Guschilar harakati

Guschilar harakati (1419-37) – chex xalqining katolik cherkoviga, mulkdorlar zulmi va nemis zoʻravonligiga qarshi kurashi. Gus Yanning oʻtga tashlab oʻldirilishi Chexiyada ommaviy norozilikni avj oldirdi. 1419-yil xalq targʻibotchilari – guschilardan Mikulash, Yan Chapek va b.ning chaqirigʻi bilan minglab dehqonlar Tabor, Oreb, Beranek togʻlarida yigʻilib, oʻzlarini guschilar deb atashdi. 1419-yil 30 iyulda Praga sh. kambagʻallarining Yan Jelivskiy boshchiligida koʻtarilgan isyoni, qurolli kurashning boshlanishi boʻlib, butun Chexiyaga yoyildi. Chexiya ikki dushman lagerga – oliy ruhoniylar, chex panlari, nemis zodagonlari va quyi dvoryanlarning bir qismidan iborat mulkdor katoliklarga va guschilarga boʻlindi. Guschilarda moʻʼtadil va radikal ikki qanot paydo boʻldi. Panlar, ritsarlar, oʻrta ruhoniylar, boy hunarmandlar, chex ziyolilaridan iborat moʻʼtadil guschilar – chashniklar cherkov yerlarini davlat ixtiyoriga oʻtkazish, mustaqil chex milliy cherkovini tashkil etish va cherkovni isloh qilish harakatidan nariga oʻtmadilar. Dehqonlar va shaharlik fuqarolarning keng tabaqasi, ruhoniylar, mayda dvoryanlarning bir qismi va hunarmandlardan iborat radikal qanot – taboritlar jamiyati cherkovni isloh qilish, xususiy mulkni va mulkdorlarga berilgan imtiyozlarni bekor qilish tarafdori edi. Keyinchalik chashniklar sotqinlik qilib, katoliklarga qoʻshilib ketdilar. Taboritlar yengilganiga qaramay katolik cherkoviga zarba berildi, dehqonlar krepostnoylik asoratiga tushishdan ikkinchi marta qutulib qoldi.

Adabiyotlar

• OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil