Freakerlar

Freaking (inglizcha phreaking, phone va freak soʻzlarining uygʻunlashuvi) maʼno anglatuvchi ibora boʻlib, telefon qutilari, telefon tarmoqlari va mobil aloqa tarmoqlarini buzish, foydalanuvchidan yashirin yoki hujjatsiz funksiyalardan foydalanishni anglatadi. Friaking odatda bepul qoʻngʻiroqlar, shaxsiy mobil hisobni toʻldirish uchun amalga oshiriladi.

Vaqt oʻtishi bilan, koʻpincha freakerlar tomonidan buzilgan ofislararo signalizatsiya xizmati ovozli uzatish oqimidan (CCS, Common Channel Signaling), xususan SS7 (SS-7) koʻrinishida ajratilgan umumiy kanallarga majburan chiqarildi. CCITT Signaling System No. 7) va koʻplab freaking qurilmalari ovozli qoʻngʻiroqlar firibgarlik harakatlarini amalga oshirish uchun interswitch signalizatsiyasini buzish qobiliyatini yoʻqotdi.

Freaking tarixi

Freaking oʻz tarixini 1960-yillar oxiri va 1970-yillarning boshlarida boshlagan. Uning kelib chiqishi amerikalik koʻzi ojiz oʻspirin Jo Engressiyaning gʻayrioddiy mahorati bilan bogʻliq boʻlib, u oddiy hushtak yordamida telefon liniyasining ovoz signallarini juda aniq takrorlashni oʻrgangan. Bu mahoratni liniya texniklarining mohir manipulyatsiyasi bilan birlashtirib, Jo butun dunyo boʻylab bepul qoʻngʻiroqlar uchun telefon tarmoqlaridan foydalanishni boshladi. Avvaliga koʻzi ojiz oʻsmirlar jamoasida gʻazab tarqaldi, keyin yosh texniklar ularni qiziqtira boshladilar, ular telefon ohanglarini ishlab chiqarish uchun uyda yaratilgan uy qurilishi elektr zanjirlaridan foydalanganlar. Ushbu uy qurilishi qurilmalarining baʼzilari (oʻsha davrlarning jarangida – „qutilar“) bir qator barqaror norasmiy nomlarni oldi:

• „koʻk quti“ (ing blue box) – tizimni boshqarish signallarini ishlab chiqarish va bepul qoʻngʻiroq qilish imkonini beradigan qurilma;
• „qora quti“ (ing black box) – telefon qoʻngʻiroqlarini bepul qabul qilish qurilmasi;
• „qizil quti“ (ing red box) – pulli telefonlardan bepul qoʻngʻiroq qilish uchun qurilma.

Bu esa yangi noqonuniy hodisa – boksning vujudga kelishiga sabab boʻldi. Freaking va boksning keng qoʻllanilishi, eksperimental maqsadlardan firibgarlik maqsadlariga oʻtish bilan bir qatorda, freakerlar faoliyatini federal nazorat idoralari nazorati ostiga oldi. Natijada, freakerlar partiyasining bir qator diniy arboblari (masalan,) panjara ortiga tushib qolishdi.

Yaqinda aloqa tarmoqlari texnologik infratuzilmasining tabiiy evolyutsiyasi bilan bir qatorda, telefonning oʻzining asl maʼnosidagi hodisasi asta-sekin oʻtmishga aylandi, degan fikr paydo boʻldi. Natijada, soʻnggi yillarda freaking turli telekommunikatsiya liniyalariga, ovozli pochta, uyali aloqa, SMS xabarlar va boshqalarni yigʻish tizimlariga ruxsatsiz kirishni anglatadi.