Guadalacete jangi

Guadalacete jangi — Kordova amiri Muhammad I ning musulmon qoʻshinlari bilan Asturiya va Navarre ittifoqdosh armiyasi oʻrtasidagi jang boʻlib, 852 yilda Toledo yaqinida oqib oʻtadigan Guadalacete daryosi boʻyida boʻlib oʻtgan. Jang musulmonlarning gʻalabasi bilan tugagan.

Tarixi

852 yilda amir Abd ar-Rahmon II vafotidan soʻng, Toledo aholisi isyon koʻtardi, isyon oldin bir necha bor sodir boʻlgan. Qoʻzgʻolon ham musulmon maʼmuriyatining buzuq boshqaruvi, ham shimoldagi nasroniy qirolliklari hukmronligiga qaytish istagi tufayli yuzaga kelgan. Musulmon chegaralarida istiqomat qiluvchi mozarablar ham shahar aholisini tez-tez siqib kelishgan. Shunday qilib, Toledo aholisi asturiya va basklardan yordam soʻrab, qoʻlida qurol-yarogʻ bilan oʻsgan, Ibn Xaldun 10-asrda ispan tilidagi yilnomadan soʻzma-soʻz iqtibos keltirgan holda:

Toledo aholisi shahar aholisining yordami bilan ularni ozod qilish uchun kelgan, Galisiya qiroli va Basklar qirolidan yordam so'radilar. Toledo armiyasi Toledo aholisi va nasroniy qirollarini birlashtirgan holda tuzilgan. Amir oz sonli qoʻshin boshchiligida Guadalacete daryosi boʻyiga yoʻl oldi. U janubdagi yerlarga chekindi va keyin Toledo qo'shiniga pistirma uyushtirdi, chunki arab armiyasining asosiy qismi shahar aholisining manyovrlarini kutgan. Bu 8000 dan ortiq odamning qirg'in qilinishiga olib keldi, bu musulmonlarga g'alaba keltirdi va Toledodagi qo'zg'olonni bostirishga olib keldi^[1].

Jang

Muhammad I ning uyushgan kuchlari shahar olomonini va ularning nasroniy Asturiya va Navarradan boʻlgan ittifoqchilarini osonlikcha tor-mor qildilar. Biroq, ular yana yetti yil davomida butun shaharni nazorat qila olmadilar.

Oqibati

Guadalaceteda asturiyaliklar ham, navarliklar ham magʻlubiyatga uchragach, Muhammad I shaharni qoʻlga kirita olmadi. Xristian ruhoniylari va Muvalladalar (islomga oʻtgan nasroniy ispanlar) tomonidan ilhomlantirilgan qoʻzgʻolon shahar aholisining Kordovadan mustaqillikka erishish istagi tufayli 858 yilgacha davom etdi. Oxir-oqibat amir Muhammad I 858 yilda shaharni bosib oldi va yepiskop Yevgeniyni qamoqqa tashladi va yepiskop keyingi yili qatl etildi^[2].

Manbalar

↑ Asl manba: «Los toledanos pidieron la ayuda del Rey de Galicia y del Rey de los Vascones, que acudieron a liberarlos con la ayuda de la gente de la ciudad. El ejército de Toledo formado por la unión del pueblo toledano y los reinos cristianos, viendo al del emir (muy reducido), salieron a los márgenes del río Guadalacete y combatieron con fervor derrotando al emir. Éste se retrajo hasta tierras más al sur, siendo seguido por el ejército de Toledo que cayó en una emboscada, ya que el grueso del ejército árabe estaba esperando ese movimiento. Todo esto produjo una matanza de más de ocho mil almas, dando la victoria al imperio musulmán y aplastando así la rebelión de Toledo.»
↑ „Historia del Condado de Castilla“. 2012-yil 17-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-iyun 2012-yil.

Havolalar

„Historia del Condado de Castilla“. 2012-yil 17-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 18-sentyabr.
„Batalla de Guadalacete“. Auñamendi Eusko Entziklopedia. Qaraldi: 2016-yil 18-sentyabr.

[1] Asl manba: «Los toledanos pidieron la ayuda del Rey de Galicia y del Rey de los Vascones, que acudieron a liberarlos con la ayuda de la gente de la ciudad. El ejército de Toledo formado por la unión del pueblo toledano y los reinos cristianos, viendo al del emir (muy reducido), salieron a los márgenes del río Guadalacete y combatieron con fervor derrotando al emir. Éste se retrajo hasta tierras más al sur, siendo seguido por el ejército de Toledo que cayó en una emboscada, ya que el grueso del ejército árabe estaba esperando ese movimiento. Todo esto produjo una matanza de más de ocho mil almas, dando la victoria al imperio musulmán y aplastando así la rebelión de Toledo.»

[2] „Historia del Condado de Castilla“. 2012-yil 17-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-iyun 2012-yil.

[1]

[2]