Andrey Dmitriyevich Vinogradov (1942-yil 8-avgust, Samarqand – 2021-yil 16-mart, Moskva) – sovet va rus biokimyogari, mitoxondrial biokimyo, bioenergetika va fermentologiya boʻyicha mutaxassis. Moskva davlat universitetining xizmat koʻrsatgan professori, SSSR Davlat mukofoti laureati.

Andrey Vinogradov
Tavalludi 8-avgust 1942
Vafoti 16-mart 2021
Fuqaroligi SSSR bayrogʻi SSSR
Sohasi biokimyo
Ilmiy darajasi fan doktori

Biografiyasi

tahrir

M. V. Lomonosov nomidagi Moskva davlat universitetining biologiya fakultetini tamomlagan (1964). „Nafas olish zanjirida teskari elektron almashinuvi“ mavzusida nomzodlik dissertatsiyasini himoya qilgan. Olim 70-yillarda membrana bioenergetikasi va fermentologiyasi asoschilari: professor Britton Chance (Pensilvaniya universiteti), professor Efraim Raker (Cornell universiteti) va professor Tomas Singer (Fransisko) rahbarligida AQShning yetakchi laboratoriyalarida amaliyot oʻtagan. 1980-yilda Nyu-York Davlat Universitetida professor sifatida ishlagan[1]. 1982-yilda „Suksinatdegidrogenaza: tuzilishi va funksiyalari“ mavzusida doktorlik dissertatsiyasini himoya qilgan. Professor (1985). 1991-yilda Andrey Dmitriyevich Vinogradov kafedra asoschisi, akademik S. E. Severin bilan 10 yil ishlagan.

Ilmiy faoliyati va yutuqlari

tahrir

Andrey Dmitriyevich Vinogradovning ilmiy qiziqishlari sohasiga bioenergetik tizimlar fermentologiyasi, mitoxondriyadagi ferment-energiya konvertorlarining ishlash mexanizmlari, mitoxondriyalar tomonidan reaktiv kislorod turlari generatorlari fermentlarining fiziologiyasi ham kiradi[2].

Koʻp yillar davomida Andrey Dmitriyevich Vinogradov mitoxondrial nafas olish zanjiri fermentlarini oʻrganadigan kichik, ammo juda samarali ilmiy guruhga rahbarlik qilgan[3][1].

Biochemistry (Moskva) (1990-yildan)[4], Acta Biochimica Polonica (2005-yildan beri)[5], Biochimica et biophysica acta. Bioenergiya (2015-yildan beri) jurnallarining tahririyat kengashi aʼzosi[6].

Mukofotlari

tahrir

Andrey Vinogradov 1984-yilda SSSR Davlat mukofoti laureati boʻlgan. „Biologik katalizning kimyoviy asoslari“ (1964–1982) asarlar turkumi uchun mualliflar jamoasi tarkibida Davlat mukofotiga sazovor boʻlgan.

Moskva universitetining xizmat koʻrsatgan professori (2012).

Manbalar

tahrir
  1. 1,0 1,1 „Кафедра биохимии биологического факультета МГУ - официальный сайт | Mexanizmi funksionirovaniya energopreobrazuyuщix fermentov mitoxondriy“. biochem.bio.msu.ru. 2021-yil 13-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 13-aprel.
  2. „Виноградов Андрей Дмитриевич | Letopis Moskovskogo universiteta“. letopis.msu.ru. 2021-yil 13-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 13-aprel.
  3. „Скончался Андрей Дмитриевич Виноградов“. www.bio.msu.ru. 2021-yil 13-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 13-aprel.
  4. „Редакционная коллегия – «Биохимия»“. biochemistrymoscow.com. 2021-yil 13-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 13-aprel.
  5. „Editorial Team | Acta Biochimica Polonica“ (en). ojs.ptbioch.edu.pl. 2021-yil 13-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 13-aprel.
  6. „Biochimica et Biophysica Acta - Bioenergetics Editorial Board“ (en). 2021-yil 18-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 13-aprel.