Vikipediya

Jebel Buhais

 

Jebel Buhais yoki Jebel Al-Buhais (arabcha: جَبَل بُحَيْص \ جَبَل ٱلْبُحَيْص) geologik xususiyati keng qoyali choʻqqi hisoblanadi, shuningdek, shahardan 48 kilometr (30 milya) janubi-sharqda joylashgan Sharja amirligining markaziy mintaqasida, [1] [2] Madam yaqinida joylashgan arxeologik joy[3].Hududda BAAdagi tosh, bronza, temir va ellinistik davrlarni qamrab olgan,dafn joylaridan iborat keng nekropol mavjud. Jebel Buhaisdagi dafn marosimlari (Jebel arabcha tog' degan ma'noni anglatadi) miloddan avvalgi 5-ming yillikka to'g'ri keladi[4] [5]. Bu joy dengiz sathidan taxminan 340 metr (1,120 fut) balandlikda ko'tarilgan ohaktosh qoplamining yon tomonida joylashgan.U arxeologik joylar hisoblangan shimoldagi Madam shahridan Mleyxa shahrigacha tutashgan.

Jebel Buhais - BAAdagi eng qadimgi radiometrik jihatdagi qabriston[6]. Hudud qo'riqxona sifatida belgilangan, muhofaza qilinadi[7].

Tarix va tarixdan oldingi

tahrir

Kashfiyot

tahrir

Bu joy birinchi marta 1973-yilda Iroq arxeologlari tomonidan potentsial ahamiyatga ega bo'lgan joy sifatida baholangan [8], ammo keng qamrovli qazishmalar 1980-yillarning oxiriga qadar amalga oshirilmagan, qazish ishlari 1990-yillarning boshlarigacha Sharja amirligidagi fransuz missiyasi va Madrid Avtonom universiteti tomonidan olib borilgan. Ushbu dastlabki ishdan so'ng, Sharja hukumatining Qadimiy ashyolar boshqarmasi tadqiqotchilari BHS 12 qabristonida ko'milgan tuyani topdilar, bu esa Tyubingen universiteti jamoasining 1995-yildan boshlab qazish ishlarini olib borishiga sabab bo'ldi. BHS 12 ning topilishi va qazib olinishi, 1996-2005 yillardagi 10 ta qazish ishlari olib borilgan,Janubiy Arabistondagi neolit davrining asosiy joylaridan biri hisoblangan,BHS 18 qabristoning topilishiga ham sabab bo'ldi[9].Ushbu qabristonda 600 ga yaqin odamning to'liq jasadi topilgan, ko'pgina qismi hali topilmagan deb hisoblashadi[10]. Jebel Buhaisdagi ko'plab qabrlar va joylar orasidan yoncha shaklidagi Wadi Suq davridagi BAAdagi qabriston arxitekturasining noyob qismi bo'lgan BHS 66 maqbarasi ham toplidi[4] [5].

  •  
    Arxeologik joy bo'ylab tarqalgan ko'plab qabrlardan biri
  •  
    Jebel Al-Buhaysda arxeologlar tomonidan topilgan ko'plab qabrlar hozirda qoplangan va o'ralgan.
  •  
    Jebel Al-Buhaysda BHS 72 qabristoni- ko'plab kichik topilmalar himoyalanmagan va ularning aniqlash plitalari eskirgan va ko'pincha o'qish qiyin yoki imkonsizdir. Hududga kirish qiyin, chunki aniq belgilangan yo'llar yo'q.

Tosh davri

tahrir

So'ngi tosh davriga oid, BHS 18 qabristonida 5000-yildan 4000-yilgacha bo'lgan 1000 yillik neolit davri topilmalari topildi, bu yerdagi qabrlar asosan qish mavsumida mamlakat ichkarisida sayohat qilgan ko'chmanchi chorvadorlarniki deb taxmin qilingan[10]. Jebel Buhais BAAdagi neolit davriga oid eng noyob joydir, shu kungacha topilgan boshqa barcha joylar qirg'oq bo'ylab joylashgan va bu joyda keyingi ming yillikda dafn etilganlar haqida hech qanday ma'lumot yo'q. Bu iqlim o'zgarishi natijasida inson hayotining o'zgarishiga mos keladi.Butun Janubiy Arabistonda miloddan avvalgi 3-ming yillikda odamlarning mamlakat ichkarisida joylashuvi toʻgʻrisida dalillar kam[11].

