Iyo (yaponcha: 伊予市 Iyo-si?) Yaponiyaning Ehime prefekturasida joylashgan shahar. 2022-yil 31-mart holatiga koʻra, shaharda 16,169 ta xonadonda 35,888 nafar aholi istiqomat qilgan[1]. Shaharning umumiy maydoni 194,44 kvadrat kilometrni (75,07 kvadrat milya) tashkil qiladi.

Iyo

伊予市
Shahar
Skyline of Iyo
Iyo
Gerb
33°45′26.8″N 132°42′13.2″E / 33.757444°N 132.703667°E / 33.757444; 132.703667
Mamlakat Yaponiya
Hudud Sikoku
Prefektura Ehime prefekturasi
Hukumat
 • Mer Kuninori Takechi
Maydon 194.44 km2 (75.07 kv mi)
Aholisi
 (2022-yil 31-avgust)
35,888
Iyo xaritada
Iyo
Iyo
Futami qirgʻogʻidan quyosh botish manzarasi
Gosikihama bogʻidagi mayoq

Geografiyasi

tahrir

Iyo Ehime markazida, Matsuyamadan taxminan 10 kilometr janubi-gʻarbda joylashgan. Shaharning gʻarbiy qismi, shimolda Gunchudan janubda Futamining Simonadasiga, Dogo tekisligining janubi-gʻarbiy qismida joylashgan Seto ichki dengiz qirgʻoqlariga tutashadi. Shaharning janubi-sharqiy qismi prefekturadagi togʻlar bagʻrida joylashgan. Ayniqsa Nakayama hududi juda togʻlidir[2].

Qoʻshni munitsipalitetlar

tahrir

Ehime prefekturasi

  • Shimolda Masaki
  • Sharqda Tobe
  • Janubda Uchiko va Ozu

Iqlimi

tahrir

Iyo nam subtropik iqlim shakllangan (Köppen Cfa), yozi issiq va qishi salqin boʻlib, qor yogʻishi bilan ajralib turadi. Iyoda oʻrtacha yillik harorat 15,2 °C. Yillik oʻrtacha yogʻin miqdori 1770 mm, sentyabr esa eng nam oy hisoblanadi. Eng yuqori harorat yanvarda 26,1 °C ni, eng pasti ham yanvarda 4,5 °C ni tashkil qiladi[3].

Demografiyasi

tahrir

Yaponiya aholisini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra[4], Iyo aholisi 1950-yillardan beri asta-sekin kamayib bormoqda.

Aholining oʻsishi
YilAholi±%
192037 394—    
193039 638+6.0%
194039 469−0.4%
195052 614+33.3%
196049 106−6.7%
197042 612−13.2%
198042 843+0.5%
199041 516−3.1%
200040 505−2.4%
201038 022−6.1%

Tarixi

tahrir

Iyo avval Iyo provinsiyasi tarkibiga kirgan. Arxeologik ashyolar Iyo hududi Yayoi davridan (miloddan avvalgi 300—250-yillar) yashab kelganligini koʻrsatsa-da, hozirgi Iyo shahrining kelib chiqishi 1635-yil Matsuyama xon hududni, shu jumladan Iyoni Ozu domeniga bergani bilan bogʻliq. Hozirgi Iyoning yuragi – Gunchudagi port, Ozu domenining asosiy savdo portiga aylangan va uning atrofidagi munitsipalitet gullab-yashnagan. Gunchu shahri 1889-yil 15-dekabrda zamonaviy munitsipalitetlar tizimining yaratilishida tashkil etilgan[5].

1955-yil 1-yanvarda Gunchu shahri Kita-yamasaki, Minami-yamasaki va Minami-iyo qishloqlari bilan birlashtirilib, Iyo shahri tashkil etilgan[5]. 2005-yil 1-aprelda Iyoga Nakayama va Futami shaharlari (ikkalasi ham Iyo tumanida) qoʻshilgan. Maʼmuriy islohot natijasida shahar aholisi 40 000 minggga oshgan[5]. Iyo shahri muhri Futamidagi qizil rangni, Nakayamadagi yashilni va Iyodagi koʻk rangini oʻz ichiga oladi[2].

Hukumati

tahrir

Iyo toʻgʻridan-toʻgʻri saylanadigan mer va 18 aʼzodan iborat bir palatali shahar kengashiga ega boʻlgan mer-kengash boshqaruv shakliga ega. Iyo Ehime prefekturasi assambleyasiga bir aʼzodan hissa qoʻshadi. Milliy siyosat nuqtai nazaridan, shahar Yaponiya Diet quyi palatasining Ehime 4-okrugi tarkibiga kiradi.

Iqtisodiyoti

tahrir

Iyo shahrida katsuobusiga ixtisoslashgan oziq-ovqat ishlab chiqaruvchi kompaniyalar Marutomo va Yamakining mahalliy shtab-kvartiralari joylashgan. Yana bu yerda mikan, Nakayama kashtanlari va meva-sabzavotlar kabi mahsulot turlari ishlab chiqariladi. Bundan tashqari, Futamida quyosh botishi bilan bogʻliq bir qator tadbirlar boʻlib oʻtadi.

Transporti

tahrir

Temir yoʻllari

tahrir

  Sikoku temir yoʻl kompaniyasi – Yosan liniyasi

  • Minami-Iyo – Iyo-Yokota – Torinoki – Iyoshi – Mukaibara – Kōnokawa – Iyo-Kaminada – Shimonada – Kushi

  Iyotetsu Gunchu liniyasi

  • Sinkava – Gunchu - Gunchu porti

Magistral yoʻllari

tahrir
  •   Matsuyama avtomagistrali

Taniqli shaxslari

tahrir
  • Masanobu Fukuoka

Manbalar

tahrir

Havolalar

tahrir