Cho‘l temirchagi[1] ( lotincha: Saga pedo ) — temirchak turkumiga mansub chigirtka.

Cho‘l temirchagi
Ilmiy tasniflashUshbu tasnifni tahrirlash
Olam: Hayvonlar
Tip: Boʻgʻimoyoqlilar
Sinf: Hasharotlar
Oila: Haqiqiy chigirtkalar
Urugʻ: Dibki
Turlari: Cho‘l temirchagi
Xalqaro ilmiy nomi
Saga pedo (Pallas, 1771)

Qisqacha tavsif

tahrir
 
Qozog'iston pochta markasida, 2013-yil

Bunday hasharotlarning tuxum qo‘ymidigan urg‘ochilari tanasining uzunligi 70-80 mm, tuxum qo‘yuvchilarining uzunligi 30-40 mm. Qanotlari juda qisqa rudimentlarga o‘xshaydi yoki umuman yo‘q. Tana kuchli cho‘ziluvchan, boshi pastga va orqa peshonaga qaragan. Old va o‘rta sonining pastki yuzasida ko‘plab qattiq tikonlar mavjud. Orqa oyoqlari cho‘zilgan, ammo sakrab chiqmaydi (garchi  balandlikdan sakrashni uddalasa ham). Tana yashil yoki yashil-sariq, yon tomonlarida sariq uzunlama hoshiya o‘tgan.

Tarqalishi

tahrir

Jindidaryo daryo vodiysi (Zarafshon tizmasi). O‘zbekistondan tashqarida: Janubiy Yevropa, Kavkaz, Rossiya (Oltoy), Qozog‘iston, Qirg‘izistonlarda uchratish mumkin.

Yashash joyi

tahrir

O‘zbekistonda: tog‘li (800-1500 m a.s.) buta o‘simliklari bo‘lgan quruq o‘t-o‘lanli dashtlarda.

Urchishishi

tahrir

Hamma joyda ko‘payishi passiv. O‘zbekistonda ham bunday noyob hasharotlarni topish amrimahol, bo‘lganda nihoyatda kam darajada.

Hayot tarzi

tahrir

Yiliga bir marta nasal beradi. Ko‘payishi bir jinsli; erkaklar juda kam uchraydi. Rivojlanish jarayonida 8 marta nobud bo‘ladi. Tuxum yozda tuproqqa qo‘yiladi. Bu hasharotlar to‘g‘riqanotlilar (Orthoptera) va beshiktervatarlar (Mantoptera). bilan oziqlanadi. Tuxum fazasida qishlaydi.

Cheklovchi omillar

tahrir

Tog‘ oldi hududidagi yerlarning iqtisodiy o‘zlashtirilishi, xususan, haddan tashqari pichan o‘rish, o‘tlatish taqiqlanadi.

Ko‘payishi

tahrir

Bunday holat kuzatilmagan.

Himoya choralari

tahrir

Kitob qo‘riqxonasida qo‘riqlanadi; butalarni tozalash, pichan o‘rish va yaylovlarda o‘t o‘rish man etiladi.

Manbalar

tahrir
  1. [ Стриганова Б. Р., Захаров А. А. Пятиязычный словарь названий животных: Насекомые (латинский-русский-английский-немецкий-французский) / Под ред. д-ра биол. наук, проф. Б. Р. Стригановой. — М.: РУССО, 2000. — С. 19. — 1060 экз. — ISBN 5-88721-162-8.]

Havolalar

tahrir