchish maktabidan iborat hisoblanib, ularning barchasi Melburndagi havo kuchlari shtab-kvartirasi orqali bevosita boshqariladi va nazorat qilinadi[54]. Havo kengashi CAS, AMP, AMS va FM dan iborat boʻlgan. Ushbu aʼzolarning har biri RAAF tarkibidagi oʻz filiallari uchun mas’ul boʻlgan va har bir filial bir nechta direksiyalardan iborat edi[55][56]. Harbiy havo kuchlari shtab-kvartirasidagi barcha boshqaruv aʼzolarining filiallari boʻyicha ofitserlar soni oʻttiz sakkiztani tashkil qilgan[56].

1939-yil oktyabr oyida, urush boshlanganidan keyin va Havo kengashi bilan maslahatlashmasdan, Avstraliya hukumati Empire Air Training Scheme (EATS) da ishtirok etishga rozilik bildirgan[57]. Keyingi oyda hukumat Mudofaa vazirligini toʻrtta vazirlikka qayta tashkil etdi: Bosh vazir Robert Menzis boshchiligidagi Mudofaa muvofiqlashtirish departamenti va havo, armiya va dengiz floti departamentlari, ularning har biri oʻz vaziriga ega. Air Board havo vaziriga mas’ul boʻldi[58]. Kengash tashqi ishlar vaziri Melvill Lengslou havo departamenti kotibi etib tayinlangan. Ishchi kuchi va boʻlinmalarining sezilarli darajada koʻpayishini kutgan holda, Havo kengashi RAAF qoʻmondonligi va nazoratini markazsizlashtirishga qaror qilingan[54][59]. Goble 1940-yil yanvar oyi ichida Harbiy havo kuchlarini ichki mudofaa, oʻqitish va texnik xizmat koʻrsatish qoʻmondonliklari, shuningdek, chet eldagi qoʻmondonlik bilan funktsional yoʻnalishlarda tashkil qiishni taklif etgan. Havo kengashi rejani qoʻllab-quvvatladi, ammo Avstraliya hukumati uni amalga oshirmaslikni tanlagan[60]. Gobl 1940-yil fevral oyida RAF havo kuchlari marshali ser Charlz Bernett tomonidan almashtirildi, u EATS ehtiyojlarini qondirish uchun RAAFni jadal kengaytirishga eʼtibor qaratilgan va Avstraliyaning ulkan quruqlik massasi funktsional qoʻmondonlik tizimini noqulaylik tugʻdiradi deb hisolagan. U Harbiy havo kuchlarini geografik jihatdan asoslangan "hudud" tizimiga aylantirgan[61]. Har bir hududni boshqaradigan havo ofitseriga (AOC) oʻz mas’uliyati doirasidagi operatsion va maʼmuriy vazifalar va imkoniyatlar berilgan, CAS va Havo kengashi esa yuqori darajadagi siyosatni belgilab olishdi[62].

