Erxu

Erxu (xitoycha míní), erhuqin (xitoycha er — ikki, hu — egilgan) — ikki metall torli qadimiy xitoy kamonli cholgʻu asbobi. Huqinning asosiy xilma-xilligi^[1]. Oʻyin davomida musiqachi oʻng qoʻlining barmoqlari bilan torni tortadi va kamonning oʻzi ikki tor orasiga oʻrnatilgan boʻlib, erhu bilan bir butunni tashkil qiladi. Chap qoʻlning barmoqlari bilan oʻynaganda, koʻndalang vibrato ishlatiladi, agar tor pastga bosilgandek tuyulsa, bu dumaloq boʻyinning konstruktori bilan osonlashadi, uning ustiga torlar mahkamlanadi. Torlarga ulangan kamonni „kanifali“ qilish ancha qiyin, ammo xitoylik musiqachilar eritilgan rozinni yogʻoch silindrsimon rezonatorning tepasiga tomizadilar. Konifol qattiqlashganda, uning ustiga kamon „rozin“. Silindrsimon rezonator piton terisi membranasi bilan jihozlangan.

Zamonaviy Xitoyda keng tarqalganiga qaramasdan, erhu Xon asbobi deb hisoblanmaydi^[2].

Tarix va etimologiya

Erhu Markaziy Osiyoning moslashtirilgan asboblaridan biridir. Xitoyda erhu Tang sulolasi davrida birinchi marta paydo boʻladi.

Erxu Sitsin[en] asbobidan (xitoycha 奚琴) kelib chiqqan deb hisoblanadi. Si (xitoycha 奚) soʻzi bilan Xitoyda tilida hozirgi Xitoyning shimoli-sharqida yashaydigan tatablarning qadimgi moʻgʻul xalqi deb atashgan, qin esa zitra, stol arfasiga oʻxshagan yetti torli tortilgan cholgʻu asbobidir.

Erhu nomining birinchi belgisi, er (xitoycha zín, pinyin èr) asbobning faqat ikkita torli ekanligini bildiradi. Boshqa bir talqin shuni koʻrsatadiki, erhu zamonaviy xitoy orkestridagi gaohudan keyin ikkinchi eng yuqori ohangdir.

Ikkinchi ieroglif — hu (xitoycha chán, pinyin hú) beshta vahshiy askar boshlaridan birini yoki umuman „yovvoyi“ xalqlarni bildiradi.

Erhu uchun musiqa

Erhu uchun yozgan mashhur bastakor Liu Tianhua — Gʻarb musiqasini oʻrgangan xitoylik musiqachi. U erxu uchun 47 ta mashq va 10 ta yakkaxon asar yozgan, bu esa asbobdan yakka cholgʻu sifatida foydalanish imkonini bergan. Uning erhu uchun mashhur asarlari: Erhu uchun mashhur asarlari: Yueye (kit. 月夜, piñin yuè yè, soʻzma-soʻz: „oy kechasi“) va CHjuinyaohun (xitoycha: yǐng yǐng, pinyin Zhú yǐng yáo hóng, soʻzma-soʻz: "Shamlarning miltillovchi qizil soyalari").

1920-yillardan boshlab, asbob bir daraja yoki boshqa darajada Gʻarb akademik anʼanalariga yoʻnaltirilgan musiqada qoʻllanila boshlandi^[3].

Bugungi kunda erhu asosan xalq va anʼanaviy Xitoy musiqasini yakkaxon asbobi sifatida va ansamblda ijro etishda ishlatiladi. Shuningdek, orkestrda, shu jumladan, Xitoy operasi musiqiy asarida ham qoʻllanadi^[4].

Erhu Kanadaning Cirque du Soleil koʻngilochar kompaniyasi musiqasida va mashhur Shen Yun Performing Arts (2006-yilda Nyu-Yorkda Falun Gong ruhiy harakati izdoshlari tomonidan tashkil etilgan klassik Xitoy raqs va musiqa guruhi) yakkaxon chiqishlarida qoʻllanadi.

Baʼzi rok musiqachilari erxga murojaat qilishdi. Xususan, erxu amerikalik Hsu-nami guruhining asoschisi va frontmani Jek Xyu tomonidan ijro etiladi. Bundan tashqari, vosita Ukraina Fleur jamoasi tomonidan ishlatiladi.

