Vikipediya

Cardiff

Cardiff (/ˈkɑːrdɪf/; Welsh: Caerdydd [kairˈdiːð, kaːɨrˈdɨːð]) (talaffuzi: Kardif)- Uelsning poytaxti va eng yirik shahri. U rasman Cardiff shahri va okrugi deb nomlanuvchi asosiy hududdan tashkil topgan va shahar Buyuk Britaniyada oʻn birinchi oʻrinda turadi. Uelsning janubi-sharqida va Kardiff poytaxti mintaqasida joylashgan. Kardiff tarixiy Glamorgan okrugi va 1974-1996-yillarda Janubiy Glamorganning okrug shahri boʻlgan. U Yevropaning yirik shaharlarining Eurocities tarmog‘iga kiradi.[1] 19-asr boshlariga qadar kichik shaharcha, mintaqada qazib olish boshlanganda koʻmir porti sifatida mashhurligi uning kengayishiga yordam berdi. 1905-yilda u shahar deb topildi va 1955-yilda Uels poytaxti deb eʼlon qilindi. Cardiffning hududi, shuningdek, okrug chegarasidan tashqaridagi Dinas Pauis va Penarth shaharlarini oʻz ichiga olgan kattaroq hududni qamrab oladi.

Cardiff

Cardiff
Markaziy shahar
{{{rasmiy_nomi}}}ning bayrogʻi
Bayroq
{{{rasmiy_nomi}}}ning rasmiy gerbi
Gerb
51°28′54″N 3°10′45″W / 51.48167°N 3.17917°W / 51.48167; -3.17917
Mamlakat Birlashgan Qirollik
Asos solingan 1905
Rasmiy til(lar)i ingliz
Aholisi
 (2017)
 362 400 (2 021-yil)
Vaqt mintaqasi UTCGMT
Cardiff xaritada

Cardiff Uelsning asosiy savdo markazi, shuningdek, Senedd uchun asosdir. 2011-yilgi aholini roʻyxatga olishda unitar hudud aholisi 346,090 kishi ekanligini, yirikroq shaharlarda esa 479,000 kishi ekanligini eʼlon qilgan.[2] 2011-yilda u jurnalining muqobil sayyohlik yoʻnalishlari roʻyxatida dunyoda oltinchi oʻrinni egalladi.[3] Bu 2017-yilda 21,3 million tashrif buyuruvchi bilan Uelsdagi eng mashhur joy sifatida etirof etildi.[4]

Cardiff televideniya va kino ishlab chiqarishning asosiy markazi (masalan, Doctor Who, Torchwood va Sherlock) va asosiy milliy teleradiokompaniyalar uchun Uels bazasi hisoblanadi.

Cardiff koʻrfazida Senedd binosi (Senedd, Uels parlamenti joylashgan) va Uels Millennium Center sanʼat majmuasi mavjud. Cardiff koʻrfazida va markazda Cardiff xalqaro sport qishlogʻi, BBC drama qishlogʻi,[5] va yangi biznes tumani kabi loyihalar ustida ish davom etmoqda.[6]

Kardiff qal’asining old devori qizil toshlar ostidagi asl Rim qal’asining bir qismi
Kardiff eski shahar zali (1860)
Jon Speedning 1610 yildagi Kardiff xaritasi

Hukumat

tahrir
Uels va Buyuk Britaniya hukumatlarining Kardiffdagi idoralari
 </img>
Uels hukumatining Crown Buildingsdagi qarorgohi, Cathays Park, Kardiff
 </img>
Uilyam Morgan uyidagi Buyuk Britaniya hukumatining Uels boʻyicha Davlat kotibining shtab-kvartirasi

Senedd (Uels parlamenti; Welsh: Senedd Cymru) 1999-yilda „Uels Milliy Assambleyasi“ sifatida tashkil etilganidan beri Cardiff koʻrfazida joylashgan. Senedd binosi 2006-yil 1-martda Qirolicha Elizabeth II tomonidan ochilgan.[7] Senedd aʼzolari (MS), Senedd komissiyasi va vazirlik xodimlari Cardiff koʻrfazida joylashgan hududda faoliyat olib borishadi. Cardiff Seneddga toʻrtta saylov okrugi aʼzolarini saylaydi; Senedd uchun saylov okruglari Buyuk Britaniya parlamenti bilan bir xil. Shahar saylovchilarining barchasi Janubiy Uels Markaziy mintaqaviy aʼzolari uchun qoʻshimcha ovozga ega, bu tizim Seneddga mutanosiblikni oshiradi. Eng oxirgi Senedd umumiy saylovi 2021-yil 6-mayda boʻlib oʻtdi.

