Vikipediya

Butanda turizm

Butandagi turizm 1974-yilda Butan hukumati daromadlarni oshirish va Butanning noyob madaniyati hamda anʼanalarini tashqi dunyoga targʻib qilish maqsadida oʻzining yakkalangan mamlakatini chet elliklar uchun ochganida boshlangan. 1974-yilda Butan Qirolligiga jami 287 nafar sayyoh tashrif buyurdi. Butanga tashrif buyurgan sayyohlar soni 1992-yilda 2850 nafarga, 1999-yilda esa 7158 nafarga koʻtarildi[1]. 1980-yillarning oxiriga kelib, turizm mamlakatga yiliga 2 million AQSh dollaridan ortiq daromad keltirdi.

Paro aeroportida Druk Air kompaniyasining Airbus A319 samolyotidan tushayotgan yoʻlovchilar

Chet elliklar uchun ochiq boʻlsa-da, Butan hukumati Butanning noyob va deyarli buzilmagan landshafti hamda madaniyatiga sayyohlarning turlicha taʼsir koʻrsatishi mumkinligini juda yaxshi biladi. Shunga koʻra, ular boshidanoq turistik faollik darajasini cheklab, yuqori sifatli turizmni afzal koʻrishdi. Dastlab, bu siyosat „yuqori qiymat, past hajm“li[2] turiz sifatida tanilgan. U 2008-yilda „yuqori qiymat, past taʼsir“, „nozik, ammo muhim siljish“ deb oʻzgartirildi. Kam taʼsir tashrif buyuruvchilarning kamligi orqali kafolatlangan boʻlsa-da, Butanga sayohat qilish uchun boy boʻlish talab etiladi[3], bu esa tanqid va „yuqori qiymatli turist“ boʻlish uchun boy boʻlish shartmi degan savolni keltirib chiqardi. Mamlakatda sayyohlar uchun kunlik toʻlov eng yuqori mavsumda bir kishi uchun kuniga 250 AQSh dollarini, past mavsumda esa kuniga 200 AQSh dollarini tashkil qiladi[4][5]. Keyinchalik, Butan hukumati „madaniy va ekologik“ qadriyatlar saqlanib qolishi kerak boʻlsa-da, koʻproq sayyohlarni kutib olishga tayyorligini koʻrsatdi. 2005-yilda „Barqaror turizmni rivojlantirish strategiyasi“ deb nomlangan hujjat „Butanni boy sayyohlar uchun jozibador ekzotik joy sifatida targʻib qilish uchun mamlakat madaniyati va atrof-muhitidan foydalangan holda sayyohlar sonini koʻpaytirish“ga koʻproq eʼtibor qaratishni maqsad qilib belgilab berdi[6].

Butan hukumati 1991-yil oktyabr oyida Butan turizm korporatsiyasini (BTC) xususiylashtirdi va bu bilan xususiy sektor investitsiyalari va faoliyatini osonlashtirdi. Natijada, 2018-yil holatiga koʻra, mamlakatda 75 tadan ortiq litsenziyaga ega turistik kompaniyalar faoliyat yuritmoqda[1]. Ilgari barcha sayyohlar (guruh yoki individual) rejalashtirilgan, oldindan toʻlanadigan, yoʻlboshchili paket-tur yoki maxsus ishlab chiqilgan sayohat dasturi boʻyicha sayohat qilishlari kerak edi. Potensial sayyohlar toʻgʻridan-toʻgʻri yoki chet el agenti orqali rasmiy tasdiqlangan turoperator orqali kelishuvlarni amalga oshirishlari kerak.

Butanga viza

tahrir

Biroq, Butanning sayyohlik siyosati 2022-yil iyun oyida „Yuqori qiymat, kam hajm“ siyosatini saqlab qolish uchun qayta koʻrib chiqildi va barcha millat vakillari Butanda viza bilan qolish uchun har kechada 200 AQSh dollari miqdorida „Barqaror rivojlanish toʻlovi“[7] toʻlashi, Hindiston fuqarolari esa ruxsat olish uchun 1200 INR toʻlashlari kerakligi belgilandi. Bundan buyon sayohatchilarga mamlakat boʻylab sayohat qilishda oʻz turar joylari va marshrutlarini belgilashga ruxsat beriladi.

Butanning yangilangan viza siyosati asosida deyarli barcha millat vakillari Butanga tashrif buyurishdan oldin viza yoki ruxsatnomani[8] oldindan rasmiylashtirishi kerak.

