Heinrich Gerlach
Heinrich Gerlach (1908-yil 18-avgust — 1991-yil 27-mart) — Ikkinchi jahon urushi davridagi 14-panzer diviziyasining nemis askari, keyinchalik lotin va nemis tillari oʻqituvchisi boʻlgan. Uning yarim avtobiografik romani „Tarkib qoʻyilgan armiya“ 1957-yilda Gʻarbiy Germaniyada nashr etilgan. Asl qoʻlyozma sovetlar tomonidan tortib olinganidan keyin u gipnoz yordamida qayta yozilgan. 2012-yilda Karsten Gansel Rossiya Davlat harbiy arxivida asl qoʻlyozmani topdi. Keyinchalik u 2016-yilda Germaniyada nashr etilgan va uning ingliz tilidagi tarjimasi 2017-yilda Breakout at Stalingrad nomi bilan nashr etilgan[1].
| Heinrich Gerlach | |
|---|---|
| Tavalludi |
18-avgust 1908-yil Königsberg, Sharqiy Prussiya |
| Vafoti |
27-mart 1991-yil (82 yoshda) Brake, Germaniya |
| Fuqaroligi | Germaniya |
| Kasbi | harbiy |
| Millati | nemis |
Hayoti
tahrirGerlach Kenigsbergda oʻsgan. U 1927—1928-yillarda Frayburgda tahsil oldi va Königsbergga qaytib keldi. 1931-yil bahorida u birinchi davlat imtihonini topshirdi. Königsbergda bir semestr oʻqigandan soʻng u ikki semestrga Vena shahriga joʻnadi. 1931-yilning kuzida Tilsitdagi oʻrta maktabda bir yillik shogirdlikka oʻqishga kirdi. Shundan soʻng u Kenigsbergdagi Vilgelms gimnaziyasiga borib, 1933-yilning kuzida ikkinchi davlat imtihonini topshirdi. „Student baholovchi“ lavozimi boʻlmagani uchun 1933-yil oktyabr oyida Osteroddagi armiya maktabida oʻqituvchi boʻlib ishladi. 1934-yil 20-aprelda u oʻzining uzoq yillik sherigi Ilse Kordlga uylandi va Lyckda oʻqituvchi oʻrinbosari boʻlib ishlay boshladi va keyinchalik doimiy ishga yollandi. Uning oilasi 1944-yilgacha Lyckda qoldi[2].
Ikkinchi jahon urushi
tahrir1939-yil 17-avgustda Gerlach Vermaxtga zahiradagi askar sifatida chaqirildi, u yerda unteroffizier lavozimiga koʻtarildi va telefon-qurilish brigadalari rahbari etib tayinlandi. Fevraldan aprelgacha u Halle an der Saalega ofitser kursantlarini tayyorlash uchun yuborilgan. Shundan soʻng u avgustgacha Kenigsbergdagi 1-signal batalonida edi. Yilning qolgan qismida Gerlach Vestfaliyadagi 228-signal batalyonida xizmat qildi, 1940-yil 1-sentabrda Leytenant darajasiga koʻtarildi. 1940-yil dekabrdan 1941-yil apreligacha u xuddi shu divizionning komandiri boʻlgan va Fransiyaga yuborilgan. 1941-yil aprel oyida Gerlach va uning vzvodlari Yugoslaviyadagi Bolqon yurishida qatnashdi va oʻsha yilning iyun oyida u 1941-yil 22-iyunda Sovet Ittifoqiga hujumda qatnashgan 16-piyoda diviziyasiga oʻtdi. 1942-yil iyulda u Oberleutnant darajasiga koʻtarildi va XXXXVIII Panzer Korpusi shtabiga joylashtirildi, u yerda u bir nechta janglarda, jumladan Kiyev jangida, Moskva jangida, Vyazma va Bryanskdagi ikki qavatli janglarda va Case Blue janglarida qatnashdi. Iyul oyining oxiridan boshlab korpus Stalingrad tomon hujum qilayotgan 6-chi armiyaga tegishli edi. 1942-yil 24-oktyabrda u 14-panzer diviziyasiga oʻtkazildi va u yerda diviziya razvedkasi boʻlimida ishladi. Uning vazifalariga dushmanning holatini baholash, boʻysunuvchi mudofaa boʻlinmalarini joylashtirish, maxfiy dala politsiyasining boʻysunuvchi boʻlinmalari va targʻibot kompaniyasining biriktirilgan boʻlinmalarining xat tsenzurasi kiradi. Shahar markazidagi shiddatli janglarda 14-panzer diviziyasi deyarli barcha tanklarini yoʻqotdi va Non zavodi va Volga daryosi oʻrtasidagi uchastkada turdi. Gerlach boshidan ogʻir yaralangan va 1943-yil yanvar oyining oxirida harbiy asirga olingan[3].
1944-yil 23-dekabrda Oberkommando des Heeres buyrugʻi bilan Gerlach sovet asirligida boʻlgan boshqa 19 ofitser bilan birga xalq sudida ish yuritgani uchun sirtdan haqiqiy harbiy xizmatdan „vaqtinchalik“ ozod qilindi[4]. Koʻp oʻtmay, u Reichskriegsgericht tomonidan tayinlandi va oʻlimga hukm qilindi. Uning oilasi 1944-yil iyulda Sippenhaftga olib ketilgan.
Urushdan keyin
tahrir1949-yilda Gerlach endi siyosiy zarurat emas edi va qamoqqa yuborilishidan oldin turli Sovet mehnat lagerlariga yuborildi. Ommaviy hukm chogʻida unga harbiy jinoyatlar sodir etganlikda ayblanib, 25 yillik majburiy mehnat bilan tahdid qilingan. Buning fonida u ilgari rad etgan Sovet razvedkasi bilan fitnaviy hamkorlikka rozi boʻldi. Natijada u 1950-yil aprel oyida vataniga qaytarildi. Berlinga kelganida u Sovet hokimiyatidan qochib qutula oldi. Keyin u xotini va uch farzandi bilan Gʻarbiy Berlinda yashagan va u yerda boshlangʻich maktab oʻqituvchisi boʻlib ishlagan. 1951-yilda Gerlach Sovet agentlari tomonidan bosim ostida qolgan Gʻarbiy Berlinni tark etishga majbur boʻldi. U oilasi bilan Brakega koʻchib oʻtdi va u yerda oʻrta maktab oʻqituvchisi boʻlib ishga kirdi va 1991-yil 27-martda 82 yoshida vafot etdi[5].
Manbalar
tahrir- ↑ Beevor, Antony „Review: Breakout at Stalingrad by Heinrich Gerlach“ (10-yanvar 2018-yil).
- ↑ Durchbruch bei Stalingrad. Herausgegeben, mit einem Nachwort und dokumentarischem Material versehen von Carsten Gansel. Berlin: Galiani Verlag 2016, 585 ff
- ↑ Durchbruch bei Stalingrad. Herausgegeben, mit Einem Nachwort und dokumentarischem Material versehen von Carsten Gansel. Berlin: Galiani Verlag 2016, 587 ff
- ↑ Rudolf Absolon: Die Wehrmacht im Dritten Reich. Band VI: 19. December 1941 bis 9. Mai 1945. Harald Boldt, Boppard 1995. ISBN 3-7646-1940-6. S. 547.
- ↑ Durchbruch bei Stalingrad. Berlin: Galiani Verlag 2016, S. 647 ff.