Westminsterda Cardiffni toʻrtta leyborist deputatlar: Markaziy Cardiffda Jo Stivens, Shimoliy Cardiffda Anna MakMorrin, Janubiy Cardiff va Penarthda Stiven Doughty hamda Gʻarbiy Cardiffda Kevin Brennan vakil hisoblanadi.

Uels hukumati shtab-kvartirasi Cardiffdagi Cathays Parkda joylashgan boʻlib, uning aksariyatida davlat xizmatchilari joylashgan boʻlib, ularning soni boshqa markaziy joylarda: Cathays, Canton va Cardiff Bayda ham yuqori.[8] Uelsning boshqa qismlarida, Llandudno va Aberystwyth kabi boshqa Uels hukumati idoralari va xalqaro idoralar mavjud.[9]

Demografiya

tahrir
Aholining oʻsishi
YilAholi±%
18016 342—    
185126 630+319.9%
186148 965+83.9%
187171 301+45.6%
188193 637+31.3%
1891142 114+51.8%
1901172 629+21.5%
1911209 804+21.5%
1921227 753+8.6%
1931247 270+8.6%
1941257 112+4.0%
1951267 356+4.0%
1961278 552+4.2%
1971290 227+4.2%
1981274 500−5.4%
1991272 557−0.7%
2001292 150+7.2%
2011346 100+18.5%
2021362 400+4.7%

1970 va 1980-yillardagi pasayish davridan keyin Cardiff aholisi yana oʻsib bormoqda. 2011-yilgi aholini roʻyxatga olish koʻrsatkichi 346 100 boʻlgan boʻlsa, 2021-yilgi aholini roʻyxatga olishda u 362 400 ga yetdi.[10][11] 2007-yil oʻrtalari va 2008-yil oʻrtalari orasida Kardiff 1,2 % oʻsish bilan Uelsda eng tez rivojlanayotgan mahalliy hokimiyat deb topildi.[12] 2001-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, Kardiff 21-chi yirik shahar hududi edi.[13] Cardiff Larger Urban Zone (Evrostat taʼrifi, Glamorgan vodiysi va vodiylardagi bir qator mahalliy hokimiyatlarni oʻz ichiga oladi) hududi 841,600 kishiga ega, bu Buyuk Britaniyadagi 10-chi yirik LUZ.[14] Cardiff va Janubiy Uels vodiylari metropoliten hududida 1,1 millionga yaqin aholi istiqomat qiladi.[15]

 
Shimoliy Kardiffning turar-joylari

Rasmiy aholini roʻyxatga olish boʻyicha shahar aholisining umumiy soni bahsli. Shahar kengashi 2001-yilgi Cardiff aholisini roʻyxatga olish, xususan, shaharning baʼzi ichki hududlaridagi etnik aholisi haqida jiddiy maʼlumot bermagani haqida ikkita maqola chop etdi.[16][17]

Uels hukumatining 2019-yilda Cardiff mahalliy hokimiyat hududi aholisining yil oʻrtalarida rasmiy hisob-kitobi 366,903 kishini tashkil etdi.[18] 2011-yilgi aholini roʻyxatga olishda Cardiff qurilgan hududining (BUA) rasmiy aholisi 447 287 kishini tashkil qildi.[19][20] BUA mahalliy hokimiyat chegarasi bilan chegaradosh emas va Cardiff uchun Penarth/Dinas Powys, Caerphilly va Pontypriddning shahar qismini oʻz ichiga oladi.

Cardiff oʻtmishdagi savdo aloqalari, urushdan keyingi immigratsiya va shahardagi universitetda oʻqiydigan koʻplab chet ellik talabalar tufayli etnik jihatdan xilma-xil aholiga ega. 2011-yilgi aholini roʻyxatga olishda Cardiff aholisining etnik tarkibi: 84,7 % oq, 1,6 % aralash oq va qora Afrika/Karib dengizi aholisi, 0,7 % aralash oq va osiyolik, 0,6 % aralash, 8,1 % osiyo, 2,4 % qora, 1,4 % arablar va 0,6 % boshqa etnik guruhlar. Bu shaharda oq tanli boʻlmagan etnik guruhdan deyarli 53 ming kishi istiqomat qiladi degani. Bu xilma-xillik, ayniqsa, shaharning uzoq vaqtdan beri tashkil etilgan Afrika[21] va arab[22] jamoalari madaniy koʻrgazmalar va tadbirlarda, shu mavzuda nashr etilgan bir qator kitoblaridan namoyon boʻladi.[23][24]

