Andisha va gʻurur

Andisha va gʻurur (inglizcha: Pride and Prejudice) — 1813-yilda yozilgan Jane Austen qalamiga mansub roman. Roman yuzaki yaxshilik va haqiqiy yaxshilik oʻrtasidagi farqni qadrlaydigan kitobning dinamik qahramoni Elizabeth Bennetning shoshilinch chiqarilgan qarorlarning oqibatlarini yoritib boradi.

Andisha va gʻurur

Asl nomi	Pride and Prejudice
Muallif(lar)	Jane Austen
Mamlakat	Angliya
Til	inglizcha
Janr(lar)i	roman
Nashr etilgan sanasi	1811-yil
Oʻzbek tilida nashr etilgan sanasi	2016-yil (Yangi asr avlodi)
Sahifalar soni	404
ISBN	ISBN 978-9943-22-240-3

Xertfordshirdagi Longbourn mulkining egasi janob Bennetning beshta qizi bor, biroq uning mulki faqat erkak merosxoʻrga oʻtishi mumkin. Xotini ham merosga ega emas, shuning uchun uning oʻlimidan keyin oilasi juda kambagʻal boʻlib qoladi. Shunday qilib, qizlardan kamida bittasi boshqalarni qoʻllab-quvvatlash uchun yaxshi turmush qurishi shart va bu romanning asosiy syujeti. „Andisha va gʻurur“ adabiyotshunos olimlar va kitobxonlar orasida doimiy ravishda „eng sevimli kitoblar“ roʻyxatining yuqori qismidan joy egallab keladi. U 20 milliondan ortiq nusxada sotilgan boʻlib, ingliz adabiyotidagi eng mashhur romanlardan biriga aylandi va zamonaviy adabiyotda koʻplab yozuvchilarni ilhomlantirdi. Bir asrdan koʻproq vaqt davomida "Andisha va Gʻurur"ning dramatik moslashuvlari, qayta nashrlari, norasmiy davomi, filmlari va televizion versiyalari romanning unutilmas qahramonlari va mavzularini aks ettirib, ommaviy tomoshabinlarga yetib keldi.

Shuningdek, AQSH universitetlariga kirish uchun imtiyoz beruvchi SAT imtihoniga tayyorlanayotgan abituriyentlarga ushbu asarni oʻqish tavsiya etiladi. Chunki SAT imtihonida ingliz tilining tarixiy versiyasi boʻyicha test boʻlib oʻtadi va bu asar aynan shu versiyada yozilgan kitobdir.

Mazmuni

19-asrning boshlarida Angliyaning qishloqlarida Bennet xonim janob Bennetni yaqinda mahallaga kelgan boy bakalavr janob Bingleyni ziyorat qilishga koʻndirmoqchi boʻladi. Eri bilan ogʻzaki bahsdan soʻng, missis Bennet janob Bingleyni chaqirmaydi, deb hisoblaydi. Oradan koʻp oʻtmay, u janob Bingleyning ijaraga olingan qarorgohi boʻlmish Niderfildga tashrif buyurib, missis Bennetni juda xursand qildi. Tashrifdan soʻng butun mahalla ahli tashrif buyuradigan mahalliy majlislar zalida bal oʻtkaziladi.

Balda mahalliy janob Bingley, uning ikki singlisi, opalaridan birining eri va uning eng aziz doʻsti janob Darcydan iborat boʻlgan butun Golfild partiyasi bilan tanishtiriladi. Janob Bingleyning doʻstona va xushchaqchaqligi uni mehmonlar orasida mashhurlikka olib keladi. U ikki marta raqsga tushadigan Jane Bennetni (Bennetning katta qizi) oʻziga jalb qiladi. Ikki baravar badavlat deb tanilgan janob Darcy takabbur va oʻzini oʻzi yoqtirmaydi. U Elizabeth (ikkinchi katta Bennet qizi) bilan raqsga tushishdan bosh tortadi va u uni eʼtibor beradigan darajada jozibali emasligini taʼkidlaydi. Elizabeth buni kulgili deb biladi va doʻstlari bilan hazillashadi.