1940-yil mart oyida havo kengashi CAS, AMP, Tashkilot va uskunalar boʻyicha havo aʼzosi (AMOE), Taʼminot va ishlab chiqarish bosh direktori (DGSP) va FMni oʻz ichiga olish uchun qayta tashkil etildi; Dekabr oyida biznes aʼzosi (BM) qoʻshildi. FM singari, DGSP va BM ham fuqarolik lavozimlari edi[63]. DGSP AMS pozitsiyasini almashtirdi. [64] Havo marshali vazifasini bajaruvchi lavozimga koʻtarilgan Uilyams AMOE lavozimini egallash uchun Britaniyadan chaqirib olindi. [65] Uilyamsning soʻzlariga koʻra, Bernett „bosh qoʻmondon kabi“ harakat qilgan va Havo kengashining RAAFni boshqarishdagi roliga eʼtibor bermagan. [66] 1940-yildan 1942-yilgacha AMP boʻlgan Genri Rrigli [67] 1986-yilda bergan intervyusida Bernett "hech qachon bizning havo kengashi yoki Britaniyadagi havo kengashi kabi korporativ organning aʼzosi boʻlgan lavozimni egallamaganligini taʼkidladi. Air Boards aʼzolarini sinab koʻrishga va ularni bekor qilishga juda moyil edi. Havo kengashi aʼzolarining majburiyatlari va mas’uliyati Havo kuchlari qoidalarida aniq belgilab qoʻyilgan. Burnett 1941-yil mart oyida mamlakatdagi qurolli xizmatning birinchi formadagi ayollar boʻlimi sifatida tashkil etilgan Ayollarga Yordamchi Avstraliya Havo Kuchlarini (WAAAF) loyihasini tuzishga intilishi uchun oʻziga yarasha obroʻ qozongan[68][69]. Burnett buni RAAF ichidan, shuningdek, federal siyosatning har ikki tomonining qarshiliklariga qarshi qilgan[70][71]. Havo kengashi 1939-yil noyabr oyida RAAF zobitining rafiqasi Meri Bellning ayollar yordamchisi haqidagi xatini koʻrib chiqqan, ammo oʻsha paytda hech qanday chora tadbir koʻrmagan[72]. 1940-yil iyun oyi ishida Bernett Bellni ayollar xizmatiga taklif qilish uchun taklif qildi[73]. Rriglining taʼkidlashicha, Bernett oʻzining katta qizi, Britaniya ayollar yordamchi havo kuchlari faxriysi WAAAFni boshqarishni xohlagan. AMP sifatida, yangi filial uchun mas’ul boʻlgan Rrigli Bernettga CAS ismli avstraliyalik boʻlmagan shaxs ustidan allaqachon „etarlicha jamoatchilik noroziligi“ boʻlganini va agar avstraliyalikdan boshqasi tayinlansa, „yana jamoatchilik noroziligi“ boʻlishi haqida WAAAF direktori ogohlantirgan. Buning oʻrniga, Wrigley Sidneyda joylashgan korporativ boshqaruvchi Kler Stivensonni tanladi[69].

 
Havo kengashi yigʻilishi, c. 1941-yil. Chapdan: CV Kellway (Moliya aʼzosi); R. Lawson (taʼminot va ishlab chiqarish boʻyicha bosh direktor); Havo vitse-marshali HN Wrigley (Shaxslar boʻyicha havo aʼzosi); Harbiy havo boshligʻi marshali ser Charlz Bernett (Havo shtab boshligʻi); FJ Mulruni (Havo kengashi kotibi); Havo marshali R. Uilyams (Tashkilot va jihozlar boʻyicha havo aʼzosi); WS Jones (Biznes aʼzosi); MC Langslow (Havo departamenti kotibi).

Yaqin Sharq va Evropadagi RAAF kuchlari RAF qoʻmondonlik zanjiriga toʻliq birlashtirilgan[68]. Britaniya Havo Kengashida oʻz oʻrnini egallashga harakat qilgan va RAF bombardimonchilar qoʻmondonligining bir qismi sifatida 6-sonli RCAF guruhini tashkil etishga muvaffaq boʻlgan kanadaliklardan farqli ravishta, Avstraliya hukumati Germaniya bilan havo urushida oʻz aktivlarini nazorat qilish uchun bosim oʻtkazmagan[74]. Havo kengashi 1941-yili dekabr oyida Yevropa va Yaqin Sharqda joylashgan havo ekipajlari manfaatlarini koʻzlab RAAFning xorijdagi shtab-kvartirasini (London) tashkil qilgan, ammo ular RAAF eskadronlariga tegishli boʻlganlarida ham shtab-kvartira RAF siyosati hamda strategiyasiga boʻysunadigan avstraliyalik xodimlarni joylashtirishga katta taʼsir koʻrsatmagan[75][74]. Avstraliyaning urushdagi rasmiy tarixiga koʻra, shtab-kvartiraga qoʻmondonlik qilgan havo zobitlari faqat „Avstraliyaning joylashishiga taʼsir qiluvchi markazdan qochma kuchlarni kechiktirishga va keng tarqalishdan kelib chiqadigan eng yomon maʼmuriy qiyinchiliklarni bartaraf etishga“ urinishlari mumkin boʻlgan[76].

