Beva qush

Beva qush (lotincha: Vidua) — beva qushlar oilasiga mansub qushlar turkumi (Viduidae). Bu nom koʻplab turdagi erkaklarning „motam“ qora rangi tufayli berilgan.

Beva qush
Tip:	Xordalilar
Sinf:	Qushlar
Turkum:	Chumchuqsimonlar
Oila:	Beva qushlar
Urugʻ:	Beva qush
Xalqaro ilmiy nomi
Vidua Cuvier, 1816

Koʻpayishi

Bu qushlar uya parazitidir — ular tuxumlarini uya toʻquvchi uyalariga qoʻyadi. Baʼzi joylarda toʻquvchi qushgning barcha yoki deyarli barcha uyalariga tuxumlari „sovgʻa qilinadi“. Bundan tashqari, beva qushlarning har bir turi aniq bir turkumdagi qushlarning uyalarina tanlashadi.

Toʻquvchi joʻjalarning ogʻiz burchaklarida sariq, oq, koʻk rangli osimtachalari mavjud (baʼzi turlarida nurni aks ettiruvchi, qorongʻuda porlab turadi), baʼzan qora halqa bilan chegaralangan, tayagda, tilda va tumshuq qirralarida qora nuqta va chiziqlar boʻladi. Bunday rang-barang ogʻiz ochilganda, u uyaning soyasida juda aniq koʻrinadi. Har bir turning joʻjalarida turli xil ranglar va ogʻiz bezaklari bilan ajralib turadi, tanadagi yalangʻoch terining turli xil ranglari (qizʻish, jigarrang, qora) yoki qalin paxmoq bilan ajralib turadi. Ajralib turuvchi ovz va bosh burush orqali ozuqa soraydi.

Beva qushning joʻjalari aka-uka va opa-singillar bilan birga oʻsadi va uyadan chiqqandan keyin bir muncha vaqt doʻstona oilada yashaydi. Yosh bevalar oʻzlarining asrab oluvchi ota-onalarining ovozlarini, hushtaklarini, jaranglarini va boshqa qichqiriqlarini eslashadi. Keyinchalik, etuk boʻlib, erkak bevalar bir xil qoʻshiqlarni kuylashadi. Urgʻochilar esa faqat uyalarida oʻsib ulgʻaygan qushlar kabi qoʻshiq aytadigan erkaklarga uchadilar va keyinchalik faqat oʻsgan oilasining turkumidagi qushlar uyasiga tuxum qoʻyiladi.

Jannat beva qushi

Tasniflash

Vidual obtusa erkagi

2018-yil fevral holatiga koʻra, 19 tur jinsga kiritilgan:

• Vidua camerunensis (Grote, 1922)
• Vidua chalybeata (Statius Müller, 1776) — Qizilboshli beva qush
• Vidua codringtoni (Neave, 1907)
• Vidua fischeri (Reichenow, 1882) — Fisher beva qushi
• Vidua funerea (de Tarragon, 1847) — Oqoyoq beva qush
• Vidua hypocherina Verreaux & Verreaux, 1856 — Yaltiroq beva qush
• Vidua interjecta (Grote, 1922)
• Vidua larvaticola Payne, 1982
• Vidua macroura (Pallas, 1764) — Domiinikan beva qush
• Vidua maryae Payne, 1982
• Vidua nigeriae (Alexander, 1908)
• Vidua obtusa (Chapin, 1922)

Qizilbosh beva qush

• Vidua orientalis Heuglin, 1870 — Kengdumli beva qush
• Vidua paradisaea (Linnaeus, 1758) — jannat beva qushi
• Vidua purpurascens (Reichenow, 1883)
• Vidua raricola Payne, 1982
• Vidua regia (Linnaeus, 1766) — Qirollik beva qushi
• Vidua togoensis (Grote, 1923)
• Vidua wilsoni (Hartert, 1901) — Vilson beva qushi

Adabiyotlar

• Akimushkin I. I. Hayvonlar dunyosi: Qushlar. Baliqlar, amfibiyalar va sudralib yuruvchilar. — 4-nashr, Rev. va qoʻshimcha — M. : „Fikr“, 1998. — 445 [1] b.: kasal. — S. 251-253. — ISBN 5-244-00803-X.