Foydalanuvchi:Dinara Muhitdinova/Stein Rokkan

Stein Rokkan
Tavalludi	1921 yil 4 iyul Vogan, Nordlend, Norvegiya
Vafoti	1979 yil 22 iyul Bergen, Norvegiya
Sohasi	siyosatshunos,sotsiolog

Stein Rokkan - (4 iyul 1921, Vogan, Nordlend — 22 iyul 1979, Bergen) norvegiyalik siyosatshunos va sotsiolog. U Bergen universitetining birinchi sotsiologiya professori va qiyosiy siyosat fanining asosiy asoschisi edi. U Bergen universitetida sotsiologiya, iqtisod va siyosatshunoslikni o'z ichiga olgan va Norvegiyada ijtimoiy fanlarning urushdan keyingi rivojlanishida muhim rol o'ynagan ko'p tarmoqli sotsiologiya bo'limiga asos solgan.

Biografiya

Stein Rokkan Norvegiyaning uzoq shimolidagi Lofoten arxipelagida tug'ilgan va yaqin atrofdagi Narvik shahrida o'sgan. Rokkan 1939 yilda gimnaziyani tamomlagan va 1948 yilda Oslo universitetida siyosiy falsafa bo'yicha magistrlik darajasini olgan. Rokkanning oʻqishi 1943-yilda nemis istilosi Oslo universitetini yopib qoʻyganidan soʻng toʻxtatildi va 1945-yilda ozod boʻlgach, universitetga qaytdi. Keyin Rokkan empirik tadqiqotlarga murojaat qildi va 1949-1951 yillarda Chikagodagi Kolumbiya universiteti va London Iqtisodiyot maktabida tahsil oldi. Qo'shma Shtatlarda Rokkan 1948 yildan 1950 yilgacha Kolumbiya va Chikagoda Rokfeller jamg'armasi a'zosi bo'lgan. Kolumbiya universitetida uning Pol Lazarsfeld bilan ishi uni zamonaviy ijtimoiy tadqiqot usullari bilan tanishtirdi. London iqtisod maktabida u T. X. Marshall bilan uchrashdi. Shuningdek, Yel universitetida tashrif buyuruvchi professor sifatida doimiy tayinlangan. Rokkan Shmuel Eisenstadt, Morris Janowitz va Seymur Martin Lipset bilan 1960 yilda Xalqaro Sotsiologiya Assotsiatsiyasining (ISA) Siyosiy Sotsiologiya Qo'mitasini (CPS) asos solgan va 1960 yildan 1970 yilgacha uning kotibi bo'lib ishlagan. 1970-1973 yillarda Xalqaro siyosatshunoslik assotsiatsiyasi prezidenti, 1973-1977 yillarda YuNESKOning Butunjahon ijtimoiy fanlar kengashi (Xalqaro ijtimoiy fanlar kengashi) prezidenti.

Mukofotlar

Rokkan ko'plab mukofotlarga sazovor bo'ldi. U Amerika sanʼat va fanlar akademiyasining xorijlik faxriy aʼzosi, Amerika Qoʻshma Shtatlari Milliy Fanlar Akademiyasining xorijiy hamkori, Amerika Falsafiy Jamiyatining xalqaro aʼzosi va aʼzosi edi Finlyandiya va Norvegiya fanlar akademiyalari. U 1970-yilda Uppsala universiteti, 1971-yilda Xelsinki universiteti, 1979-yilda Jeneva va Orxus universitetining faxriy unvonlarini olgan. Rokkanning "Norvegiya: raqamli demokratiya va korporativ plyuralizm" (1966) asari 2009–2011 yillarda Norvegiya sotsiologiyasi kanoniga "Norvegiya sotsiologiyasiga eng katta ta'sir ko'rsatgan" 25 ta asardan biri sifatida tanlangan.

Akademik tadqiqotlar

Ayrim saylovchilarga e’tibor qaratgandan so‘ng u o‘z e’tiborini siyosatni, ayniqsa, siyosiy partiyalar va Yevropa milliy davlatlarining shakllanishini o‘rganishga qaratdi. Piter Floraning Rokkan ijodiga umumiy nuqtai nazari shuni ko'rsatadiki, "Rokkan ishining birligi uning Yevropa milliy davlati va uni demokratlashtirish bilan bog'liq doimiy tashvishidan kelib chiqadi".

"Partiya tizimlari va saylovchilarni moslashtirish"

Seymur Lipset va Shtayn Rokkan (1967) va Rokkan (1970) islohot, xalqlar qurilishi va sanoat inqilobi kabi katta uzluksiz o'zgarishlar markaz-chekka va boshqa ijtimoiy bo'linishlar atrofida tashkil etilgan ziddiyatlarni aks ettiradi, degan g'oyani ilgari surdilar davlat-cherkov, yer-sanoat va mulkdor-ishchi ajralishlari. O'z navbatida, bu katta uzluksiz o'zgarishlarni muhim bosqichlar sifatida ko'rish mumkin edi, chunki ular keyinchalik uzoq vaqt davomida "muzlatib" qolgan ijtimoiy natijalarni keltirib chiqardi Umuman olganda, Lipset va Rokkan modeli uchta komponentdan iborat:

• (1) Bo'linish. To'rtta bunday bo'linish aniqlandi:
• Markazning periferiya bo'linishi, markaziy davlat qurish madaniyati va etnik til jihatidan farq qiluvchi sub'ekt populyatsiyalari o'rtasidagi ziddiyat.
• Davlat-cherkov bo'linishi, milliy davlat va cherkov intilishlari o'rtasidagi ziddiyat.
• Er-sanoatning ajralishi, er manfaatlari va tijorat/sanoat tadbirkorlari o'rtasidagi ziddiyat.
• Ishchi-ish beruvchining ajralishi, egalar va ishchilar o'rtasidagi ziddiya
• (2) Muhim nuqta. Ushbu bo'linishlar bilan bog'liq tub o'zgarishlar ma'lum daqiqalarda sodir bo'ladi.
• (3) Meros. Ushbu o'zgarishlar ro'y bergandan so'ng, ularning ta'siri keyinroq bir muncha vaqt davom etadi.