General Duglas Arturning Tinch okeanidagi „orolga sakrash“ kampaniyasini qoʻllab-quvvatlash harbiy havo kuchlari urush boshlanishida ega boʻlmagan aerodrom qurish qobiliyati talab qilingan[77]. 1942-yil fevral oyida Havo kengashi ushbu talabni bajarish uchun RAAF muhandislik boʻlinmalarini koʻpaytirishni taklif qildi va Vazirlar Mahkamasi keyingi oyga buni amal qilishiga rozi boʻldi[78]. Ittifoq havo kuchlari shtab-kvartirasi aprel oyida tashkil etilgan va Tinch okeanining janubi-gʻarbiy hududida (SWPA) CASning operatsion mas’uliyatini oʻz zimmasiga olgan. Burnett Air Boardni bekor qilishni tavsiya qilgan, ammo Avstraliya hukumati bu gʻoyani rad etgan. Buning oʻrniga, kengash yana qayta tashkil etildi: AMOE va DGSP ofislari tarqatib yuborildi va ularning oʻrnida ikkita asosiy logistik funktsiyaga eʼtibor qaratish uchun Taʼminot va jihozlar boʻyicha havo aʼzosi (AMSE) va muhandislik va texnik xizmat koʻrsatish boʻyicha havo aʼzosi (AMEM) tashkil etildi[79]. Iyun oyida Air Commodore Mackinolty inauguratsion AMSE va havo kommodori Ellis Wackett birinchi AMEMga aylandi[80].

 
Yangi tayinlangan CAS, havo Vice-Marshal Jons (chapda), havo Vice-marshali Bostok (oʻrtada) va xizmatdan oʻtayotgan CAS, havo boshligʻi marshal Burnett, 1942-yil may oyi

1942-yil sentyabr oyida Ittifoq havo kuchlari qoʻmondoni general-mayor Jorj Kenni oʻzining AQSH uchuvchi boʻlinmalarining koʻp qismini Beshinchi Harbiy havo kuchlariga va ularning avstraliyalik hamkasblarini Vice-Marshal Bill Bostok boshchiligidagi RAAF qoʻmondonligiga asos soldi[81][82]. Bu Bostokni RAAFning SWPAdagi operativ qoʻmondoni qilin tayinladi, ammo maʼmuriy hokimiyat hali ham Air Boards va CAS, 1942-yil may oyida Burnettdan kelgan havo Vice-Marshal Jorj Jonsning qoʻlida edi. Operativ va maʼmuriy qoʻmondonlikning boʻlinishi Jons oʻrtasida keskin shaxsiy taranglik manbai boʻlgan, garchi de-yure RAAF rahbari oʻzining operatsion topshirigʻida hech qanday taʼsir koʻrsatmagan boʻlsa ham RAAF operatsiyalarini boshqarish uchun javobgar boʻlgan, ammo butunlay Jonsga bogʻliq boʻlgan Bostok. va urushga qarshi kurashish uchun zarur boʻlgan materiallar va jihozlar uchun havo kengashi[83][84]. Janglar RAAFdagi qoʻmondonlik va ruhiy holatga salbiy taʼsir koʻrsatdi va xizmatning amerikalik ittifoqchilar obroʻsiga putur etkazdi[85].

1943-yil mart va aprel oylarida hukumat Havo kengashini tarqatib yuborish va RAAF nazoratini Jons va Bostokdan yuqori boʻlgan yagona qoʻmondon ostida birlashtirish toʻgʻrisida qarorni koʻzdan kechirishdi, bu harakat Avstraliya harbiy kuchlari bosh qoʻmondoni general Blemi tomonidan qoʻllab-quvvatlandi. Shunga oʻxshash tartib armiya uchun allaqachon mavjud boʻlgan, lekin bu hech qachon amalda bajarilmagan.

Shu bilan birga, Havo kengashi Havo vaziri Artur Drakefordning roziligi bilan Bostokni RAAF qoʻmondonligidan olib tashlash va havo komandiri Jo Xyuitt bilan almashtirishni buyurgan.

Bosh vazir Jon Kertin yuqori qoʻmondonlikdagi bunday oʻzgarishlar amerikaliklarning roziligini talab qilganligi uchun qarorga veto qoʻygan; Keyinchalik Mak Artur va Kenni Xyuittni Bostokning „etarli oʻrnini bosuvchi“ deb hisoblashgan. hisoblamasliklarini aniq aytishdi[86].

