Butunjahono ozodlik kuni (kit. 世界日日) — Xitoy Respublikasining 23-yanvar kuni nishonlanadigan esdalik kuni. 1954-yilda tayvanlik harbiy asirlarni ozod qilish va vataniga qaytarish munosabati bilan tashkil etilgan. Har yili jahon ligasi tomonidan erkinlik va demokratiya uchun nishonlanadi (ilgari Jahon antikommunistik ligasi).

Orqa fon va tashkil etish

tahrir

Koreya urushida antikommunistik koalitsiya tomonida 30 mingdan ortiq Tayvan xitoylari-kuomindanovlar (ular maqomga koʻra, XXRning „xalq koʻngillilari“ ga oʻxshash) ishtirok etdilar. 14 ming kishi Shimoliy Koreya qoʻshinlari tomonidan qoʻlga olindi. Urush tugagandan soʻng, mahbusning sulh shartlari boʻyicha ular Tayvanga qaytib kelishdi. Tantanali uchrashuv 1954-yil 23-yanvar kuni Szilun[1] shahrida boʻlib oʻtdi.

Mafkuraviy ahamiyati

tahrir

Xitoy hukumati 23-yanvarni antikommunistik shahidlar kuni deb eʼlon qildi. Ushbu sana rasmiy ravishda 1954-yilda Tayvan, Janubiy Koreya, Filippin va Janubiy Vetnam hukumatlari ishtirokida tashkil etilgan Osiyo xalqlarining antikommunistik ligasi tomonidan nishonlandi. 1966-yildan keyin 23-yanvar jahon antikommunistik ligasi (WACL) muhim unutilmas sana boʻldi.

Butunjahon  ozodlik kuni antikommunizm mafkurasida, xususan, Gomindanada muhim ramziy rol oʻynadi. Koreya urushining tasvirlari mobilizatsiya taʼsiriga ega edi. Rasmiy tadbirlarda Kuomintang — Chan Kaishi, Jiang jingo, Li Danhui, Chen Shuibian va Wacl — Gu Zhenggan, Klement Chan, Zhao Tzichi rahbarlari ishtirok etdi. 23-yanvar voqealari siyosiy nutqlarni oʻrnatish uchun sabab boʻldi.

Zamonaviy bayram

tahrir

1990-yilda WACL jahon ozodlik va demokratiya ligasi (WLAD) deb oʻzgartirildi. Global antikommunistik qarama-qarshilikni bartaraf etish va Xitoy va Xitoy oʻrtasidagi munosabatlarni yaxshilash Butunjahon ozodlik kunida unutilmas sanani qayta nomlashga olib keldi. Tantanali tadbirlar har yili Kuomintan va WLFD rasmiylari ishtirokida oʻtkaziladi. Shu bilan birga, anʼanaviy ravishda erkinlik mash’alasi yonadi[2].

2016-yil 23-yanvar kuni boʻlib oʻtgan marosimda 37 ta mamlakat va hududlar vakillari ishtirok etdilar. Xitoy Respublikasi Prezidenti Ma Inzyu va wlfd Prezidenti Jao Insi[3] soʻzga chiqdilar. Ma Inziu Tayvanning demokratik tamoyillarni tasdiqlash va Xitoy bilan doʻstona aloqalarni oʻrnatishdagi yutuqlari haqida gapirdi[4].

Manbalar

tahrir