Vikipediya

Antarktidadagi jinoyat

Antarktidada jinoyat nisbatan kam uchraydi[1], izolyatsiya va zerikish u yerdagi baʼzi odamlarga salbiy taʼsir qiladi va jinoyatga olib kelishi mumkin. [2] Alkogolizm qitʼada maʼlum muammo boʻlib[2], janjallarga va odobsiz taʼsirga olib keldi[3]. Antarktidada sodir boʻlgan jinoyatlarning boshqa turlariga noqonuniy giyohvand moddalarni isteʼmol qilish, [2] yovvoyi tabiatni qiynoqqa solish va oʻldirish[2], ekologik jihatdan sezgir hududlarda mototsikllarda yurish[2], halokatli qurol bilan hujum qilish, qotillikka urinish va oʻt qoʻyish kiradi. Jinsiy zoʻravonlik ham qayd etilgan[4].

Antarktidada oʻgʻirlik kamdan-kam uchraydi va ehtimoli yoʻq, chunki kirgan odamlar qitʼaga koʻp narsalarni olib kela olmaydi[3] va pul uchun juda kam foydasi bor[3].

53 davlat tomonidan ratifikatsiya qilingan 1959-yilgi Antarktika shartnomasiga koʻra, Antarktidada jinoyat sodir etganlikda ayblangan shaxslar oʻz mamlakatlari tomonidan jazolanadi[3].

Antarktidadagi jinoyatlarga nisbatan qoʻllaniladigan milliy qonunlar

tahrir

Janubiy Afrika

tahrir

Antarktidadagi Janubiy Afrika fuqarolari 1962 yildagi Antarktidadagi Janubiy Afrika fuqarolari toʻgʻrisidagi qonunga binoan Janubiy Afrika qonunlariga boʻysunadilar. Antarktika shartnomasi tizimining buzilishi 1996 yildagi Antarktika shartnomalari toʻgʻrisidagi qonunga muvofiq jinoiy huquqbuzarliklar hisoblanadi. Ushbu ikki hujjatga koʻra, Antarktida Keyptaundagi magistratura sudining yurisdiksiyasiga kiradi. [5]

Birlashgan Qirollik

tahrir

1994-yilgi Antarktika toʻgʻrisidagi qonun Birlashgan Qirollikning har bir qismining qonunlarini Antarktidadagi Buyuk Britaniya fuqarolarigacha kengaytiradi[6]. Bundan tashqari, Britaniya Antarktika hududi komissari hudud uchun qonunlar qabul qilishi mumkin[7].

Qoʻshma Shtatlar

tahrir

1984-yilda qabul qilingan Jinoyatchilikka qarshi kurashning keng qamrovli qonuni (1984- yil 12-oktabrda kuchga kirgan) amerikaliklar tomonidan sodir etilgan jinoyatlarni yoki amerikaliklarga qarshi sodir etilgan jinoyatlarni qamrab oladi[8]. Qoʻshma Shtatlardan tashqarida boʻlgan, lekin boshqa davlatda boʻlmagan har qanday amerikalik hali ham AQShning maʼlum qonunlariga boʻysunadi[8]. Jinoyat sodir etgan barcha amerikaliklar va suveren davlatdan tashqarida amerikalikka qarshi jinoyat sodir etgan har qanday chet ellik AQSh federal sudida jinoiy javobgarlikka tortiladi[8]. Bunga xalqaro suvlar va Antarktida kiradi[8]. Garchi davlatlar Antarktida hududiga daʼvo qilsalar ham, Qoʻshma Shtatlar bu daʼvolarni tan olmaydi[8].

1984-yildagi „Jinoyatga qarshi keng qamrovli nazorat toʻgʻrisida“gi qonun bilan qamrab olingan jinoyatlarga misol sifatida qotillik, mayib qilish, zoʻrlash, oʻt qoʻyish, davlatga xiyonat qilish va federal amaldorga pora berish kiradi[1]