Oʻsha yilning iyun oyida Havo kengashi vertolyotlarni ishlab chiqish boʻyicha amerikaliklar bilan soʻrovlarni boshlagan. Jons va Bosh shtab boshligʻi, general-leytenant Jon Nortkott oʻrtasidagi uchrashuvlardan soʻng, kengash vertolyot sotib olish uchun javobgarchilikni oʻz boʻyniga olgan[87].

Bu 1946-yilda qutqaruv va favqulodda ishlar uchun Sikorsky S-51 ga buyurtma berilishiga sabab boʻlgan, ammo kengash vertolyotning havo-quruqlik va havo-dengiz urushi uchun potentsialini oʻrganib chiqishni boshlagan[88].

Havo kengashi sudya Jon Vinsent Barrining 1945-yil apreldagi " Morotai qoʻzgʻoloni " boʻyicha soʻrovi natijalarini koʻrib chiqdi, oʻsha paytda Avstraliya Birinchi Taktik Havo Kuchlarining katta uchuvchilari (№ 1 TAF) RAAF qiruvchi otryadlarining Tinch okeanining janubi-gʻarbiy qismidagi strategik ahamiyatga ega boʻlmagan quruqlik hujumi missiyalariga tushirilishiga norozilik bildirish uchun oʻz komissiyalarini isteʼfoga chiqarishga harakat qilishdi. Xyuitt, AMP, AOC № 1 TAF, havo komandiri Garri Kobbi va uning ikkita yuqori lavozimli ofitserlari qoʻmondonlikdan chetlashtirilgan. Boshqaruv aʼzolarining koʻpchiligi bunday chora koʻrish uchun hech qanday sabab koʻrmagan va Xyuittni oʻz qaroriga norozi yozuv qoʻshishga majbur qilgan. Drakeford Xyuittning pozitsiyasini qoʻllab-quvvatladi va uchta katta № 1 nafar TIV xodimi keyinchalik oʻz lavozimidan boʻshatilgan[89].

Amaldagi CAS, havo marshali Jeyms Rouland yuridik maʼnoda RAAFni shaxsan boshqargan birinchi ofitser unvoniga erishgan.

Siyosatni ishlab chiqish va maʼmuriyatni nazorat qilish uchun Havo shtablari maslahat qoʻmitasining yangi rahbari (CASAC) tuzildi, ammo CAS uchun uning tavsiyalarini qabul qilish talabi yoʻq edi[90][91].

CAS raisligidagi CASAC tarkibiga CAS oʻrinbosari, Harbiy havo kuchlari rejalari boshligʻi, Harbiy havo kuchlari ishchi kuchi boshligʻi, texnik xizmatlar boshligʻi va taʼminot boʻyicha bosh direktor kirdi[92].

Alan Stivensning soʻzlariga koʻra, Roulend Havo Kengashining „jamoaviy donoligi“ odatda RAAF uchun foydali boʻlgan deb hisobladi va yangi tartiblar „ qaror qabul qilishning va takabburligi“ va davlat xizmatining tarkibiy qismidagi imperiya qurilishiga olib keldi, deb hisobladi[93][94].

Aksincha, Roulandning CAS sifatidagi vorisi, havo marshali ser Nevill MakNamara Havo kengashining yoʻq qilinishini maʼqulladi va u Stivensning soʻzlariga koʻra, „Havo kuchlari ichidagi Filial adovatlari va boʻlinishlarini davom ettirishga intilgan“ deb hisobladi[94].

