Antarktozavr

Antarktozavr (lotincha: Antarctosaurus) – boʻr davrining oxirlarida yashagan sauropod dinozavrlar turkumiga kiradi. Oddiy va yagona turi bu – Antarctosaurus wichmannianus boʻlib, 1929-yilda Argentinaning Rio-Negro shahridagi формации Анаклето (83—78 mln yil oldin) qoldiqlaridan topilgan.

Kashf qilinishi va nazaryalar

1929-yilda fon Huene tomonidan koʻratilgan son suyagining oʻlchamlari.

Antarktozavr qoldigʻi geolog Rikardo Vixman tomonidan topilgan boʻlib, u 1916-yilda chop etilgan maqolada bu haqida maʼlum qilgan. Maqola 1929-yilda nemis paleontologi Fridrix fon Huene tomonidan tomonidan monografiyada tasvirlangan va yangi tur sifatida yozilgan. Toʻliq ismi qadimgi yunoncha: αντι [ anti ] – „qarama-qarshi“, αρκτός [ arktikos ] – „shimol“ va σαῦρος [ sauros ] – „kaltakesak, kaltakesak“. Bu nom kaltakesakning qazilma qoldiqlari janubiy qitʼada (Janubiy Amerika) topilgananini anglatadi. Bu nom Vichman sharafiga qoyilgan.

Birinchi turga qoʻshimcha ravishda, umumiy oʻziga xosligi hozircha shubha ostida boʻlgan yana bir nechta turlar jinsga kiritilgan:

• "Antarctosaurus" giganteus Huene, 1929 – Antarktozavr turi bilan birga tasvirlangan ulkan sauropod (uzunligi 30–35 m, boshqa manbalarga koʻra – 23 m); nomen dubium;
• "Antarctosaurus" septentrionalis von Huene & Matley, 1933 – jinsga koʻra qayta taʼriflangan Jainosaurus;
• "Antarctosaurus" jaxarticus Riabinin, 1938 – Sovet paleontologi A. N. Ryabinin tomonidan Tojikistonlik bitta son suyagidan qisqacha tasvirlangan, u femurga eng oʻxshash deb taʼriflagan „Antarktozavr hind turonidan“ (=Jainosaurus); nomen dubium yoki nomen nudum (tashxissiz);
• "Antarctosaurus" brasiliensis Arid & Vizotto, 1971 – Brazilyadan chap son suyagi (GP-RD-2), toʻliq boʻlmagan oʻng son suyagi GP-RD-3 va toʻliq boʻlmagan dorsal vertebra (GP-RD-4) topilgan.

Tavsif

Antarktozavr qoldiqlarining parchalanib ketganligi va noaniq holati tufayli ushbu hayvonning batafsil tavsifini tuzish qiyin. Oddiy bosh suyagi bir nechta qismlaridan iborat, jumladan, bosh suyagi va toʻliq boʻlmagan mandibula, boʻyin umurtqasi, kaudal umurtqa, qovurgʻa boʻlaklari va oyoq-qoʻl suyaklari, 1,39 metirlik son suyaklari. Fon Huene holotipni aniqlamaganligi sababli, MACN 6904 namunasi sintiplar toʻplami hisoblanadi.

2016-yilda Грегори С. Пол A.Wichmannianus oʻlchamini 17 m uzunlikda, massasi 12 tonna deb hisoblagan. Molina-Pérez va Larramendi (2020-yil) boshqacha baho berishgan: uzunligi 14 m, yelkalarining balandligi 3,9 m va massasi 13,3 tonna deb hisoblashgan.

Filogeniya

Quyida Mannion va boshqalarning filogenetik tahlilidan olingan kladogramma keltirilgan. Antarktozavrni 2019-yilda oʻz ichiga olgan bir nechta tahlillardan biri.

Andesaurus       Ruyangosaurus         Daxiatitan     Xianshanosaurus       Lithostrotia   Malawisaurus         Epachthosaurus           Muyelensaurus     Rinconsaurus         Pitekunsaurus       Antarctosaurus       Jainosaurus     Vahiny               Normanniasaurus     Lognkosauria   Argentinosaurus     Futalognkosaurus     Mendozasaurus       Notocolossus     Patagotitan     Puertasaurus                     Nemegtosaurus     Tapuiasaurus           Aeolosaurus     Rapetosaurus         Alamosaurus       Isisaurus       Saltasaurus       Opisthocoelicaudia       Diamantinasaurus     Savannasaurus

Titanosauria