Asetometr

Asetometr (lotincha acetum — sirka va yunoncha metron — oʻlchov) — sirka kislotasining oʻtkirligini aniqlovchi oʻlchash moslamasi (snaryad). Otto tomonidan ixtiro qilingan ushbu qurilma 19- asr oxiri — 20-asr boshlarida sirkaning oʻtkirligini sinovdan oʻtkazish, yaʼni undagi erkin sirka kislotasi miqdorini aniqlash uchun xizmat qilgan.

Umuman olganda, asetometr oʻlchov idishi — uzunligi 30 santimetr va kengligi 15 millimetr boʻlgan shisha naychadan iborat. Moslama quyidagi boʻlinmalarga ega: u a chizigʻigacha 1 sm³ suyuqlikni sigʻdira oladi, a va b orasidagi boʻshliqqa esa 10 sm³ suyuqlik sigʻadi. Yuqorida koʻrsatilgan shkalaning katta boʻlinmalari sigʻimi 2 sm³ga teng: bu boʻlinmalar 1, 2, 3 … raqamlari bilan koʻrsatiladi va ularning har biri toʻrtta teng qismga boʻlinadi.

Ushbu qurilma yordamida sirkani sinovdan oʻtkazish uchun lakmusning och koʻk damlamasi bilan a chizigʻigacha boʻlgan boʻsh joyni toʻldirishgan va suyuqlikni trubaning devorlari boʻylab ehtiyotkorlik bilan u a chiziqqa koʻtarilgunicha tushirishgan. Keyin esa qurilmaning b chizigʻigacha sifatini sinab koʻrish kerak boʻlgan sirka quyilgan (lakmus damlamasi bilan u qizil rangga kirgan). Keyin esa ehtiyotkorlik bilan ammiak eritmasi (1 litr suv uchun 17 gramm) qoʻshilgan, u kuch bilan silkitilgandan soʻng suyuqlikning koʻk rangi qizgʻish rangga kirishi uchun yetarli miqdorga quyilgan.

Bu paytga kelib qurilma shkalasi boʻyicha suyuqlik darajasi haqida hisobot tuzilgan. Asetometr shkalasining har bir boʻlinmasi suvsiz sirka kislotasining bir foiziga toʻgʻri kelgan.

Hozirgi vaqtda suyuqliklarning kimyoviy tarkibini aniqlashning anchagina ilgʻor usullari mavjud.

Havolalar

• Ацетометр