Manbalar

tahrir
  1. ↑ „Eurocities“. 2007-yil 28-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 20-may.
  2. ↑ „Welsh Government Official Data – Stats Wales“. 2018-yil 20-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 25-iyul.
  3. ↑ „'Gem' Cardiff in world's top 10 places to visit in 2011“. BBC News (2011-yil 22-iyun). 2018-yil 17-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 21-iyul.
  4. ↑ „Cardiff Boasts Record Visitor Numbers During 2017“ (en-GB). Business News Wales (2018-yil 26-mart). 2018-yil 7-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 7-iyul.
  5. ↑ „Proposed BBC Drama Village at Media Capital, Roath Basin“. Welsh Assembly Government (2009-yil 14-dekabr). 2012-yil 15-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 6-aprel.
  6. ↑ „Cardiff Business District 'needs skills and transport'“. BBC Wales (2011-yil 30-mart). 2011-yil 2-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 6-aprel.
  7. ↑ „Queen to open Wales' Senedd“. WalesOnline.co.uk (2006-yil 1-mart). 2012-yil 20-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 22-oktyabr.
  8. ↑ „Offices in Cardiff“. Welsh Government (2012-yil 15-oktyabr). 2012-yil 6-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 2-aprel.
  9. ↑ „Office locations“. Welsh Government (2011-yil 23-may). 2013-yil 21-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 2-aprel.
  10. ↑ „How the population changed in Cardiff: Census 2021“. Office for National Statistics|ONS website. Office for National Statistics (2022-yil 28-iyun). Qaraldi: 2022-yil 6-avgust.
  11. ↑ „2011 Census – Population and Household Estimates for Wales, March 2011“. Office for National Statistics|ONS website. Office for National Statistics (2012-yil 16-iyul). 2012-yil 21-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 6-avgust.
  12. ↑ „2008 Mid-year Estimates of Population“ (PDF). National Office of Statistics for Wales (2009-yil 27-avgust). 2014-yil 6-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 28-avgust.
  13. ↑ Pointer, Graham, The UK’s major urban areas (Wayback Machine saytida 2011-08-04 sanasida arxivlangan), Focus on People and Migration, 2005.
  14. ↑ „REG 7 1300_cover2.indd“. 2011-yil 19-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 2-yanvar.
  15. ↑ „ESPON Project 1.4.3 Study on Urban Functions“. 2015-yil 24-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 23-mart.
  16. ↑ „Cardiff Council Representations to ONS on the 2001 Census: Section 1“ (PDF). 2007-yil 26-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 28-dekabr.
  17. ↑ „Cardiff Council Representations to ONS on the 2001 Census: Section 2“ (PDF). 2007-yil 26-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 28-dekabr.
  18. ↑ „Population estimates by local authority and year“. statswales.gov.wales. 2018-yil 20-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 26-aprel.
  19. ↑ „Archived copy“. 2017-yil 4-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 27-dekabr.
  20. ↑ „KS101EW (Usual resident population) – Nomis – Official Labour Market Statistics“. Nomisweb.co.uk (2011-yil 27-mart). 2018-yil 8-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 16-sentyabr.
  21. ↑ Killingray, David. Africans in Britain. London: Routledge, 2012 — 6-bet. ISBN 978-0714641072. 
  22. ↑ Gilliat‐Ray, S.; Mellor, J. (2010). "Bilād al‐Welsh (Land of the Welsh): Muslims in Cardiff, South Wales: past, present and future.". The Muslim World 100 (4): 452–453. doi:10.1111/j.1478-1913.2010.01331.x. ISSN 1478-1913. https://archive.org/details/sim_muslim-world_2010-10_100_4/page/452. 
  23. ↑ Lee, Brian. Butetown and Cardiff Docks. The History Press, 15 April 1999. ISBN 978-0-7524-1582-6. 
  24. ↑ „Black History in Butetown“. Butetown History & Arts Centre. 2007-yil 6-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 18-aprel. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Cardiff&oldid=4089262" dan olindi