Aka-uka Sayyidlar

Sayyid aka-uka atamasi 18-asr boshlarida Boburiylar imperiyasida qudratli kuchga ega boʻlgan Sayid Hasan Ali Xon va Sayid Husayn Ali Xonga nisbatan qoʻllanilgan

Sayyid birodarlar

Sayid Husayn Ali Xon
Sayid Hasan Ali Xon

Ular islom paygʻambari Muhammadning qizi Fotima va Quraysh qabilasining Banu Hoshim qabilasidan boʻlgan kuyovi va Muhammadning amakivachchasi Ali orqali sayyidlar oilasiga va uning avlodlariga mansub ekanliklarini daʼvo qilishgan.

Ularning daʼvosi umuman qabul qilinmaydi, ular Panjobdan Muzaffarnagar tumanining sharqiy qismiga koʻchib kelgan oilalarning avlodlari ekani aytilgan^[1].

Sayyid aka-uka Avrangzeb vafotidan keyin Boburiylar saroyida katta taʼsirga ega boʻlgan va 1707-yilda imperator Avrangzeb oʻlimidan soʻng yuzaga kelgan anarxiya davrida oʻz qirolligini tashkil etgan^[2]. Ular 1710-yillarda oʻz xohishlariga koʻra Boburiy imperatorlarini taxtga chiqarganlar va taxtdan tushirganlar. Bahodirshoh I 1712-yilda vafot etgan, uning oʻrinbosari Jahondarshoh aka-uka Sayyidlar buyrugʻi bilan oʻldirilgan.

1713-yilda Jahondarshohning jiyani Farruh Siyyor (hukmronligi 1713–1719) aka-ukalarning yordami bilan imperator boʻladi. Uning hukmronligi davlat hokimiyatini monopoliyaga olgan va imperatorni siymoga aylantirgan birodarlar ustunligini belgilab bergan. Birodarlar til biriktirib, Nizom-ul-Mulkni Boburiylar mahkamasidan uzoqda joylashgan Dekan shahriga joʻnatishadi va uning taʼsirini kamaytirishga harakat qilishadi. 1719-yilda birodarlar Farruh Siyyorni koʻr qilib, taxtdan tushirishadi va oʻldirishadi. Keyin ular 1719-yil fevralda uning birinchi amakivachchasi Rafi ud-Darjatni keyingi hukmdor boʻlishini belgilab beradilar. Iyun oyida Rafi ud-Darajot oʻpka kasalligidan vafot etgach, uning akasi Rafi ud-Daulani (Shoh Jahon II) hukmdor qilib tayinlaydilar. 1719-yil sentyabrida Rafi ud-Daula ham oʻpka xastaligidan vafot etgach, Muhammadshoh (1719—1748-yillar hukmronligi) 1720-yilgacha oʻzining noyib Sayyidlari koʻmagi bilan birga oʻn yetti yoshida taxtga oʻtiradi.

Muhammadshoh oʻz hukmronligini qaytarib olish uchun Nizom-ul-Mulk Asaf Jah yordamida aka-ukalarni oʻldirishga harakat qiladi. Sayid Husayn Ali Xon 1720-yilda Fatehpur Sikrida oʻldirilgan, Sayid Hasan Ali Xon Barha esa 1722-yilda zaharlab oʻldirilgan^[3].

Quyidagi nomlar bilan tanilgan

Sayyid birodarlari bir necha turdagi nomlar bilan ham tanilishgan:

Sayid aka-ukalar
Barha sayidlari
Saodat va Bara
Barha sayyidlari
Barhaning soʻzlari
Said birodarlar

Yana qarang

Boburiylar imperiyasi davrida katta taʼsirga ega boʻlgan Sayyidlar jamoasi Saadat-e-Bara.
Saodat Xon U birodarlar Sayyidlarni agʻdarishda katta rol oʻynadi.
Sadaat-e-Bilgram

Manbalar

↑ A., Kolff, Dirk H.. Naukar, Rajput, and sepoy : the ethnohistory of the military labour market in Hindustan, 1450-1850. Cambridge University Press, 2002. ISBN 0-521-52305-2. OCLC 717564639.
↑ Sen, Sailendra. A Textbook of Medieval Indian History. Primus Books, 2013 — 193-bet. ISBN 978-9-38060-734-4.
↑ Khan, Shaharyar M.. The Begums of Bhopal, illustrated, I.B.Tauris, 2000 — 18-bet. ISBN 978-1-86064-528-0.

[1] A., Kolff, Dirk H.. Naukar, Rajput, and sepoy : the ethnohistory of the military labour market in Hindustan, 1450-1850. Cambridge University Press, 2002. ISBN 0-521-52305-2. OCLC 717564639.

[sen2-2] Sen, Sailendra. A Textbook of Medieval Indian History. Primus Books, 2013 — 193-bet. ISBN 978-9-38060-734-4.

[Shaharyar_Begums_2000-3] Khan, Shaharyar M.. The Begums of Bhopal, illustrated, I.B.Tauris, 2000 — 18-bet. ISBN 978-1-86064-528-0.

[1]

[2]

[3]