Iblisning eshigi

Iblisning eshiklari — Buyuk Britaniyadagi ba'zi o'rta asr va qadimgi cherkovlarning shimoliy devorida joylashgan strukturaviy xususiyatlaridan biri hisoblanadi. Ular, ayniqsa, tarixiy Sasseks okrugida keng tarqalgan bo'lib, u yerda 40 dan ortiq cherkov mavjud boʻlgan^[1]. Ular nasroniylikdan oldingi sajda qilish hali ham mashhur boʻlgan erta nasroniylik davridan kelib chiqqan va ko'pincha ramziy tuzilmalar boʻlganligini ko'ramiz, garchi ular ba'zan haqiqiy kirish joyi sifatida ishlatilgan^[2].

Funksiyalari

G'arbiy Sasseksdagi Uort shahridagi Sakson davridagi Avliyo Nikolay cherkovida Iblis eshigi bor

O'rta asrlardan oldin va o'rta asrlarda cherkovning shimoliy yuzi Iblisga va butparast deb hisoblangan odamlarga tegishli deb hisoblangan. Cherkovlar asosiy kirish joyi janub tomonda bo'lishini ta'minlash uchun har doim yo'llar va yo'llarning shimolida qurilgan^[3]. Xristiangacha boʻlgan muqaddas joylarga qurish ham odatiy hol edi. Bunday joylar hali ham o'zlarining sobiq topinuvchilari tomonidan muqaddas hisoblangan va ular ko'pincha ularga tashrif buyurishni davom ettirgan. Ko'pincha cherkovning "butparast" shimoliy tomoniga eshik o'rnatilgan bo'lib, bu ularga kirish va sajda qilish imkonini bergan. O'sha tomonning Iblis bilan aloqasi tufayli "Iblis eshigi" nomi paydo boʻlgan. Bu esa o'z navbatida qadimiy bo'lib qolgan. Bu tarixiy obidalarga ko'plab turistlar tashrif buyirishgan.

Keyinchalik va keng tarqalgan maqsadi shundan iboratki, (ayniqsa Sasseksda) Iblisning cherkovdan qochishiga imkon berish boʻlgan. O'rta asrlarda keng tarqalgan e'tiqodga ko'ra, Iblis suvda cho'milmagan bolaning ruhida yashaydi. Suvda cho'milish paytida Iblis bolani suvdan quvib chiqarib, unga bu yerni tark etishi kerak boʻlgan. Shunga ko'ra, bu maqsad uchun ko'pincha shimoliy devorga eshik qurilgan. Ushbu eshiklar ko'pincha haqiqiy foydalanish uchun juda kichik edi va shuning uchun faqat majoziy hisoblangan. Bu esa bizga juda ham qulay boʻlgan. Qolgan eshiklarning aksariyati Iblisning yana kirib kelishiga yo'l qo'ymaslik uchun g'isht bilan qoplashgan^[1]^[2].

Misollar

Avliyo Margaret cherkovi, Ditchling, Iblisning eshigi

Iblisning eshiklarini butun Britaniyada topish mumkin, ammo Sasseks grafligida to'plangan, bu yerda diqqatga sazovor misollar quyidagicha:

Aziz Margaret cherkovi, Ditchling
Aziz Pyotr cherkovi, Hamsey
Muqaddas Xelen cherkovi, Hangleton
Barcha avliyolar cherkovi, Patcham
Muborak Bokira Maryam, Sompting ^[1]
Aziz Nikolay cherkovi, Uert ^[4]

Manbalar

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Collins 2007, s. 52.
↑ ^2,0 ^2,1 Piccardi & Masse 2007, s. 291.
↑ Coppin 2006, s. 138.
↑ Holmes 1920, Unpaginated.

[Collins52-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Collins 2007, s. 52.

[M&G291-2] 2,0 ^2,1 Piccardi & Masse 2007, s. 291.

[Coppin138-3] Coppin 2006, s. 138.

[Holmes-4] Holmes 1920, Unpaginated.

[1]

[2]

[3]

[4]