Janob Bingleyning opa-singillari Kerolin va Luiza keyinchalik Janeni kechki ovqatga Niderfildga taklif qilishadi. U yerga ketayotib, Jane yomgʻir ostida qoladi va qattiq shamollaydi. Uni sogʻlomlashtirish uchun Niderfildda qolishga majbur qilishadi. Bu missis Bennetni juda xursand qiladi. Elizabeth Janeni koʻrgani borganida, janob Darcy Elizabethga eʼtibor beradi (uning „koʻzlari yaxshi“), Miss Bingley esa hasad qiladi, chunki uning oʻzi janob Darcyni pinhona yaxshi koʻrardi. Elizabethning oʻzi Janob Darcyga befarq munosabatda boʻladi. Hugh Tomson janob Collinsning vakili boʻlib, u hech qachon roman oʻqimasligiga norozilik bildirgan surati Janob Collins, janob Bennetning amakivachchasi va Longbourn mulkining vorisi, Bennetlar oilasiga tashrif buyuradi. U dabdabali, beadab ruhoniy boʻlib, Bennet qizlaridan biriga uylanish niyatida edi. Jane yaqinda unashtirilishi mumkinligini bilib, u tezda janob Bennetning yoshi va goʻzalligi boʻyicha ikkinchi qizi Elizabethni tanlashga qaror qiladi.

Elizabeth va uning oilasi Elizabethni alohida taʼkidlagan jozibali va kelishgan armiya ofitseri George Wickhamni uchratadi. Uning aytishicha, u Darcy oilasi bilan bogʻlangan va janob Darcy uni janob Darcyning marhum otasi vaʼda qilgan „tirik“ (ruhoniy sifatida doimiy lavozim)dan mahrum qilgan. Shundan so‘ng Elizabethning janob Darcyga boʻlgan nafrati kuchayadi

Niderfilddagi keyingi balda janob Darcy Elizabethdan raqsga tushishni soʻraydi va u bilan hech qachon raqsga tushmaslikka vaʼda berganiga qaramay, u rozi boʻladi. Biroq, Elizabethning onasi va opa-singillarida boodoblik yoʻqligi aniq. Bennet xonim Jane va Bingleyning unashtirilishini toʻliq kutayotganini baland ovozda ishora qiladi va yosh Bennet opa-singillari oʻzlarining bemaʼniligi bilan oilani masxara qilishadi.

Janob Collins Elizabethga turmush qurishni taklif qiladi. U onasining gʻazabiga qaramasdan va otasining raʼyiga Collinsni rad etadi. Elizabeth rad javobini berganidan soʻng, janob Collins aqlli yosh ayol va Elizabethning doʻsti allaqachon 27 yoshda boʻlgan Charlotte Lucasga turmush qurishni taklif qiladi. Charlotte unga qulay uy va xavfsiz kelajakni kafolatlaydigan taklifni qabul qiladi. Elizabeth sevgi masalalarida bunday pragmatizmdan gʻazablanadi. Oradan koʻp oʻtmay, Bingleylar toʻsatdan Londonga joʻnab ketishdi va qaytib kelish niyatida emaslar va aftidan, janob Bingley oʻzaro tanishishni davom ettirish niyatida emas. Yuragi ezilgan Jane kayfiyatini koʻtarish uchun Londondagi xolasi va amakisi Gardinerga tashrif buyuradi.

Bahorda Elizabeth Kentdagi Charlotte va janob Collinsnikiga tashrif buyuradi. Elizabeth va uy egalari janob Collins va janob Darcyning badavlat xolasi boʻlmish Catherine de Bourghx xonimning maftunkor uyi — Rosings Parkga taklif qilinadi. Catherine xonim bolaligida xolasi va onasi tomonidan rejalashtirilganidek, janob Darcy qiziga uylanishini kutadi. Janob Darcy va uning amakivachchasi, polkovnik Fitsvilyam ham Rosings bogʻiga tashrif buyurishmoqda. Fitsvilliam Elizabethga janob Darcy yaqinda doʻstini, ehtimol Bingleyni noxush vaziyatdan qanday qutqarganini aytib beradi. Elizabeth toʻsiq Jane bilan boʻlganini tushunadi va janob Darcy aralashganidan dahshatga tushadi. Keyinchalik, janob Darcy Elizabethga turmush qurishni taklif qiladi va uning ijtimoiy aloqalari past boʻlishiga qaramay, unga boʻlgan sevgisini eʼlon qiladi. U jahl bilan uni rad etib, u turmushga chiqadigan oxirgi odam ekanligini qatʼiy taʼkidlaydi va opasini bunday baxtsizlikka olib kelgan erkakni hech qachon seva olmasligini aytadi; u yana uni Wickhamga adolatsiz munosabatda boʻlganlikda ayblaydi. Janob Darcy Bingley va Janeni ajratishdagi muvaffaqiyati bilan maqtanadi va u Bingleyga oʻzidan koʻra mehribonroq boʻlganini aytadi. U Wickhamga nisbatan ayblovni istehzo bilan rad etadi, lekin unga murojaat qilmaydi.