Neolitdan keyingi davr

tahrir

Jebel Buhaisdagi keyingi dafnlar yangi bronza davri Hafit davrini (miloddan avvalgi 3200 - 2600 yillar) ifodalaydi, ko'plab o'ziga xos "ari uyasi" ko'rinishidagi Hafit qabrlari topilgan. Biroq, bu qabrlardan o'sha davrda yashagan odam qoldiqlari topillmadi. Umm Al Nar madaniyatini nomoyon qiladigan qabrlar (miloddan avvalgi 2600-2000) Jebel Buhaisda topilmadi, garchi Mleyha yaqinida Umm Al Nar davriga oid qabrlar mavjud bo'lsada. Temir davri qabrlari, xususan, BHS 85 deb belgilangan qabrlar guruhi yaqin atrofdagi Al-Tuqiyba shaharchasi bilan bog'liq deb taxmin qilinadi. [9]

Jebel Buhaisdagi Wadi Suq qabrlariga BHS 8 qabristonida topilganlar kiradi. Bu yerda bir qancha keyingi dafnlar, shu jumladan eski qabr joylarida ba'zi invaziv ko'mishlar ham aniqlangan.

Geologik park

tahrir
 
Buhais geologik parki

2020-yil 21-yanvar dushanba kuni Sharja hukmdori Shayx Sulton bin Muhammad al-Qosimiy Buhais geologiya parkini ochdi. Bog' tashrif buyuruvchilarga Jebel Buhais va uning atrofidagi hududlarning arxeologik ahamiyatini, u yerda mavjud bo'lgan, kamida 93 million yil oldin bo'r davriga oid qazilma qoldiqlari va geologik xususiyatlaridan foydalangan holda ko'rsatish uchun mo'ljallangan[1] [2] [12].

Yana qarang

tahrir
  • BAAdagi qadimiy aholi punktlari ro'yxati
  • Birlashgan Arab Amirliklari arxeologiyasi

Manbalar

tahrir
  1. ↑ 1,0 1,1 Farooqui, Mazhar. „This new park in Sharjah takes you back 93 million years!“. Gulf News (2020-yil 20-yanvar). Qaraldi: 2020-yil 21-yanvar.
  2. ↑ 2,0 2,1 Abdullah, Afkar. „UAE geological park showcases nature's 93m-year evolution“. Khaleej Times (2020-yil 21-yanvar). Qaraldi: 2020-yil 21-yanvar.
  3. ↑ Rodrigues, Janice. „First look: New Sharjah park celebrates region's unique geology“. The National (2020-yil 20-yanvar). Qaraldi: 2020-yil 22-yanvar.
  4. ↑ 4,0 4,1 „Jebel al-Buhais“ (en-EN). Department of Culture & Information, Government of Sharjah. Art Destination Sharjah. Qaraldi: 2018-yil 18-aprel.
  5. ↑ 5,0 5,1 Sabah Abboud Jasim. The Necropolis of Jebel al-Buhais. Prehistoric Discoveries in the Emirate of Sharjah, United Arab Emirates.. UAE: Department of Culture & Information, Government of Sharjah, 2012. ISBN 978-9948-04-930-2. 
  6. ↑ Kiesewetter, Henrike (1999). "Neolithic jewellery from Jebel al-Buhais 18". Proceedings of the Seminar for Arabian Studies 30: 137–146. 
  7. ↑ „Sharjah Ruler issues Emiri Decree establishing Jebel Al-Buhais Nature Reserve“ (en). Sharja24. Qaraldi: 2018-yil 18-aprel.
  8. ↑ Near Eastern Archaeology in the Past, Present and Future. Germany: Harrassowitz Verlag, 2010 — 42-bet. ISBN 978-3447061759. 
  9. ↑ 9,0 9,1 Uerpmann, Hans Peter. Funeral Monuments and Human Remains from Jebel al-Buhais. UAE: UAE Ministry of Culture and Information, 2006 — 9-bet. ISBN 3-935751-06-0. 
  10. ↑ 10,0 10,1 Al Serkal, Mariam M.. „7,000-year-old skeletal remains give glimpse of the past“. Gulf News (2008-yil 17-mart). Qaraldi: 2018-yil 18-aprel.
  11. ↑ Potts, Daniel. Archaeology of the United Arab Emirates. UK: Trident Press, 2003 — 74-bet. ISBN 978-1900724883. 
  12. ↑ „Sharjah Ruler opens Buhais Geology Park“. Emirates 24/7 (2020-yil 21-yanvar). Qaraldi: 2020-yil 21-yanvar.

Andoza:Mountains in the Arabian Peninsula 

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Jebel_Buhais&oldid=4622522" dan olindi