Vikipediya

Belgiya tarixi

Belgiyaning tarixi qoʻshnilari Gollandiya, Germaniya, Fransiya va Lyuksemburg bilan chambarchas bogʻliq boʻlib, ushbu nom ostida 1830-yili zamonaviy davlat tashkil etilishidan oldin ham mavjud boʻlgan.

Miloddan avvalgi davr

tahrir

Quyi va oʻrta paleolit

tahrir
 
Neandertal bosh suyagi Engis 2

Qadimgi Belgiya hududida gominidlar mavjudligining eng qadimgi izlari Алламбе[nl] tepaligida, Lyej provinsiyasidagi Сен-Пьер (Синт-Питерсберг)[fr] yaqinida topilgan va sana taxminan 800 ming yil oldinga qaytadi. n. Keyinchalik, taxminan 400 ming yillar oldin, gominidlar Meuse daryosi boʻyida joylashdilar.

Miloddan avvalgi 250-43 ming yilliklar davrida. e. Belgiya hududida neandertallar, asosan, Liej (Anji) va Namur (Spe gʻori) provinsiyalarida yashagan. Birinchi neandertal bosh suyagi 1829-yilda Энгис[fr] Grotto da topilgan (Engis 2[en])[1]. 1866-yilda belgiyalik arxeolog E.Dyupon La Nolette gʻoridan muzlik davridagi hayvonlar qoldiqlari bilan birga neandertalning pastki jagʻining boʻlagini topdi[2]. Yoshi taxminan. 75-70 ming yilliklarga borib t. Uning joylashuvi Meuse daryosidagi Складина (Склайн)[en] gʻorining 4A darajasiga toʻgʻri keladi[3]. 8 yoshli neandertal qizning qoldiqlari 100 000 yilga tegishli[4][5]. Bola suyagi Mil.avv. 42 ming yillikda Spi gʻoridagi sovuq tundra dashtida yashagan neandertallarning bosh suyaklaridan iborat. Tuzulishiga koʻra gʻoridagi suyaklar, neandertallarda kannibalizmga moyillik borligiga guvohlik beradi[6][7]. Trou Al’Vesse gʻorida (Modave kommunasi, Liej viloyati), neandertal suyaklari saqlanib qolmagan choʻkindi konlardan genetiklar neandertal mtDNKsini ajratib olishdi. Goya neandertal[8][9] DNKsida Cro-Magnon genlarining aralashmasi topilmadi. Bundan tashqari, 1993-yilda topilgan Skladina gʻorida taxminan 120 000 yil avval yashagan neandertal qizining maksiller suyagidan DNK ham ajratilgan. Germaniyaning Xolenshteyn-Stadel gʻoridan va Belgiyaning Skladina gʻoridan (120 ming yil oldin) dastlabki neandertallarning yadro genomlari Gʻarbiy Yevropada 80 ming yil oldin yashagan oxirgi neandertallarning genomlari bilan koʻproq bogʻliq. Yillar oʻtib, oʻz zamondoshlari, keyinchalik Sibirda yashagan neandertallarning genomlari bilan ular oʻrtasida aloqadorlik boe deya taxmin qilinadi[10].

Troo munitsipalitetidagi Фондс-де-Форе[fr] grottosidan neandertal odamining mitoxondrial DNKsi 135 marta qamrab olingan holda oʻrganilgan. Bu genom Goje gʻoridagi kech neandertallar Goyet Q57-1 mitoxondrial genomlaridan, Germaniya Фельдхофер[en] Grottosidan Feldhofer 1 (Neandertal 1) va Xorvatiya Vindiya gʻoridan Vindija 33.25 mitoxondrial genomlaridan faqat bir tayanch jufti (bp) bilan farq qiladi. Neandertal populyatsiyasi Belgiyaning Spy, Engis va Fonds-de-Foret gʻorlaridan miloddan avvalgi 44200-40600 yillar oraligʻida gʻoyib boʻlgan. e. (ehtimoli 95,4 %).

Yuqori paleolit

tahrir
 
Boshsuyagi Homo sapiens Engis 1
 
Goyadan „it“ bosh suyagining chizilgani

Miloddan avvalgi 43 ming yillikka borib Neandertallar yoʻq boʻlib ketgan, ularni Cro-Magnonlar tarafidan haydab chiqarilgan [ manba 475 kun koʻrsatilmagan ] .

