Blade Runner
Blade Runner (Tig' ustida yuguruvchi) — 1982-yilda suratga olingan amerikalik ilmiy-fantastik film bo‘lib, rejissyor Ridli Skott tomonidan suratga olingan. Film Filip K. Dikning 1968-yilda chop etilgan "Do Androids Dream of Electric Sheep?" ("Androidlar elektr qo‘ylarni orzu qiladimi?") romanidan ilhomlangan. Film kiberpank janrining klassik namunasi bo‘lib, u ilmiy-fantastika, noir va falsafiy mavzularni o‘z ichiga oladi.[1]
| Blade Runner | |
|---|---|
.png) | |
| Rejissyor(lar) | Ridli Skott |
| Ssenariynavis(lar) |
Hampton Fancher David Peoples |
| Qaysi asarga asoslangan |
Philip K. Dickning "Do Androids Dream of Electric Sheep?" |
| Rollarda |
Harrison Ford Rutger Hauer Sean Young Edward James Olmos |
| Bastakor(lar) | Vangelis |
| Chiqarilgan sanasi | 25-iyun, 1982-yil |
| Davomiyligi | 117 minut |
| Mamlakatlar | AQSh, Hongkong |
| Til | inglizcha |
| Byudjeti | $30 million |
| Daromadi | $41.8 million |
| Keyingi film | Blade Runner 2049 |
Syujet
tahrirFilm voqealari 2019-yilda, distopik Los-Anjelesda sodir bo‘ladi. Film bosh qahramoni Rik Dekard (Harrison Ford) — sobiq "blade runner", ya’ni replikantlarni ovlovchi maxsus detektiv. Replikantlar — sun’iy yo‘ldosh koloniyalarida ishlash uchun yaratilgan biologik androidlar bo‘lib, ularga yer yuzida yashash taqiqlangan.
Tayrell korporatsiyasi tomonidan ishlab chiqarilgan Nexus-6 turidagi replikantlar odamlar kabi fikrlash va harakat qilish qobiliyatiga ega, ammo ular atigi to‘rt yillik umrga ega. Film davomida Dekard to‘rtta qochqin replikantni yo‘q qilish topshirig‘ini oladi: Roy Batty (Rutger Hauer), Pris (Daryl Hannah), Zhora (Joanna Cassidy) va Leon (Brion James). Ular o‘z yaratuvchilari bilan uchrashib, umrlarini uzaytirishni xohlaydilar.
Film davomida Dekard replikantlardan biri bo‘lgan Reychel (Sean Young) bilan uchrashadi. Reychel o‘zining replikant ekanligini ilgari bilmagan va unga bolalik xotiralari singdirilgan. Dekard va Reychel o‘rtasida romantik munosabatlar rivojlanadi, bu esa insoniyat va sun’iy ong haqidagi falsafiy savollarni ko‘taradi.
Mavzular va tahlil
tahrirBlade Runner turli mavzularni qamrab oladi, jumladan:
- Sun’iy ong va insoniyat: Replikantlar insoniy his-tuyg‘ular va hayotga intilishga ega bo‘lib, bu ularning odamlardan farqlanishini savol ostiga qo‘yadi.
- Distopiya va futuristik jamiyat: Filmda 2019-yil Los-Anjelesi qorong‘i, iflos va yuqori texnologiyalarga ega shaharga aylangan, bu esa kiberpank estetikasiga asos solgan.
- Noir uslubi: Film klassik noir elementlarini o‘z ichiga oladi — qorong‘u vizual atmosfera, sirli bosh qahramon va axloqiy murakkablik.
- Identiklik va xotira: Film insonning o‘zligini aniqlashda xotiralar va tajribalar qanchalik muhim ekanligi haqida falsafiy savollarni ko‘taradi.
Ishlab chiqarish va tasviriy uslub
tahrirFilm vizual jihatdan nihoyatda o‘ziga xos bo‘lib, futuristik shaharning noyob dizayni, neon chiroqlari va doimiy yomg‘ir bilan ajralib turadi. Syod Maykl tomonidan yaratilgan dizayn va Duglaz Trumbull boshchiligidagi maxsus effektlar filmning kiberpank estetikasiga asos solgan.[2]
Bundan tashqari, Vangelis tomonidan yozilgan original saundtrek filmning mistik va sirli atmosferasini yanada kuchaytirgan. Elektron musiqalar, klassik ohanglar bilan uyg‘unlashib, filmning hissiy ta’sirini oshirgan.[3]
Chiqishi va qabul qilinishi
tahrir1982-yilgi dastlabki premyerada Blade Runner tijorat jihatdan unchalik muvaffaqiyatli bo‘lmagan, biroq keyinchalik kult filmga aylangan. Film bir necha marta qayta tahrir qilingan va turli versiyalari mavjud, jumladan:
Bu versiyalar o‘rtasidagi asosiy farq Dekardning replikant ekanligi haqidagi jumboqqa taalluqli. Final Cut versiyasida bu masala ochiq qoldirilgan, bu esa muxlislar orasida munozaralarga sabab bo‘lgan.
Ta’siri va merosi
tahrirBlade Runner zamonaviy ilmiy-fantastika janriga katta ta’sir ko‘rsatgan. U Matrix (1999), Ghost in the Shell (1995), Ex Machina (2014) kabi filmlarga ilhom manbai bo‘lgan. Film kiberpank harakatining asosiy ilhomlantiruvchilaridan biri hisoblanadi.[7]
2017-yilda filmning davomi "Blade Runner 2049" (rejissyor Denis Villeneuve) chiqdi. Ushbu film ham falsafiy savollarni davom ettirib, original film merosini davom ettirgan.
Manbalar
tahrir- ↑ „Torres Cruz, Décio (2014). Postmodern Metanarratives: Blade Runner and Literature in the Age of Image. Palgrave Macmillan UK.“.
- ↑ „Failes, Ian (October 2, 2017). "The Miniature Models of Blade Runner". VFX Voice.“.
- ↑ „"How the Blade Runner soundtrack used electronic music to explore what it means to be human". The University of Sydney.“.
- ↑ „Kaplan, Fred (September 30, 2007), "A Cult Classic Restored, Again"“.
- ↑ „"Blade Runner [Director's Cut". British Board of Film Classification. September 29, 1992.“].
- ↑ „"Blade Runner [The Final Cut". British Board of Film Classification. October 12, 2007“].
- ↑ „Coplan, Amy; Davies, David (2015). Blade Runner. Routledge.“.