.Antarktida jinoyatlar roʻyxati

tahrir
  • 1959-yil — „ Vostok“ stantsiyasi (stantsiya Vostok), oʻsha paytda malika Yelizaveta Landdagi Sovet tadqiqot stantsiyasi shaxmat oʻyini uchun ikki olim oʻrtasidagi mushtlashuvga sahna boʻldi [2][9]. Ulardan biri oʻyinda magʻlub boʻlgach, u shunchalik gʻazablandiki, ikkinchisiga muz boltasi bilan hujum qildi[9] [10] [2]. Baʼzi manbalarga koʻra, bu qotillik edi[9] [10] [2], ammo boshqa manbalar hujum halokatli emasligini aytishadi[11]. KGB tekshiruvidan soʻng, Antarktika Soveti tomonidan Sovet/Rossiya Antarktika stantsiyalarida shaxmat oʻyinlari taqiqlangan[10] [9].
  • 1984-yil 12-aprel — Almirante Braun stantsiyasi (Estación Científica Almirante Brown) Argentina tadqiqot stantsiyasi boʻlib, Paradise Harbor yaqinidagi Koutri yarim orolida joylashgan. Stansiyaning dastlabki inshootlari 1984-yil 12-aprelda stansiya rahbari va shifokori tomonidan qishda qolishga buyruq berilgandan keyin yoqib yuborilgan[12]. Stansiya xodimlari Hero kemasi tomonidan qutqarildi va Anvers orolidagi Amerika tadqiqot stantsiyasi Palmer stantsiyasiga olib borildi[13]. Stansiyalar bir-biridan havo orqali taxminan 58 km (36 milya) masofada joylashgan.
  • 1996-yil 9-oktyabr — Makmerdo stantsiyasida oshxonada ikki ishchi oʻrtasida mushtlashdi[14]. Bir ishchi boshqasiga bolgʻa bilan hujum qildi[14]. Yana bir oshpaz janjalni buzishga urindi va u ham jarohat oldi[14]. Ikki qurbon Toni Beyer va Jo Stermer edi[14]. Ularning ikkalasiga ham tikuv kerak edi[14]. AQShdan FQB agentlari tergov va hibsga olish uchun MakMurdo stantsiyasiga yuborildi[3]. Gumonlanuvchi Gavayi orollaridagi Gonolulu shahriga olib ketilgan, u yerda u xavfli qurol bilan toʻrtta hujum qilishda ayblangan[15]. U aybini tan olmadi[16]. Qoʻshimcha maʼlumot ommaga ochiq emas edi.
  • 2000-yil 11-may — 2000-yil 11-mayda Janubiy qutbda joylashgan Amerika tadqiqot stansiyasi Amundsen-Skott janubiy qutb stantsiyasida avstraliyalik astrofizik Rodni Marksda isitma, oshqozon ogʻrigʻi va koʻngil aynishi bor edi[17]. 12-may kuni u vafot etdi. Oʻsha paytda Marks tabiiy sabablar tufayli vafot etgan deb ishonishgan[17]. Bu qishning boshlanishi edi, shuning uchun uning jasadini olti oy davomida olib oʻtish mumkin emas edi[17]. Uning jasadi rasadxonadagi muzlatgichga qoʻyilgan[17]. Olti oy oʻtgach, Marksning jasadi otopsi uchun Yangi Zelandiyaning Kraystcherch shahriga joʻnatildi[17]. Otopsi u metanoldan zaharlanishdan vafot etgan degan xulosaga keldi[17]. Zaharlanish qanday sodir boʻlganligi sirligicha qolmoqda[17].
  • 2018-yil 9-oktabr — 2018 -yil 9-oktabrda Bellingsxauzen stantsiyasida pichoqlash sodir bo‘ldi (ruscha: станция Беллинсгаузен), Qirol Jorj orolidagi rus tadqiqot stantsiyasi[18]. Jinoyatchi 54 yoshli elektrotexnik Sergey Savitskiy (Sergey Savitskiy) edi[19]. U 52 yoshli payvandchi Oleg Beloguzovning (Oleg Beloguzov) ko‘krak qismiga[19] bir necha marta pichoq urgan[20]. Baʼzi manbalarga koʻra, hujum Beloguzovning stansiya kutubxonasida Savitskiy tekshirib koʻrgan kitoblarining oxirini bergani uchun sodir boʻlgan[21]. Boshqa manbalarga koʻra, hujum ovqat xonasida Beloguzov Savitskiyni pul ishlash uchun stol tepasida raqsga tushishi kerakligini aytib masxara qilganida sodir boʻlgan[20]. Ikkala maʼlumotda ham Savitskiy hujum paytida mast boʻlgan deb taxmin qilingan[20] [21]. Ular stansiyada taxminan olti oy birga ishlagan[18] va Savitskiyning ruhiy tushkunliklari kuzatilgan edi[22]. Cheklangan joyda boʻlish bunga asosiy sabab boʻlishi mumkin[22]. Beloguzov ham, Savitskiy ham bir necha oy davomida bir-birlari bilan muammolarga duch kelishgan[20]. Beloguzov Chilidagi kasalxonaga yuborilgan[18]. Savitskiy stansiya boshligʻiga taslim boʻldi[19] va 11 kundan soʻng Rossiyaga qaytib parvozga joʻnatildi[19] u yerda 8 yoki 9 dekabrgacha uy qamogʻida edi[18].[22]. 2019-yil 8-fevral kuni Savitskiy Sankt-Peterburgning Vasileostrov tuman sudida dastlabki sud majlisida bo‘ldi[23]. Savitskiy pushaymon edi va reabilitatsiyadan koʻra jinoiy jazoni qabul qilishga tayyor edi[23]. Beloguzov Savitskiyni kechirdi va ishni toʻxtatishni taklif qildi[23]. Davlat ayblovchisi Beloguzovning taklifini qo‘llab-quvvatladi va Savitskiy pushaymon ekanini va ilgari sudlanmaganligini taʼkidladi[23]. Sudya Anatoliy Kovin ishni toʻxtatishga qaror qildi[23].