Taniqli rassomlar

Ley Qiang

Manbalar

↑ Музыкальная энциклопедия 1982.
↑ Han Kuo-Huang and Judith Gray. The Modern Chinese Orchestra^(ingl.) // Asian Music. — 1979. — Vol. 11, no. 1. — P. 5.
↑ Circus arts in America and in Canada // Regroupement national - des arts du cirque. — 11 October 2013. — ISSN arts in America and in Canada (PDF), Regroupement national - des arts du cirque. Accessed on 11 October 2013.&f=1003&t=1&v1=&f=4&t=2&v2=&f=21&t=3&v3=&f=1016&t=3&v4=&f=1016&t=3&v5=&bf=4&b=&d=0&ys=&ye=&lng=&ft=&mt=&dt=&vol=&pt=&iss=&ps=&pe=&tr=&tro=&cc=&i=1&v=tagged&s=0&ss=0&st=0&i18n=ru&rlf=&psz=20&bs=20&ce=hJfuypee8JzzufeGmImYYIpZKRJeeOeeWGJIZRrRRrdmtdeee88NJJJJpeeefTJ3peKJJ3UWWPtzzzzzzzzzzzzzzzzzbzzvzzpy5zzjzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzztzzzzzzzbzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzvzzzzzzyeyTjkDnyHzTuueKZePz9decyzzLzzzL*.c8.NzrGJJvufeeeeeJheeyzjeeeeJh*peeeeKJJJJJJJJJJmjHvOJJJJJJJJJfeeeieeeeSJJJJJSJJJ3TeIJJJJ3..E.UEAcyhxD.eeeeeuzzzLJJJJ5.e8JJJheeeeeeeeeeeeyeeK3JJJJJJJJ*s7defeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeSJJJJJJJJZIJJzzz1..6LJJJJJJtJJZ4....EK*&debug=false Circus arts in America and in Canada (PDF), Regroupement national - des arts du cirque. Accessed on 11 October 2013..
↑ „Shen Yun“. 2019-yil 1-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 31-iyul.

Adabiyotlar

„Эрху“, Музыкальная энциклопедия. Том 6. М.: Советская энциклопедия, 1982.

Havolalar

Эрху — музыкальный инструмент // Великая музыка

[FOOTNOTEМузыкальная_энциклопедия1982-1] Музыкальная энциклопедия 1982.

[2] Han Kuo-Huang and Judith Gray. The Modern Chinese Orchestra^(ingl.) // Asian Music. — 1979. — Vol. 11, no. 1. — P. 5.

[3] Circus arts in America and in Canada // Regroupement national - des arts du cirque. — 11 October 2013. — ISSN arts in America and in Canada (PDF), Regroupement national - des arts du cirque. Accessed on 11 October 2013.&f=1003&t=1&v1=&f=4&t=2&v2=&f=21&t=3&v3=&f=1016&t=3&v4=&f=1016&t=3&v5=&bf=4&b=&d=0&ys=&ye=&lng=&ft=&mt=&dt=&vol=&pt=&iss=&ps=&pe=&tr=&tro=&cc=&i=1&v=tagged&s=0&ss=0&st=0&i18n=ru&rlf=&psz=20&bs=20&ce=hJfuypee8JzzufeGmImYYIpZKRJeeOeeWGJIZRrRRrdmtdeee88NJJJJpeeefTJ3peKJJ3UWWPtzzzzzzzzzzzzzzzzzbzzvzzpy5zzjzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzztzzzzzzzbzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzzvzzzzzzyeyTjkDnyHzTuueKZePz9decyzzLzzzL*.c8.NzrGJJvufeeeeeJheeyzjeeeeJh*peeeeKJJJJJJJJJJmjHvOJJJJJJJJJfeeeieeeeSJJJJJSJJJ3TeIJJJJ3..E.UEAcyhxD.eeeeeuzzzLJJJJ5.e8JJJheeeeeeeeeeeeyeeK3JJJJJJJJ*s7defeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeSJJJJJJJJZIJJzzz1..6LJJJJJJtJJZ4....EK*&debug=false Circus arts in America and in Canada (PDF), Regroupement national - des arts du cirque. Accessed on 11 October 2013..

[4] „Shen Yun“. 2019-yil 1-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 31-iyul.

[1]

[2]

[3]

[4]