Ta'sir qilish

Rokkan "Ikkinchi jahon urushidan beri dunyodagi yetakchi ijtimoiy olimlardan biri", "qiyosiy siyosatning buyuk ustalaridan biri" Rokkan shuningdek, "saylovlar bo'yicha dunyodagi eng yirik tadqiqotchilardan biri" va "Norvegiyaning barcha davrlardagi eng nufuzli ijtimoiy olimi" sifatida ham ta'riflangan. U boshqa mavzular qatorida qiyosiy tarix, partiyaviy tizimlar va Kataloniya millatchiligi haqida fikr yuritishga ta'sir qildi. U tanqidiy nuqtalar bo'yicha tadqiqot an'anasini yo'lga qo'yishga yordam berdi. Rokkan Evropada davlat va millat shakllanishi uchun bir qator modellarning yaratuvchisi edi. Rokkan, T. X. Marshall bilan birga, "zamonaviy demokratik fuqarolik evolyutsiyasining standart rivoyatiga aylangan"ga asos solgan.

Tanlangan asarlar

1. McKeon, Richard, Stein Rokkan bilan (tahrirlar). 1950. Demokratiya keskinlik dunyosida. Parij: YuNESKO.
2. Rokkan, Shtayn (tahr.). 1962. Siyosiy ishtirokni o'rganishga yondashuvlar (tahr.), Bergen: CMI.
3. Rokkan, Shtayn. 1966. "Norvegiya: raqamli demokratiya va korporativ plyuralizm". R. A. Dahl (tahr.), G'arbiy demokratik mamlakatlardagi siyosiy muxolifat, 70-115-betlar. Nyu-Xeyven: Yel universiteti nashriyoti.
4. Rokkan, Shtayn. 1966. "Saylov safarbarligi, partiyalar raqobati va milliy integratsiya", 241-265-betlar, LaPalombara, J. va Weiner, M., tahrirlar, Siyosiy partiyalar va siyosiy rivojlanish. Prinston, Prinston universiteti. bosing.
5. Merritt, Richard L. va Stein Rokkan (tahrirlar). 1966. Millatlarni solishtirish. Nyu-Xeyven: Yel universiteti nashriyoti.
6. Rokkan, Shtayn (tahr.). 1966. Ijtimoiy fanlar uchun ma'lumotlar arxivi. Parij: Mouton.
7. Lipset, Seymur M. va Stein Rokkan (tahrirlar). 1967. Partiyalar tizimi va saylovchilarning uyg'unlashuvi: millatlararo istiqbollar. Nyu-York: erkin matbuot.
8. Rokkan, Shtayn. 1968. "Kichik Yevropa demokratik mamlakatlarida ommaviy siyosatning tuzilishi. Rivojlanish tipologiyasi". Jamiyat va tarixda qiyosiy tadqiqotlar 10: 173-210.
9. Rokkan, Shtayn (tahr.). 1968. Madaniyatlar va millatlar bo'yicha qiyosiy tadqiqotlar. Parij: Mouton.
10. Rokkan, Shtayn va Jan Meyriat (tahrirlar). 1969. Saylov statistikasi boʻyicha xalqaro qoʻllanma. Parij: Mouton.
11. Rokkan, Shtayn. 1974. "Kirishlar, ovozlar, chiqishlar: Xirshman modelining mumkin bo'lgan umumlashtirishi tomon." Ijtimoiy fanlar ma'lumotlari 13 (1): 39-53.
12. Rokkan, Stein 1975. "Davlat shakllanishi va millat qurilishi o'lchovlari: Evropada tadqiqot o'zgarishi uchun mumkin bo'lgan paradigma", Charlz Tilli (tahr.) Evropada milliy davlatlarning shakllanishi. Princeton, NJ: Princeton University Press.
13. Rokkan, Shtayn. 1981. “Hududlar, millatlar, partiyalar: Yevropa ichidagi oʻzgarishlarni tushuntirish uchun geoiqtisodiy-geopolitik modelga toʻgʻri”, 70-95-betlar, Richard Merritt va Bryus Russett (tahrirlar), Milliy taraqqiyotdan global hamjamiyatgacha. London: Jorj Allen va Unwin.
14. Rokkan, Stein va Derek Urvin (tahrirlar). 1982. Hududiy o'ziga xoslik siyosati. Nyu-York: Sage.
15. Rokkan, Stein va Derek Urvin. 1983. Iqtisodiyot, hudud, oʻziga xoslik: Yevropa periferiyalari siyosati. London: Sage.
16. Rokkan, Shtayn. 1999. Yevropada davlat shakllanishi, davlat qurilishi va ommaviy siyosat: Stein Rokkan nazariyasi. Piter Flora tomonidan tahrirlangan. Oksford: Oksford universiteti nashriyoti. [Rokkanning turli asarlari to'plami.]

Manbalar

• Party Systems and Voter Alignments. Co-edited with Seymour Martin Lipset (Free Press, 1967)
• Building States and Nations. Co-edited with Shmuel Eisenstadt (Sage, 1973)
• Economy, Territory, Identity: Politics of West European Peripheries. Co-authored with Derek W. Urwin (Sage, 1983)