Keyinchalik janob Darcy Elizabethga maktub beradi, unda marhum otasining oʻgʻli Wickham otasi unga ajratgan tirikchilikdan bosh tortgani va buning oʻrniga pul berilganini tushuntiradi. Wickham tezda pulni isrof qiladi va qashshoqlashgach yana merosni soʻraydi. Rad etilganidan soʻng, u Darcyning 15 yoshli singlisi Georgeiana bilan katta miqdordagi mahr uchun qochishga harakat qiladi. Janob Darcy Janening oʻzini tutishi, uning Bingleyga nisbatan befarqligiga chin dildan ishonganligi, shuningdek, oilasining baʼzi aʼzolari tomonidan koʻrsatilgan adolatsizlik tufayli ajratganini yozadi. Elizabeth oilasining xatti-harakatidan va janob Darcyga nisbatan koʻr-koʻrona notoʻgʻri qarashda bo‘lib, yaxshi fikr yurita olmasligidan uyaladi.

Kiyim uslublari roman yozilgan yoki tasvirlangan vaqtni emas, balki illyustratsiya oʻyib yozilgan vaqtni (1830-yillar) aks ettiradi. Bir necha oy oʻtgach, Elizabeth Gardiners bilan Derbishir boʻylab sayohatga boradi. Elizabeth janob Darcyning yoʻqligiga aniqlik kiritgandan soʻng, ular Darcyning mulki Pemberliga tashrif buyurishadi. U yerdagi uy bekasi janob Darcyni mehribon va saxovatli deb taʼriflab, bu xususiyatlarning bir qancha misollarini aytib beradi. Janob Darcy kutilmaganda qaytib kelganida, u juda mehribon va keyinroq Elizabeth va Gardinerlarni Georgeiya va janob Gardiner bilan baliq ovlash uchun uchrashishga taklif qiladi. Elizabeth ularning muomalasidan hayratda va xursand. Uchrashuvdan soʻng, Elizabeth va Georgeiya bilan yaxshi aloqada boʻlib, singlisi Lydia Wickham bilan qochib ketgani haqida xabar oladi. U darhol janob Darcyga aytadi, keyin uni boshqa hech qachon koʻrmasligiga ishonib, shoshib ketadi. Chunki Lydia oila nomiga dog‘ tushirgandi.

Wickham Lydia bilan turmush qurishga rozi boʻladi. Biroz odob-axloq qoplamasi tiklangandan soʻng, Lydia oilaga tashrif buyuradi va Elizabethga Darcy u va Wickhamning toʻyida boʻlganligini aytadi. Garchi janob Darcy barchasini sir saqlashga qasamyod qilgan boʻlsa-da, missis Gardiner endi Elizabethga katta xarajat va qiyinchilik evaziga oʻyinni qoʻlga kiritgani haqida xabar berishga majbur bo‘ladi. U buni „boshqa sabab“ qilgan boʻlishi mumkinligiga ishora qiladi va Darcyni Elizabethni sevib qolganiga ishonishini anglatadi.

Bingley va Darcy Niderfildga qaytishadi. Darcy Janening qo‘lini so‘raydi, u rozi boʻladi. Catherine xonim, Elizabeth va Darcy turmush qurish niyatida degan mish-mishlarni eshitib, Elizabethdan Darcyning taklifini hech qachon qabul qilmaslikka vaʼda berishni talab qiladi. Elizabeth rad etadi. Elizabeth mavqe va boylik uchun emas, balki muhabbati sabab turmushga chiqayotganiga ishontirishga qiynaladi, lekin janob Bennet nihoyat ishonch hosil qiladi. Bennet xonim qizining Darcy bilan oʻxshashligini bilgach juda xursand boʻlib, u haqidagi fikrini tezda oʻzgartiradi. Roman uchta qizning turmushga chiqishi va Jane va Elizabeth tomonidan oʻtkazilgan oʻyinlardan ikkala ota-onaning mamnunligi haqida umumiy maʼlumot bilan yakunlanadi.

