Erich Weinert

Erich Bernhard Gustav Weinert (4-avgust 1890-yil, Magdeburg – 20-aprel 1953, Berlin) — nemis kommunistik yozuvchisi va Germaniya Kommunistik partiyasi (KPD) aʼzosi.

Yoshlik

Vaynert 1890-yilda Magdeburgda Germaniya sotsial-demokratik partiyasini qoʻllab-quvvatlovchi oilada tugʻilgan. U Magdeburgdagi oʻgʻil bolalar maktabida oʻqidi va 1908-yildan 1910-yilgacha u shahardagi sanʼat, hunarmandchilik va savdo maktabiga tashrif buyurdi va 1912-yilda Berlindagi sanʼat maktabiga bordi. Keyinchalik u harbiy xizmatga qoʻshildi va u yerda Birinchi jahon urushi paytida ofitser sifatida qatnashdi. Askarlik davrida uni inqilobiy mafkura qiziqtirdi^[1]. Urushdan keyin u Leyptsigga borib, 1929-yilda Germaniya Kommunistik partiyasiga aʼzo boʻlib, aktyor va rassom boʻlib ishladi. Shu bilan birga u turli asarlar yaratdi.

Adabiy martaba

Vaynert 1921-yilda yozishni boshlagan. Uning sheʼrlari boshidanoq imperializmga qarshi edi. 1920-yillarning ikkinchi yarmida Vaynert ijodi nemis proletariatining kurashlarini tasvirlashga qaratilgan edi. 1929-yilda Germaniya Kommunistik partiyasiga aʼzo boʻldi. Vaynertning asarlari har doim siyosiy boʻlib, siyosiy shoir, tashviqotchi va satirik roli asta-sekin oʻz zimmasiga olgan, bu uning „Maymunlar teatri“ (1925) va „Erich Weinert gapiradi“ (1930) toʻplamlarida yaxshi koʻrinadi^[1].

Surgun va fashizmga qarshi kurash

Natsistlar hokimiyatni qoʻlga kiritgandan soʻng, Vaynert Shveysariyaga qochib ketdi. 1933-yildan 1935-yilgacha Vaynert rafiqasi va qizi Marianna Lange-Vaynert bilan Saar protektoratida surgunga joʻnab ketdi. U yerdan u Fransiyaning Parij shahriga joʻnadi va shuning uchun u Sovet Ittifoqiga yetib borishi mumkin edi. Sovet Ittifoqida ishlab, u 1934-yilda fashizmga qarshi sheʼrlar antologiyasini nashr etdi, „Toshlar va kun keladi“. 1937—1939-yillarda Ispaniya fuqarolar urushida xalqaro brigadalar aʼzosi boʻlib, u yerda front muxbiri sifatida faol qatnashgan va jangovar sheʼrlar yozgan^[2]. 1937-yil iyul oyida u Valensiya, Barselona va Madridda boʻlib oʻtgan va koʻplab yozuvchilar, jumladan Andre Malraux, Ernest Xeminguey, Stiven Spender va Pablo ishtirok etgan ziyolilarning urushga munosabatini muhokama qilishdan iborat boʻlgan Ikkinchi Xalqaro Yozuvchilar Kongressida qatnashdi^[3]. U Ispaniya frontidagi tajribasini sheʼrlarga aylantirdi, ular Camaradas (1951) kitobida nashr etilgan^[1].

Germaniya Sovet Ittifoqiga hujum qilgandan soʻng, Vaynert Sovetlar tomoniga oʻtdi va Vermaxtdagi askarlarni oʻz pozitsiyalarini tashlab ketishga undash uchun targʻibotni boshladi^[4] nemis chizigʻi orqasiga tashlangan qoʻl qogʻozlarida bosilgan sheʼrlar va iltimoslar kabi usullardan foydalangan holda ularga radio orqali va Stalingrad vayronalaridan shiorlar bilan baqirdi^[5]. 1943-yilda Erkin Germaniya milliy qoʻmitasi prezidenti etib saylandi. Jangda oʻtgan vaqt yana adabiy oʻz ifodasini topdi. Vaynert 1943-yilda oʻzining urush kundaligini „Stalingradni esla“ sarlavhasi ostida nashr etdi. Ikki qissa — „Vatan uchun oʻlim“ va „Maqsadlilik“ — 1942-yilda nashr etilgan. Urush yillarida yozilgan varaqalar sheʼrlar toʻplami 1944-yilda „Haqiqiy dushmanga qarshi“ nomi bilan chiqdi. 1947-yilda u Sovet Ittifoqi haqidagi sheʼrlar antologiyasi boʻlgan „Jahon tarixining ikkinchi bobi: sotsializm oʻlkasi haqida sheʼrlar“ ni nashr etdi^[1].

Germaniyaga qaytish

Frankfurt/Oderdagi Vaynert haykali

1946-yilda u kasal holatda Germaniyaga qaytib keldi. Qanday boʻlmasin, u Sovet ishgʻol zonasida Xalq taʼlimi markaziy boshqarmasi vitse-prezidenti sifatida faol ishlagan. Uning mehnati inobatga olinib, 1949 va 1952-yillarda Milliy mukofot bilan taqdirlangan. Shuningdek, u Germaniya Badiiy akademiyasining aʼzosi etib saylangan. U 1953-yilda 62 yoshida vafot etguniga qadar asarlarini nashr etishda davom etdi^[1].

Berlin, Wilmersdorf shahridagi Erich Weinert memorial plaketi.

Manbalar

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 „Weinert, Erich“. The Free Dictionary. Qaraldi: 7-mart 2013-yil. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Erich Weinert" defined multiple times with different content
↑ Tremlett, Giles. The International Brigades. London: Bloomsbury Publishing, 2020 — 283-bet. ISBN 978-1-4088-5398-6.
↑ Thomas, Hugh. The Spanish Civil War, 50th Anniversary, London: Penguin Books, 2012 — 678-bet. ISBN 978-0-141-01161-5.
↑ Adam, Wilhelm. With Paulus at Stalingrad. Pen and Sword Books Ltd., 2015 — 178-bet. ISBN 978-1-4738-3386-9.
↑ Tremlett (2020), p.525

[Erich_Weinert-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 „Weinert, Erich“. The Free Dictionary. Qaraldi: 7-mart 2013-yil. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Erich Weinert" defined multiple times with different content

[2] Tremlett, Giles. The International Brigades. London: Bloomsbury Publishing, 2020 — 283-bet. ISBN 978-1-4088-5398-6.

[3] Thomas, Hugh. The Spanish Civil War, 50th Anniversary, London: Penguin Books, 2012 — 678-bet. ISBN 978-0-141-01161-5.

[Adam-4] Adam, Wilhelm. With Paulus at Stalingrad. Pen and Sword Books Ltd., 2015 — 178-bet. ISBN 978-1-4738-3386-9.

[5] Tremlett (2020), p.525

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]