Yana qarang

tahrir
  • Antarktida demografiyasi
  • Antarktidadagi din

Manbalar

tahrir
  1. ↑ 1,0 1,1 „Audit of NSF's Law Enforcement Program in the Antarctic“. National Science Foundation Office of the Inspector General (2005-yil 30-avgust). Qaraldi: 2019-yil 19-yanvar.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Joyner, Christopher Clayton. The Antarctic Legal Regime. Martinus Nijhoff Publishers, 28 July 1988 — 67-bet. ISBN 90-247-3618-8. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Rousseau, Bryant. „Cold Cases: Crime and Punishment in Antarctica“. The New York Times (2016-yil 28-sentyabr). Qaraldi: 2019-yil 19-yanvar.
  4. ↑ Medina, Jennifer. „Sexual Harassment Allegations Wipe a Name Off the Map“. The New York Times (2018-yil 24-sentyabr). Qaraldi: 2019-yil 19-yanvar.
  5. ↑ Criminal Procedure Handbook, 11th Joubert: , Cape Town: Juta, 2014 — 42-bet. ISBN 978-1-48510-061-4. 
  6. ↑ „Part III of the Antarctica Act 1994“. legislation.gov.uk. The National Archives. Qaraldi: 2021-yil 5-aprel.
  7. ↑ „Legislation“. Website of the Government of the British Antarctic Territory. Government of the British Antarctic Territory. Qaraldi: 2021-yil 5-aprel.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 „Chapter 6: Living and Working at USAP Facilities : U.S. Criminal Jurisdiction“, 2018-2020 USAP Participant Guide. United States Antarctic Program, 2018 — 55-bet. 
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 Barrett, Emma. Extreme: Why some people thrive at the limits. OUP Oxford, 23 October 2014 — 88-bet. ISBN 978-0-19-164565-5. 
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named caniso
  11. ↑ Hutchison, Kristan. „Weathering the Winter“. The Antarctic Sun (2002-yil 3-fevral), s. 9–10. Qaraldi: 2019-yil 19-yanvar.
  12. ↑ „Almirante Brown Station, Antarctic Peninsula“. Waymarking.com. Qaraldi: 2019-yil 19-yanvar.
  13. ↑ Rejcek, Peter. „Passing of a Legend: Death of Capt. Pieter J. Lenie at age 91 marks the end of an era in Antarctica“. The Antarctic Sun (2015-yil 20-aprel). Qaraldi: 2019-yil 19-yanvar.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 Spielmann, Peter James. „FBI Agents To Visit Antarctica In Rare Investigation of Assault“. The Spokesman-Review (1996-yil 14-oktyabr). Qaraldi: 2019-yil 19-yanvar.
  15. ↑ Antarctica Assault Defendant Released to Halfway House. Honolulu Star-Bulletin (1986-yil 22-oktyabr), s. A-5.
  16. ↑ Assault subject pleads not guilty to charges. Honolulu Star-Bulletin (1996-yil 26-oktyabr).
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 17,4 17,5 17,6 Serena. „The Mystery Of The South Pole's Only Murder“. All That's Interesting (2017-yil 17-noyabr). Qaraldi: 2019-yil 19-yanvar.
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 „Man faces attempted murder charge after stabbing at Russia's Antarctic outpost“. The Guardian (2018-yil 24-oktyabr). Qaraldi: 2019-yil 19-yanvar.
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 Hale. „A Remote Antarctic Research Station Is Now The Scene Of A Brutal Attempted Murder“. IFL Science (2018-yil 26-oktyabr). Qaraldi: 2019-yil 19-yanvar.
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 20,3 Haskins. „An Attempted Murder at a Research Station Shows How Crimes Are Prosecuted in Antarctica“. Motherboard (2018-yil 25-oktyabr). Qaraldi: 2019-yil 19-yanvar.
  21. ↑ 21,0 21,1 „Cold-Blooded: Scientist In Antarctica Accused Of Stabbing Colleague For Spoiling The Endings Of Books“. CBS Los Angeles (2018-yil 30-oktyabr). Qaraldi: 2019-yil 19-yanvar.
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 Mandelbaum. „Report: Russian Researcher Charged With Attempted Murder in Stabbing of Colleague in Antarctica“. Gizmodo (2018-yil 24-oktyabr). Qaraldi: 2019-yil 19-yanvar.
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 23,3 23,4 „Суд в Петербурге прекратил дело полярника, ударившего коллегу ножом“. MIA Russia Today (2018-yil 8-fevral). 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Antarktidadagi_jinoyat&oldid=5179922" dan olindi