Turizm uchun eng muhim markazlar Butan poytaxti Timphu va gʻarbiy Paro shahrida joylashgan. Paro vodiysiga qaragan Taktshang nomli jar yoqasidagi monastir (oʻzbek tilida „Yoʻlbars uyasi“) mamlakatning diqqatga sazovor joylaridan biridir. Bu ibodatxona buddistlar uchun aql bovar qilmaydigan darajada muqaddas sanaladi. Maʼbad ichida joylashgan gʻorda buddizmni Butanga olib kelgan buddist xudo 90 kun davomida meditatsiya qilgan va buddizmni yoyish uchun bu vodiyda yashagan jinlar bilan kurashgan deb aytiladi. Maʼbad ming yildan ortiq vaqtdan beri mavjud, shu paytgacha unda ikkita yongʻin sodir boʻlgan, ammo zarar bartaraf etilgan.

Aviakompaniyalari

tahrir

Druk Air 1981-yilda tashkil etilgan, u Butanda parvozlarni amalga oshiruvchi yagona aviakompaniya hisoblanar edi[9]. 2011-yil dekabr oyida Butan Airlines joriy etilishi natijasida aviatsiya sanoati ozod qilindi va Druk Air yagona aviakompaniya degan maqomini yoʻqotdi[10].

Mamlakatlar boʻyicha tashrif buyurish

tahrir

Butanga qisqa muddatli tashrif buyuruvchilarning aksariyati quyidagi millat vakillari edi[11][12][13]: 2019-yilda mamlakatga shu paytgacha boʻlgan vaqt ichida eng koʻp sayyohlar kelgan boʻlib, 315 000 nafardan ortiq kishini tashkil etdi. Bu oʻsish Osiyo-Tinch okeani bozori, xususan, Hindiston, Tailand, Vyetnam, Filippin, Avstraliya, Yaponiya, Xitoy, Singapur, Bangladesh, Malayziya va Janubiy Koreya tomonidan taʼminlandi. Gʻarbiy bozorlardan ham sayyohlar kelishi oʻsdi, xususan, AQSh, Buyuk Britaniya, Germaniya va Fransiya mamlakatlaridan[14].

Butanga kelgan mehmonlarning aksariyati quyidagi millat vakillari edi[15]:

No. Mamlakat yoki hudud 2019-yil 2018-yil 2017-yil 2016-yil 2015-yil 2014-yil 2013-yil 2012-yil
1   Hindiston 230,381 191,836 172,751 114,301 — — — —
2   Bangladesh 13,016 10,450 10,536 7,753 — — — —
3   AQSh 11,707 10,561 9,220 7,292 7,137 7,291 6,997 6,102
4   Xitoy 7,564 6,878 6,421 9,208 9,399 8,111 4,827 3,816
5   Singapur 4,744 3,886 4,129 3,015 2,587 1,720 2,051 1,611
6   Birlashgan Qirollik 4,241 3,585 3,246 3,124 2,958 2,680 2,309 2,491
7   Tailand 4,086 3,886 4,047 4,177 3,778 12,105 3,527 3,617
8   Germaniya 3,375 3,422 2,970 2,297 2,498 2,971 2,770 2,895
9   Avstraliya 3,153 2,739 2,249 1,818 1,833 2,037 2,062 1,950
10   Yaponiya 3,010 2,674 2,744 4,833 2,437 2,707 4,035 7,029
11   Malayziya 2,761 3,140 2,956 1,967 1,546 2,067 2,054 1,312
12   Vyetnam 2,072 1,961 1,423 — — — — —
13   Fransiya 1,953 1,773 1,545 1,501 1,563 1,636 1,572 1,863
14   Kanada 1,870 1,807 1,524 1,110 — — — —
15   Ispaniya 1,659 1,397 1,142 — — — — —
16   Tayvan 1,496 1,491 1,812 — — — — —
17    Shveysariya 1,379 1,352 — — — — — —
18   Italiya 1,229 978 — — — — — —
19   Indoneziya 1,033 — — — — — — —
20   Niderlandiya 757 — — — — — — —
Boshqalar 20,007 — — — — — — —
Jami 315,599 274,097 237,529 209,570 155,121 133,480 116,209 105,407

Butanning UNESCO Jahon merosidagi taxminiy roʻyxati

tahrir

2012-yilda Butan oʻzining taxminiy obyektlarini UNESCOning Jahon merosi markazi roʻyxatiga rasman kiritdi, u birinchi marta kelajakda tashkilotga qoʻshilish uchun ushbu manzillarni taqdim etgan edi. Mamlakat boʻylab turli mulklarda joylashgan sakkizta sayt roʻyxatga olingan[16].