Manbalar

tahrir
  1. ↑ Coulthard-Clark, The Third Brother, p. 11
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Dennis. „Air Board of Administration“. The Oxford Companion to Australian Military History. Oxford Reference (2008). Qaraldi: 2022-yil 2-dekabr.
  3. ↑ Lax, Taking the Lead, pp. 123, 126
  4. ↑ „Air Board“. National Archives of Australia. 2023-yil 22-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 22-noyabr.
  5. ↑ Stephens, Going Solo, pp. 76, 463
  6. ↑ Stephens, Going Solo, pp. 80–81
  7. ↑ Stephens, Going Solo, p. 81
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Stephens, Going Solo, p. 76
  9. ↑ „33,000 PS jobs reshuffled“. The Canberra Times (1973-yil 1-dekabr), s. 1. Qaraldi: 2017-yil 20-dekabr.
  10. ↑ 10,0 10,1 Stephens, Power Plus Attitude, p. 114
  11. ↑ Stephens, Going Solo, pp. 118, 120, 142
  12. ↑ 12,0 12,1 Sutherland, Command and Leadership, pp. 32–34
  13. ↑ Coulthard-Clark, The Third Brother, pp. 17–21
  14. ↑ Dennis. „Military Board of Administration“. The Oxford Companion to Australian Military History. Oxford Reference (2008). Qaraldi: 2022-yil 2-dekabr.
  15. ↑ Dennis. „Naval Board of Administration“. The Oxford Companion to Australian Military History. Oxford Reference (2008). Qaraldi: 2022-yil 2-dekabr.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 Coulthard-Clark, The Third Brother, pp. 8–10
  17. ↑ Stephens, The Royal Australian Air Force, pp. 27–28
  18. ↑ Odgers, The Royal Australian Air Force, pp. 47–51
  19. ↑ Stephens, The Royal Australian Air Force, p. 29
  20. ↑ 20,0 20,1 Coulthard-Clark, The Third Brother, pp. 466–468
  21. ↑ Coulthard-Clark, The Third Brother, p. 26
  22. ↑ 22,0 22,1 Coulthard-Clark, The Third Brother, p. 12
  23. ↑ Lax, Taking the Lead, pp. 122–123
  24. ↑ Coulthard-Clark, The Third Brother, pp. 354–355
  25. ↑ Coulthard-Clark, The Third Brother, pp. 10–12
  26. ↑ Coulthard-Clark, The Third Brother, p. 32
  27. ↑ Coulthard-Clark, The Third Brother, pp. 370, 466
  28. ↑ Coulthard-Clark, The Third Brother, p. 31
  29. ↑ 29,0 29,1 29,2 29,3 Coulthard-Clark, The Third Brother, pp. 82–84
  30. ↑ Coulthard-Clark, The Third Brother, p. 41
  31. ↑ Coulthard-Clark, The Third Brother, pp. 250–252
  32. ↑ Coulthard-Clark, The Third Brother, pp. 42, 132
  33. ↑ „Air Force ensign“. Royal Australian Air Force. 2017-yil 16-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 18-noyabr.
  34. ↑ Coulthard-Clark, The Third Brother, pp. 33–34
  35. ↑ Coulthard-Clark, The Third Brother, p. 165
  36. ↑ Coulthard-Clark, The Third Brother, pp. 225–226
  37. ↑ Parnell; Boughton, Flypast, p. 43
  38. ↑ Parnell; Boughton, Flypast, p. 36
  39. ↑ Coulthard-Clark, The Third Brother, pp. 162, 178–179
  40. ↑ 40,0 40,1 Stephens, The Royal Australian Air Force, pp. 30–31
  41. ↑ Stephens, The Royal Australian Air Force, pp. 52–53
  42. ↑ Coulthard-Clark, The Third Brother, p. 57
  43. ↑ Coulthard-Clark, The Third Brother, pp. 62–67
  44. ↑ Stephens, Power Plus Attitude, p. 25
  45. ↑ Coulthard-Clark, The Third Brother, pp. 72–77
  46. ↑ Coulthard-Clark, The Third Brother, pp. 62–63, 76–77
  47. ↑ 47,0 47,1 Stephens, The Royal Australian Air Force, pp. 50–52
  48. ↑ Coulthard-Clark, The Third Brother, pp. 295–305, 374, 378, 381, 399–401