Obrazlar

• Elizabeth Bennet — Bennet qizlarining ikkinchisi, u jozibali, aqlli, ammo qatʼiyatli va notoʻgʻri birinchi taassurotlarni shakllantirishga moyil. Hikoya davom etar ekan, uning janob Darcy bilan munosabatlari ham oʻzgaradi. Elizabeth va Darcy munosabatlari oxir-oqibat Darcy magʻrurligini yengib va Elizabethning notoʻgʻri qarashlari o‘zgarib, bir-biriga boʻlgan sevgiga taslim boʻlishlari bilan yakunlanadi.
• Janob Fitzwilliam Darcy — Binglining do‘sti va Derbishirdagi Pemberli oilaviy mulkining boy egasi, boyligi mish-mishlarga ko‘ra kamida 10 000 funt sterling. U chiroyli, baland bo‘yli va aqlli bo‘lsa-da, qulaylik va ijtimoiy erkinlikka ega emas. Qishloqda yangi mehmon, oxir-oqibatda Elizabet Bennetning sevgilisi. Garchi u mag‘rur bo‘lib ko‘rinsa ham, odamlar uni yoqtirmasalar ham, xizmatkorlari uning mehribonligi va odobliligiga kafolat berishadi.
• Janob Bennet — oʻrta yoshli, kamtarona daromadi yiliga 2000 funt sterlingni tashkil etuvchi janob va endi qashshoqlashib borayotgan Bennetlar oilasining kinoyali patriarxi (Hertfordshir erlari oilasi), besh turmushga chiqmagan qizi bor. Uning Longbourn mulki erkaklar qatoriga kiradi. Uning xotiniga boʻlgan mehr-muhabbati nikohning boshidayoq yoʻqolib ketgan va endi faqat toqat qilishga aylangan. Romanda u koʻpincha „pulsiz“ deb taʼriflanadi.
• Missis Bennet — (qizlik familiyasi: Gardiner) — ijtimoiy rahbari janob Bennetning oʻrta yoshli rafiqasi va besh qizning (Jane, Elizabeth, Mary, Catherine va Lydia) onasi. Missis Bennet gipoxondriak boʻlib, u oʻzini hamma narsa oʻz ixtiyorida boʻlmaganda titroq va yurak urishi („bechora nervlari“) xurujlariga moyil deb hisoblaydi. Uning hayotidagi asosiy ambitsiyalari qizlarini badavlat erkaklarga turmushga berishdir. Bu nikohlar qizlariga baxt keltiradimi yoki yoʻqmi, uni qiziqtirmaydi. U otasi janob Gardiner Sr.dan 4000 funt sterling miqdorida mahr oladi, katta ehtimol bilan 4 foizga investitsiya qilib, yiliga 160 funt sterling olish imkoniga ega bo‘ladi; Buni janob Collins Elizabethga taklifi paytida taʼkidlagan edi ["Men boylikka mutlaqo befarqman va otangizga bunday talablarni qoʻymayman, chunki men buni bajarish mumkin emasligini yaxshi bilaman; va ming funt Onangiz vafot etguniga qadar sizga tegishli boʻlmagan 4 foiz, bu sizga hech qachon haqli boʻlishi mumkin boʻlgan narsadir", ehtimol, uning toʻlovi yillar davomida 5 000 funt sterlinggacha koʻtarilgan, ammo 4 foiz investitsiya qilinganligicha qolmoqda.
• Jane Bennet — Bennetning eng katta singlisi. U mahalladagi eng goʻzal yosh xonim hisoblanadi va boshqalarning faqat yaxshi tomonlarini koʻrishga moyil (lekin yetarli dalillarga koʻra boshqa yoʻl bilan ishontirish mumkin). U Xertfordshirga koʻchib oʻtgan boy va yosh janob Darcyning yaqin doʻsti Charles Bingleyni sevib qoladi.
• Mary Bennet — Bennetning oʻrta singlisi va ukalarining eng soddasi. Mary jiddiy feʼl-atvorga ega va asosan musiqa o‘rganadi va oʻynaydi. Yutuqlarini koʻrsatishga va ular haqida gapirishni o‘ziga ep ko‘rmaydi. Jeyms Edward Austen-Lining „Jane Austen haqida xotira“ kitobiga koʻra, Mary oʻzining amakisi Filipsning advokatlaridan biriga turmushga chiqadi va u bilan Marytonga koʻchib oʻtadi.