Sayt Rasm Manzil Taklif etilayotgan mezonlar Vaqtinchalik sayt sifatida roʻyxatga olingan yil Tavsif Manba (lar)
Drukgyel Dzongning qadimiy xarobasi   Paro tumani Madaniy 2012-yil Saytda 1649-yilda Tenzin Drukdra tomonidan qurilgan qal’a-budda monastirining xarobalari mavjud. 2016-yilda Butan hukumati monastirning avvalgi shon-shuhrati qayta tiklanishini eʼlon qildi[17] [18]
Dzonglar: vaqtinchalik va diniy hokimiyatlar markazi (Punaxa Dzong, Wangdue Phodrang Dzong, Paro Dzong, Trongsa Dzong va Dagana Dzong)       Bir nechta Madaniy 2012-yil Sayt Butan tarixi uchun ahamiyatli beshta dzongni oʻz ichiga oladi, xususan, Punaxa Dzong, Wangdue Phodrang Dzong, Paro Dzong, Trongsa Dzong va Dagana Dzong [19]
Phajo Drugom Jigpo va uning avlodlari bilan bogʻliq muqaddas joylar   Bir nechta Madaniy 2012-yil Saytga Tsedong Phug, Gawa Phug, Langthang Phug, Sengye Phug, Gom Drak, Thukje Drak, Tsechu Drak, Dechen Drak, Taktsang Sengye Samdrub Dzong, Tago Choying Dzong, Lingzhi Jagoe Dzong va Yangtse Tubo Dzong kiradi [20]
Tamzhing monastiri   Bumthang tumani Madaniy 2012-yil Sayt Butandagi eng muhim eski maktab hisoblanadi [21]
Royal Manas milliy bogʻi (RMNP)   Bir nechta tumanlar Tabiiy 2012-yil Sayt Butandagi eng qadimgi milliy bogʻdir [22]
Jigme Dorji milliy bogʻi (JDNP)   Bir nechta tumanlar Tabiiy 2012-yil Sayt Butandagi ikkinchi yirik milliy bogʻdir [23]
Bumdeling yovvoyi tabiat qoʻriqxonasi   Trashiyangtse tumani Madaniy 2012-yil Sayt Himoloydagi muhim qushlar hududidir [24]
Sakteng yovvoyi tabiat qoʻriqxonasi (SWS)   Bir nechta tumanlar Madaniy 2012-yil Sayt migoi deb nomlanuvchi afsonaviy irqni, shuningdek, sayt ichidagi yovvoyi tabiatni himoya qilish uchun tashkil etilgan [25]

„Yuqori sifat, kam hajm“ tamoyilini tanqid qilish

tahrir

Butan mamlakatga kiradigan sayyohlar sonini cheklashda muvaffaqiyat qozongan boʻlsa-da[26], „Yuqori sifat, past hajm“[27] tamoyili orqali „yuqori sifatli sayyoh“ boy sayyoh boʻlishi kerak, degan bahslar kelib chiqishi mumkin, chunki Butanni ziyorat qilish toʻsigʻi asosan yuqori narx bilan bogʻliq boʻlib, haqiqiy qiziqish yoki diqqatga sazovor joylarni koʻrish uchun amalga oshirilmaydi[28].

