Ariège (departament)

Ariège
Ariège; Ariège
	Departament
	; Bayroq ; Gerb
	43°00′0″N 1°30′0″E / 43.00000°N 1.50000°E
Mamlakat	Fransiya
Aholisi	153,287
Milliy tarkib	fransuzlar
Vaqt mintaqasi	UTC+1
Telefon kodi	09

Ariège (fransuzcha talaffuzi: [aʁjɛʒ] ( tinglang); Occitan) — Fransiyaning janubi-gʻarbiy qismidagi departament. Oksitaniya mintaqasida joylashgan. U Ariege daryosi sharafiga nomlangan va poytaxti Foix. Ariege qishloq landshafti bilan mashhur boʻlib, 2019-yil holatiga koʻra 153 287 kishi istiqomat qiladi^[1]. Uning INSEE va pochta indeksi 09. Shuning uchun departamentning norasmiy nomi le zéro neuf^[2]. Departament aholisi Ariegeois yoki Ariegeoises deb nomlanadi^[3].

Geografiyasi

Pireneydagi sharshara, Ariej

Boʻlim hozirgi Occitanie mintaqasining bir qismidir. Gʻarbda va shimolda Haute-Garonne, sharqda Aude, janubi-sharqda Sharqiy Pireneylar bilan chegaradosh. Janubda Andorra va Ispaniyaning Lleyda provinsiyasi bilan chegaradosh. 4890 km ² maydonni qamrab oladi, departament uchta okrugga boʻlingan: Foix, Pamiers va Saint-Jirons^[4]. U 13 kanton va 327 kommunadan iborat. 2009-yilda Ariej departamenti hududining qariyb 40 foizini egallagan Ariej Pireney mintaqaviy tabiiy bogʻi tashkil etildi.

Tabiiy hududlari

Uchta asosiy hududi bor:

Ariege tekisligi

Departamentning shimoli dehqonchilik keng tarqalgan tekislik, adir va past vodiylardan iborat. Lauragaisning bir qismi boʻlimning shimoli-sharqini qamrab oladi. Ikki yirik daryo, Ariye va Leze tekislikdan janubdan shimolga oʻtadi. Gʻalla, makkajoʻxori va kungaboqar maydonlari bor. Ular dashtlar bilan ajralib turadi.

Pireney togʻ etaklari

Bu hududga Plantaurel togʻlari va 1000 metrdan past boʻlgan Pre-Pyrenean tepaliklari kiradi. Turli geologik tuzilmalardan farqli oʻlaroq granit togʻli landshafti mavjud.

Ariege balandliklari

Departamentda 1000 metrdan ortiq Pireney togʻlari bor. Pica d’Estats (3143 m), Pic de Montcalm (3077 m) va Pic de Sotllo (3072 m) departamentning eng yuqori nuqtalari. Bu choʻqqilar Haute Garonneʼda joylashgan boʻlib Tuluzadan aniq koʻrinadi.

Landshaftda ignabargli oʻrmonlar bor.

Departamentning Ispaniya bilan chegarasi yaqinidagi vodiylarda joylashgan koʻplab buzilmagan tarixiy qishloqlar mavjud.

Iqlimi

Ariegeda yogʻingarchilik koʻp boʻladi. Chunki uning sharq tomonida okean mavjud.

Tog‘ etaklarida harorat sovuq, ayniqsa Foix shahrida (400 metr) oʻrtacha −5 °Cga teng.

Demografiyasi

Aholining oʻsishi
Yil	Aholi	±%
1791	197,889	—
1801	196,454	−0.7%
1821	234,878	+19.6%
1831	253,73	+8.0%
1841	265,607	+4.7%
1851	267,435	+0.7%
1861	251,85	−5.8%
1872	246,298	−2.2%
1881	240,601	−2.3%
1891	227,491	−5.4%
1901	210,527	−7.5%
1911	198,725	−5.6%
1921	172,851	−13.0%
1931	161,265	−6.7%
1936	155,134	−3.8%
1946	145,956	−5.9%
1954	140,01	−4.1%
1962	137,192	−2.0%
1968	138,478	+0.9%
1975	137,857	−0.4%
1982	135,725	−1.5%
1990	136,455	+0.5%
1999	137,205	+0.5%
2006	146,283	+6.6%
2011	152,286	+4.1%
2016	153,067	+0.5%

Departamentda 153287 nafar aholi istiqomat qiladi (2019)^[1]. Tumanlar aholisi (2019)^[1]:

Foix tumani — 47 433
Pamiers okrugi — 64 972
Sen-Jiron tumani — 40 882

Asosiy shaharlarI

Aholi eng koʻp yashaydigan kommuna Pamier va Foix shaharlari hisoblanadi. Aholi soni boʻyicha ikkinchi oʻrinda turadi. 2019-yil holatiga koʻra, 3000 dan ortiq aholisi boʻlgan 10 ta kommuna mavjud^[1].

Kommuna	Aholi (2019)
Pamiers	15 659
Foix	9 493
Sen-Jirons	6,418
Lavelanet	6031
Saverdun	4828
Mazeres	3873
Varilhes	3495
La Tour-du-Crieu	3,218
Mirepoix	3,102
Tarascon-sur-Ariege	3024

Turizm

Foix qal’asi
Pamiersdagi Sent-Antonin sobori
Mirepoixdagi yopiq doʻkonlar
Mont Valier Haut Couserans
Chateau de Lagarde
Merens oti
Sent-Lizier soboridagi monastir
Tabe massivi

Manbalar

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Populations légales 2019: 09 Ariège, INSEE
↑ „neuf - traduction - Dictionnaire Français-Anglais WordReference.com“. www.wordreference.com.
↑ Inhabitants of France (fransuzcha).
↑ Departmental Maps of Ariège (Wayback Machine saytida 2013-07-27 sanasida arxivlangan), préfecture website, consulted on 4 July 2013 (fransuzcha)

[pop2019-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Populations légales 2019: 09 Ariège, INSEE

[2] „neuf - traduction - Dictionnaire Français-Anglais WordReference.com“. www.wordreference.com.

[3] Inhabitants of France (fransuzcha).

[4] Departmental Maps of Ariège (Wayback Machine saytida 2013-07-27 sanasida arxivlangan), préfecture website, consulted on 4 July 2013 (fransuzcha)

[1]

[2]

[3]

[4]

Ariège Ariège
Departament

${{{rasmiy_nomi}}}ning bayrogʻi$ Bayroq ${{{rasmiy_nomi}}}ning rasmiy gerbi$ Gerb
43°00′0″N 1°30′0″E / 43.00000°N 1.50000°E / 43.00000; 1.50000
Mamlakat	Fransiya
Aholisi	153,287
Milliy tarkib	fransuzlar
Vaqt mintaqasi	UTC+1
Telefon kodi	09