• Catherine „Kitty“ Bennet — Bennetning toʻrtinchi qizi. Lydiadan katta boʻlsa-da, u uning soyasi va militsionerlarni taʼqib qilishda unga ergashadi. Koʻpincha Lydiaga hasad qiladi va „ahmoq“ yosh ayol sifatida tasvirlanadi. Biroq, Lydia taʼsiridan xalos boʻlgach, yaxshilangani aytiladi. Jeyms Edward Austen-Lining „Jane Austen haqida xotira“ asariga koʻra, Kitti keyinchalik Pemberli yaqinida yashovchi ruhoniyga uylangan.
• Lydia Bennet — Bennetning eng yosh singlisi. U bemaʼni va oʻtkir. Uning hayotidagi asosiy faoliyati — muloqot qilish, ayniqsa, militsiya xodimlari bilan noz-karashma qilish. Bu uning George Wickham bilan qochib ketishiga olib keladi, garchi u unga uylanish niyatida emas. Lydia oʻz jamiyatining axloqiy qoidalariga eʼtibor bermaydi; Eshli Tauchert aytganidek, u „mulohazasiz his qiladi“.
• Charles Bingley — Angliyaning shimolidagi kelishgan, xushmuomala, badavlat yosh janob (nouveau riche) (ehtimol, Yorkshire, Skarboro eslatib oʻtilgan va Gʻarbiy Yorkshirda Bingley ismli haqiqiy shaharcha mavjud), u Longbourndan uch mil uzoqlikda joylashgan Netherfield Parkni sotib olish umidi bilan ijaraga oladi. U janob Darcydan yaxshiroq xulq-atvorga egaligi bilan farq qiladi. U qatʼiyatli emas va boshqalarning taʼsiriga osonlikcha duchor boʻladi; uning ikki singlisi, Miss Kerolin Bingley va missis Luiza Xerst, Bingleyning miss Jane Bennetga boʻlgan mehrining kuchayishini maʼqullamaydi. U 100 000 funt sterlinglik boylikni meros qilib oldi, uni yiliga 4000 funt sterling yoki 5 000 funt sterling miqdorida 4 foiz yoki 5 foizga investitsiya qilish mumkin edi[9].
• Caroline Bingley — Charles Bingleyning betakror singlisi, boyligi 20 000 funt sterling (investitsiya ulushiga qarab unga yiliga 800 funt yoki 1 000 funt sterling daromad tushadi). Miss Bingley janob Darcy uchun dizaynlar yaratadi va shuning uchun Elizabethga boʻlgan muhabbatiga hasad qiladi. U Bennet oilasini masxara qilish va Elizabethning muloyimligini tanqid qilish orqali janob Darcyni Elizabethni yoqtirishdan qaytarishga harakat qiladi. Miss Bingley ham akasining Jane Bennetga boʻlgan hurmatini maʼqullamaydi va Marytondagi jamiyatni mensimaydi. Uning boyligi (u haddan tashqari sarflaydi) va qimmat taʼlimi Miss Bingleyning bemaʼnilik va takabburligining ikkita eng katta manbasi boʻlib tuyuladi; xuddi shunday, u oʻzi va oilasining puli savdodan kelganiga juda ishonchsiz va ukasining mulk sotib olishini, Bingleylarni zodagonlar qatoriga koʻtarishini va oʻzi uchun yerlik janobga uylanishni xohlaydi. Miss Bingley va uning singlisi Luiza Xerst oʻrtasidagi dinamika Lydia va Kitti Bennet va Missis Bennet va Missis Filipsnikiga oʻxshab ketadi; ulardan biri boshqasining izdoshi boʻlib, Caroline Lydia va missis Bennet bilan bir xil, Luiza esa Kitti va Missis Filipsning pozitsiyasida edi (garchi Luizaning misolida, u allaqachon turmush qurganligi sababli, u oʻz oʻrnida emas). Luiza Londonning Grosvenor maydonida uyi bor janob Xurstga turmushga chiqqan.
• George Wickham — Wickham janob Darcy bilan goʻdakligidan tanish boʻlib, Darcy otasi boshqaruvchisining oʻgʻli edi. U tezda maftunkor Elizabeth Bennet bilan bogʻlanib qoladi. Keyinchalik Lydia bilan turmush qurmasdan qochib ketadi, bu uning va oilasining sharmanda boʻlishiga olib keladi, ammo Darcy aralashuvi tufayli Wickhamga darhol qarzlarini toʻlash orqali unga uylanish uchun pora beradi.