  49. ↑ Coulthard-Clark, The Third Brother, pp. 140, 182
  50. ↑ Coulthard-Clark, The Third Brother, pp. 274–280
  51. ↑ Stephens, The Royal Australian Air Force, pp. 55–57
  52. ↑ 52,0 52,1 Coulthard-Clark, The Third Brother, pp. 347–348
  53. ↑ Coulthard-Clark, The Third Brother, pp. 79, 117
  54. ↑ 54,0 54,1 Stephens, The Royal Australian Air Force, pp. 111–112
  55. ↑ Gillison, Royal Australian Air Force, pp. 66–67[sayt ishlamaydi]
  56. ↑ 56,0 56,1 Ashworth, How Not to Run an Air Force!, pp. 3–4
  57. ↑ Gillison, Royal Australian Air Force, pp. 63–64, 75[sayt ishlamaydi]
  58. ↑ Ashworth, How Not to Run an Air Force!, pp. 11–12
  59. ↑ „Organising for War: The RAAF Air Campaigns in the Pacific“ (PDF). Pathfinder. № 121. Air Power Development Centre. October 2009. 28 March 2018da asl nusxadan (PDF) arxivlandi. Qaraldi: 14 August 2017.
  60. ↑ Gillison, Royal Australian Air Force, pp. 90–91[sayt ishlamaydi]
  61. ↑ Ashworth, How Not to Run an Air Force!, p. 26
  62. ↑ Stephen, Australiaʼs Air Chiefs, p. 6
  63. ↑ Ashworth, How Not to Run an Air Force!, pp. xv, 30, 36
  64. ↑ Gillison, Royal Australian Air Force, p. 92[sayt ishlamaydi]
  65. ↑ Ashworth, How Not to Run an Air Force!, p. 20
  66. ↑ Stephens, The Royal Australian Air Force, p. 116
  67. ↑ Ashworth, How Not to Run an Air Force!, pp. 301–302
  68. ↑ 68,0 68,1 Ashworth, How Not to Run an Air Force!, p. 278
  69. ↑ 69,0 69,1 Dennis. „Women's Auxiliary Australian Air Force“. The Oxford Companion to Australian Military History. Oxford Reference (2008). Qaraldi: 2022-yil 2-dekabr.
  70. ↑ Thomson, The WAAAF in Wartime Australia, pp. 68–72
  71. ↑ Gillison, Royal Australian Air Force 1939–1942, pp. 98–99.
  72. ↑ Gillison, Royal Australian Air Force 1939–1942, pp. 99–100.
  73. ↑ Thomson, The WAAAF in Wartime Australia, pp. 52–54
  74. ↑ 74,0 74,1 Stephens, The Royal Australian Air Force, pp. 64–66
  75. ↑ Ashworth, How Not to Run an Air Force!, p. 39
  76. ↑ Herington, Air Power Over Europe, p. 278[sayt ishlamaydi]
  77. ↑ Stephens, The Royal Australian Air Force, p. 157
  78. ↑ Wilson, Always First, p. 4
  79. ↑ Ashworth, How Not to Run an Air Force!, pp. 129–131
  80. ↑ Ashworth, How Not to Run an Air Force!, pp. 132, 137, 301–302
  81. ↑ Gillison, Royal Australian Air Force, pp. 585–588[sayt ishlamaydi]
  82. ↑ Odgers, Air War Against Japan, pp. 4–6[sayt ishlamaydi]
  83. ↑ Stephens, The Royal Australian Air Force, pp. 119–120, 144–145
  84. ↑ Gillison, Royal Australian Air Force, pp. 476–477[sayt ishlamaydi]
  85. ↑ Stephens, The Royal Australian Air Force, pp. 122–123
  86. ↑ Odgers, Air War Against Japan, pp. 15–18[sayt ishlamaydi]
  87. ↑ Parnell; Boughton, Flypast, p. 197
  88. ↑ Stephens, Going Solo, p. 429
  89. ↑ Alexander. „'Cleaning the Augean stables'. The Morotai Mutiny?“. Sabretache (2004-yil 1-sentyabr). 2011-yil 20-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 12-oktyabr.
  90. ↑ Stephens, Going Solo, pp. 83–84
  91. ↑ Odgers, The Royal Australian Air Force, p. 188
  92. ↑ Lax, From Controversy to Cutting Edge, p. 157
  93. ↑ Stephens, Going Solo, p. 80
  94. ↑ 94,0 94,1 Stephens, Australiaʼs Air Chiefs, pp. 11–12

Adabiyotlar

tahrir 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Air_Board_(Avstraliya)&oldid=5231634" dan olindi