Imom Shofe’iy fiqhida Al-Vojiz

Sharx

Imom Shofe’iy fiqhida Al-Vojiz

الوجيز
Al-Moayyed nashrining ikkinchi qismining muqovasi, 1317-yil هـ.
Kitob haqida maʼlumot
muallif	Al-Gʻazzoliy at-Tusiy
til	arabcha
yoʻnalishi	Islom huquqshunosligi
mavzu	Shofeiy fiqhi

Shofeʼiy fiqhining eng muhim kitoblaridan baʼzilari va „Al-Vojiz“ kitobi hisoblanadi.(Markazda joylashgan)

Imom Shofeʼiy mazhabidagi fiqhda toʻliq nomi "Al-Vojiz" yoki "Imom Shofeʼiy fiqhida Al-Vojiz" boʻlgan „Al -Vojiz“ Imom Gʻazzoliy At-Tusiy tomonidan yozilgan kitob hisoblanadi (hijriy 505 vafot).

Kitobd koʻplab fiqhiy tushuntirishlar va qisqartmalar mavjud, mashxur olimlardan

Men bu kitobdagi qisqa ma'lumtolar uchun yetmishta darsni band qildim. Mubolag'ali qilib aytsa G'azzoliy payg'ambar bo'lganida uning mojizasi Al-Vojiz bo'lar edi

— As-Salafoniy, كشف الظنون عن أسامي الكتب والفنون - ج 2. بيروت: دار إحياء التراث العربي — 2004 bet. 

As-Salafoniy.

Kitobga kirish

Kitob Shofeʼiy fiqhi va ixtilof ilmining qisqacha muxtasari boʻlib, kitob Abu Hanifa , Anas ibn Molik va Al-Muzaniy bilan birga Shofeʼiyning fikrlarini ham oʻz ichiga oladi. „Al-Vojiz“ Al-G‘azzoliyning Shofeʼiy fiqhi bo‘yicha bir qator kitoblarining biri hisoblanadi. Bu kitoblarning barchasining asosini imom al-Haramayn al-Juvayniy (vaf. 478 hijriy), professor G‘azzoliyning " Nihoyatul-muttalib fi derayotul-mazhab " kitobi tashkil etadi.

Ibn Hajar al-Haytamiy (vaf. 973 hijriy) bu haqida aniqroq qilib shunday degan:

“Al-G‘azzoliy yuqorida tilga olingan “oxir”ni (ya’ni Juvayniy kitobini) uzun va to‘liq qisqartma bilan umumlashtirib, uni “muxtasar” deb, undan kichikroq qilib qisqartirgan va “izohi muxtasar” deb atagan.

Bu kitoblar Abu Hafs Umar ibn Abdulaziz ibn Yusuf at-Tarabulsiy (vafoti 515-hijriy) sheʼrlarida tilga olingan va u shunday degan:

 

Mehribon va rahimli Alloh nomi bilan "Muxtasar", "muxtasari soniy", "qIzohi muxtasar" najotiga baraka bersin.

As-Sayyid Alaviy ibn Ahmad as-Saqqaf (vaf. 1355 hijriy) va Muhammad Az-Zuhayliy kabi baʼzilar bu oyatda zikr qilingan „al-Xalasa“ asari „Al-Vojiz“ kitobining qisqartmasi ekanligini taʼkidlaganlar. Gʻazzoliyning oʻzi tomonidan esa „Vojiz“ „al-Xalasa“ ga emas balki, „Xalot al-Muxtasar“ va „Naqat al-Mu’tasir“ kitobiga ishora qilish ehtimoli koʻproqligini va bu kitobning qisqartmasi va tartibi ekanligini takidlab oʻtgan.

Qoʻlyozma shakllari

Kitobning bir qancha qoʻlyozmalari bor, jumladan Amerika Qoʻshma Shtatlaridagi Yel universiteti kutubxonasida saqlanadigan nusxa Al-Gʻazzoliy qoʻlyozmasidan koʻchirilgan nusxa hisoblanadi, va eng qadimgi nusxalardan biri hisoblanadi. Hijriy 575-yil Umar ibn Qosim ibn Umar Al-Davaliy qo‘lyozmasi Al-Azhar kutubxonasida Shofeʼiy fiqhi bilan birga saqlanadi va bu asarning nusxasi Arab qo‘lyozmalari institutida hozirda mavjud .

Shuningdek, hozirgi vaqtda Milandagi Imbrosiana kutubxonasida va Marokashdagi Zawia Al-Hamzaouia qoʻlyozmalar institutida asarning dastlabki qoʻlyozma nusxalari mavjud

Kitob bugungi kungacha bir necha marta chop etilgan, jumladan:

• Bilimlar uyi — 1399-hijriy yilda Bayrut.
• Dar al-Fikr — Bayrut 1414-hijriyda, Xolid Al-Attor gʻamxoʻrligi bilan.

Vojiz bilan bogʻliq kitoblar

Bular Al-Vojizdagi baʼzi sharhlar va izohlarning nomlari:

izohlar

• Asad ibn Mahmud Al-Ajliy (vaf. 600 hijriy)ning „Bosh barmog‘i al-Vojiz va al-Vasitning tafsiri“.
• Imom Faxriddin ar-Roziy (vaf. 606 hijriy)ning tafsiri.
• " Fath al-Aziz " yoki „Al-Aziz fi Sharh Al-Vajiz“ Al-Rofi Al- Qazviniy tafsiri (vaf. 623 hijriy).

Muxtasarlari

• Al-Navaviyning (vaf. 676 hijriy) „Ravdat al-Tolibin“ yoki " Ravdat al-Tolibin va Umdat al-Muftiy " ar-Rofi’iy qisqartmasining muxtasaridir.
• Ibn Hajar al-Asqaloniy (vaf. 852 hijriy).
• U Abu Bakr ibn Bahrom Al-Ansoriy tomonidan qisqartirilgan muxtasari (taxminan 890 hijriy).

Izoh

• Jamoliddin al-Asnaviyning (vafoti hijriy 772 yil) „Missiyalar“.
• Zayn al-Din al-Iroqiyning (806 hijriy vafot etgan) „Vazifalar ustidagi topshiriqlar“.

Yana qarang

• Abu Homid al-Gʻazzoliy kitoblari