• Janob William Collins — janob Collins janob Bennetning uzoqdagi ikkinchi amakivachchasi, ruhoniy va Longbourn uyidagi mulkining hozirgi vorisi. U uzoq va zerikarli nutqlarni aytishga moyil, oʻzining homiysi Catherine de Bourghx xonimga haddan tashqari sadoqatli, uyatchan va dabdabali odam.
• Catherine de Bourgh xonim — janob Darcyning xolasi. Catherine xonim Rosings Parkning boy egasi boʻlib, u yerda qizi Anna bilan birga yashaydi va uning rektori janob Collins tomonidan hurmatga sazovor. U magʻrur, dabdabali, hukmron va oʻzini kamsituvchi va uzoq vaqtdan beri kasal qizini Darcyga turmushga berishni, „ikki buyuk mulkni birlashtirishni“ rejalashtirgan va bu uning va marhum singlisi Anna xonimning eng aziz orzusi ekanligini daʼvo qilgan. Darcy (ismi Fitzvilyam).
• Janob Edward Gardiner va Missis Gardiner — Edward Gardiner missis Bennetning ukasi va aqlli xarakterdagi muvaffaqiyatli savdogar. Gardiner xola muloyim, jiyanlari Jane va Elizabethga yaqin. Gardinerlar Darcy va Elizabeth oʻrtasidagi nikohni yaratishda muhim rol oʻynaydi.
• Georgeiana Darcy — Georgeiya janob Darcyning sokin, xushmuomala va uyatchan singlisi, 30 000 funt sterling miqdoridagi mahriga ega (bu yiliga 1200 funt yoki 1500 funt daromad keltiradi) va hikoya boshlanganda 16 yoshda edi. Miss Darcy hali 15 yoshida janob Wickham bilan qochib ketishiga sal qoldi, lekin uni butparast deb bilgan akasi qutqarib qoldi. Ustalar qoʻl ostida yillar davomida oʻqiganligi tufayli u pianino chalishni, qoʻshiq aytishni, arfa chalishni va rasm chizishni va zamonaviy tillarni yaxshi biladi va shuning uchun Caroline Bingleyning „bajarilgan ayol“ gʻoyasi sifatida tasvirlangan.
• Charlotte Lucas — Charlotte Elizabethning doʻsti boʻlib, u 27 yoshida (va shuning uchun oʻsha paytdagi nikoh yoshidan oshib ketgan) oilasi uchun ogʻirlik boʻlib qolishdan qoʻrqadi va shuning uchun imkoniyatdan foydalanib, moliyaviy xavfsizlikka ega boʻlish uchun janob Collinsga turmushga chiqishga tayyor. Elizabeth taklifini rad etganidan keyin uning eʼtiborini jalb qilish. Garchi roman nikohda sevgi va tushunish muhimligini taʼkidlagan boʻlsa-da, Austen hech qachon Charlottening xavfsizlik uchun turmush qurish qarorini qoralamaganga oʻxshaydi. U Charlottedan oʻz davrining ayollari jamiyatning ayollarning turmushga chiqishi sevgidan emas, balki qulaylik uchun boʻlsa ham, kutishlariga qanday amal qilishlarini etkazish uchun foydalanadi. Charlotte Bennet oilasining qoʻshnilari ser William Lucas va Ledi Lucasning qizi.
• Polkovnik Fitzwilliam — Polkovnik Fitzwilliam grafning kenja oʻgʻli va Catherine de Bourghx xonim va Enn Darcy xonimning jiyani; bu uni Ann de Bourghg va Darcy opa-singillari, Fitzvilyam va Georgiananing amakivachchasiga aylantiradi. Roman boshida u taxminan 30 yoshda. U amakivachchasi janob Darcy bilan birga Miss Georgeiya Darcyning hammuallifi. Polkovnik Fitzwilliamning soʻzlariga koʻra, u kenja oʻgʻli sifatida boʻlajak kelinining sepini oʻylamasdan turmushga chiqa olmaydi; Elizabeth Bennet, polkovnik Fitzwilliam grafning oʻgʻli sifatida 50 000 funt sterlingdan kam mahrga ega kelinga rozi boʻlolmaydi, deb hazillashadi (bu polkovnik Fitzwilliamning yashash uchun yillik nafaqasi taxminan 2000 funt sterlingdan 2500 funtgacha ekanligini koʻrsatadi).

Tarjimasi

Andisha va gʻurur romanini oʻzbek tiliga Muhabbat Ismoilova tarjima qilgan. Kitob „Yangi asr avlodi“ nashriyotida chop etilgan. Mas’ul muharrir — Nusratullo Jumaxoʻja.