Dievas

Dievas (Dievs, Diev, Deyvs, litovcha: dievas, latishcha: dievs, latg. divs, prussiya. deiws — soʻzma-soʻz Xudo) — Boltiq mifologiyasida osmon xudosi, xudolar orasida asosiysi. Dievas odatda passiv xudo sifatida taqdim etilgan va odamlarning taqdiriga bevosita taʼsir qilmagan.

Panteon

Etnograf Pyotr Petrovich Shmidt Yer maʼbudasi Zemes-mateni Dievasning rafiqasi deb hisoblagan, u birgalikda hind-evropalik ona yer va ota osmon juftligini tashkil qilgan. Dievsning ikkita oʻgʻli bor, qadimiyroq shaklda — oʻgʻli Usinsh va qizi Layme. Latviya xalq qoʻshiqlarida Dievsning bolalarini boshqa urf-odatlarning ilohiy egizaklari bilan bogʻlaydigan motivlar va ramzlarning parchalari saqlanib qolgan.

Mifologiya

1252-yilgi Volin yilnomasida yashirincha sigʻiniladigan xudolar sanab oʻtilgan: „jryashe bogom svoimi vtain, pervomu Nʼnadevi, i Telyavelyu, i Diverikʼzu“ Nomida — diev elementi ajralib turadigan Nnadey va Diverikzu Dievasga ishora qilishi mumkin. Gʻarbiy rus kotibi Ionn Malalaning 1261-yildagi „Xronika“ tarjimasidagi qoʻshimchasida aytilishicha, temirchi xudo Telyavel Perkunas (yoki xudo Soviy) uchun quyoshni quygan va uni Dievas (Anday deb ham ataladi) yaqinida osmonga qoʻygan.

Litva mifologiyasida Dievas faqat otlari bilan, otda yoki aravada, oʻzining boy bezatilgan qoʻrgʻoni joylashgan baland togʻdan tushayotgan holda paydo boʻladi. Novdalarning oʻsishiga va qoʻshchilarning ishiga xalaqit bermaslik uchun u yerga asta-sekin tushadi. Uning vazifalaridan biri qishloq xoʻjaligi: javdarning oʻsishini tezlashtiradi va begona oʻtlarning oʻsishini toʻxtatadi. Osmon xudosi Dievas va uning rafiqasi Jemina, yer maʼbudasi — Boltiqboʻyi va slavyan xalqlariga xos boʻlgan ona yer va ota osmonning arxetipik juftligi.

Yana qarang

• Okopyrms — Prussiya xudolar panteonida eng yuqori oʻrinni egallagan xudo.