Yana qarang

tahrir
 
Paro tumanidagi Taktshang monastiri

Manbalar

tahrir
  1. ↑ 1,0 1,1 Dorji, Tandi. „Sustainability of Tourism in Bhutan“. Digital Himalaya. Qaraldi: 10-avgust 2008-yil.
  2. ↑ High Value Low Volume. KuenselOnline (2015-08-21). Retrieved on 2020-07-28.
  3. ↑ Kent Schroeder, Politics of Gross National Happiness: Governance and Development in Bhutan, Cham (Switzerland): Palgrave Macmillan, 2018, 54-55.
  4. ↑ How to get Bhutan tourist visa cost and requirement (Wayback Machine saytida 2021-10-03 sanasida arxivlangan). Bhutantraveloperator.com. Retrieved on 2020-07-28.
  5. ↑ Schroeder, Kent „The Last Shangri-La?“, . Politics of Gross National Happiness: Governance and Development in Bhutan. Cham (Zug): Springer — 55-bet. ISBN 9783319653884. Qaraldi: 25-yanvar 2020-yil. „To drive increased tourism revenues, the earlier approach of 'high value, low volume' was replaced by 'high value, low impact'. This represented a subtle but significant shift.“ 
  6. ↑ Kent Schroeder, Politics of Gross National Happiness: Governance and Development in Bhutan, Cham (Switzerland): Palgrave Macmillan, 2018, 54-55.
  7. ↑ „Bhutan set to raise SDF to 200 USD“. Daily Bhutan. Qaraldi: 6-oktabr 2022-yil.
  8. ↑ „Planning YOUR TRIP to Bhutan“. Tourism Council of Bhutan. Tourism Council of Bhutan.
  9. ↑ „About Drukair“. Drukair Singapore office. Drukair. Qaraldi: 6-oktabr 2022-yil.
  10. ↑ [1]
  11. ↑ Tourism Council of Bhutan (2014) BHUTAN TOURISM MONITOR. Annual Report 2013 (Wayback Machine saytida 2019-11-15 sanasida arxivlangan).
  12. ↑ Tourism Council of Bhutan (2016) „BHUTAN TOURISM MONITOR. Annual Report 2015“. 2018-yil 9-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 17-iyun 2016-yil.
  13. ↑ Tourism Council of Bhutan (2017) „BHUTAN TOURISM MONITOR. Annual Report 2016“. 2017-yil 12-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 30-may 2017-yil.
  14. ↑ „Bhutan Tourism Monitor“. Tourism Council of Bhutan. Tourism Coucil of Bhutan. Qaraldi: 6-oktabr 2022-yil.
  15. ↑ „Bhutan Tourism Monitor“. Tourism Council of Bhutan. Tourism Council of Bhutan. Qaraldi: 23-sentabr 2022-yil.
  16. ↑ Bhutan. UNESCO World Heritage Centre. Retrieved on 2020-07-28.
  17. ↑ Drukyul’s victory rises to The Gyalsey — KuenselOnline. Kuenselonline.com (2016-02-07). Retrieved on 2020-07-28.
  18. ↑ Ancient Ruin of Drukgyel Dzong. UNESCO World Heritage Centre (2020-07-09). Retrieved on 2020-07-28.
  19. ↑ Dzongs: the centre of temporal and religious authorities (Punakha Dzong, Wangdue Phodrang Dzong, Paro Dzong, Trongsa Dzong and Dagana Dzong). UNESCO World Heritage Centre (2020-07-09). Retrieved on 2020-07-28.
  20. ↑ Sacred Sites associated with Phajo Drugom Zhigpo and his descendants. UNESCO World Heritage Centre (2020-07-09). Retrieved on 2020-07-28.
  21. ↑ Tamzhing Monastery. UNESCO World Heritage Centre (2020-07-09). Retrieved on 2020-07-28.
  22. ↑ Royal Manas National Park (RMNP). UNESCO World Heritage Centre (2020-07-09). Retrieved on 2020-07-28.
  23. ↑ Jigme Dorji National Park (JDNP). UNESCO World Heritage Centre (2020-07-09). Retrieved on 2020-07-28.
  24. ↑ Bumdeling Wildlife Sanctuary. UNESCO World Heritage Centre (2020-07-09). Retrieved on 2020-07-28.
  25. ↑ Sakteng Wildlife Sanctuary (SWS). UNESCO World Heritage Centre (2020-07-09). Retrieved on 2020-07-28.
  26. ↑ Bhutan saw highest number of tourists last year — BBS | BBS. Bbs.bt (2018-04-13). Retrieved on 2020-07-28.
  27. ↑ Nyaupane, Gyan P. and Timothy, Dallen (2016) „Bhutanʼs Low-volume, High-yield Tourism: The Influence of Power and Regionalism“. Travel and Tourism Research Association: Advancing Tourism Research Globally.
  28. ↑ Schroeder, Kent (2017). „The Last Shangri-La?“. Politics of Gross National Happiness: Governance and Development in Bhutan. Cham (Zug): Springer. p. 55. ISBN 9783319653884. Retrieved 25 January 2020. To drive increased tourism revenues, the earlier approach of 'high value, low volumeʼ was replaced by 'high value, low impactʼ. This represented a subtle but significant shift.

Havolalar

tahrir 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Butanda_turizm&oldid=4587339" dan olindi