Geves kommunasidagi Гойе[fr] gʻorida yoshi 31,7-36,5 ming yil boʻlgan boʻrining bosh suyagi yoki, ehtimol, uy «палеолитической»[en] iti topilgan.[11][12].

Goye gʻoridan (taxminan 35 ming yil oldin) GoyetQ116-1 (Aurinyak madaniyati) namunasi l. n.) Y-xromosomali haplogroup C1a va mitoxondrial haplogrup M[13] kashf qilindi. GoyetQ116-1 jigarrang koʻzlarga ega boʻlish ehtimoli yuqori (>0,99) va qora sochli boʻlish ehtimoli yuqori (0,60-0,99). U rs16891982[14] pozitsiyasida faqat qora allellarga ega edi.

Goya gʻorining aholisi, taxminan mil.avv. 30-yillikda yashagan. (gravette), mitoxondriyal gaplogruplar pre-U2e, U5, U8a va M aniqlangan. Toʻrtta Gravettian namunalaridan olingan yangi mtDNK va yadro maʼlumotlari ularning U2 va U5 mitoxondrial haplogruppalariga tegishli ekanligini koʻrsatdi va ularning yadro genomlari Chexiyaning zamonaviy mintaqalaridan Belgiya va janubiy Yevropadagi Gravettian bilan bogʻliq guruhlar oʻrtasidagi genetik oʻxshashlik uchun qoʻshimcha dalillarni taqdim etadi. Italiya. GoyetQ116-1 Yevropa aholisining Věstonice klasteridan koʻra oldingi boʻlimidan keladi. GoyetQ116-1 vakili boʻlgan populyatsiya yoʻqolmadi, chunki uning avlodlari ~19000 yil oldin yana keng tarqaldi. n. Iberiyada topilgan El-Miron klasterida[13].

Oxirgi muzlash miloddan avvalgi 10 ming yilga qadar davom etgan. Miloddan avvalgi e. va oʻsha paytda dengiz sathi hozirgiga qaraganda ancha past edi, shuning uchun Belgiya va zamonaviy Angliya oʻrtasida quruqlik aloqasi mavjud edi (qarang. Doggerland), ammo u asosan yashash uchun yaroqsiz edi.

Manbalar

tahrir
  1. ↑ Friedemann Schrenk, Stephanie Müller. „The Neanderthals“. Routledge, 2009. ISBN 97804154252092009.
  2. ↑ Vishnyatskiy L. B. „Основные события в истории изучения неандертальцев“. antropogenez.ru. 29-iyun 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 10-mart 2020-yil.
  3. ↑ 75—70 tis. dlya urovnya 4A, no est naxodki orudiy na urovne 5, 150—110 tis., i muste na urovne 1A, 40-37 tis. (EHEP 2000, p.627)
  4. ↑ „Девочке-неандертальцу из пещеры Складина было 8 лет“. 8-aprel 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-mart 2016-yil.
  5. ↑ „Неандертальцы росли быстрее современных людей“. 8-aprel 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-mart 2016-yil.
  6. ↑ „Neandertal cannibalism and Neandertal bones used as tools in Northern Europe, 2016.“. 10-iyul 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-iyul 2016-yil.
  7. ↑ „Обнаружены новые свидетельства каннибализма среди неандертальцев“. 12-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-iyul 2016-yil.
  8. ↑ „Генетики не нашли следов людей в ДНК последних неандертальцев Земли“. 24-mart 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 1-iyun 2019-yil.
  9. ↑ Mateja Hajdinjak, et al. Reconstructing the genetic history of late Neanderthals, 2018
  10. ↑ Stéphane Peyrégne et al. [Nuclear DNA from two early Neandertals reveals 80,000 years of genetic continuity in Europe], 2019
  11. ↑ „Найдены останки древнейшей в мире собаки“. 8-fevral 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-fevral 2016-yil.
  12. ↑ „Были ли у неандертальцев собаки?“. 7-oktabr 2011-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-fevral 2016-yil.
  13. ↑ 13,0 13,1 Qiaomei Fu et al. The genetic history of Ice Age Europe, 2016
  14. ↑ „S8.1 Pigmentation. S8 Functional variation in ancient sample“. 24-iyul 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-iyul 2021-yil.

Havolalar

tahrir 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Belgiya_tarixi&oldid=5228673" dan olindi