Jerry Lynn Ross (inglizcha: Jerry Lynn Ross; tugʻ. 1948-yil 20-yanvar, Indiana, AQSh[1]) — amerikalik astronavt-tadqiqotchi NASA, umumiy davomiyligi 58 kun 1 soat 1 daqiqa 24 soniya boʻlgan 7 marta kosmik parvozni amalga oshirgan va 9 marta kosmik yurishni (umumiy davomiyligi 58 soat 18 daqiqa bilan) amalga oshirgan birinchi odam[2]. Hozirda parvoz ekipajidan olib tashlangan.

Biografiya

tahrir

Jerry Lynn Ross 1948-yil 20-yanvarda Indiana shtatining Crown Point shahrida tugʻilgan. 1966-yilda maktabni tugatgandan soʻng, Jerry Purdue universitetiga oʻqishga kirdi va 1970-yilda mashinasozlik boʻyicha bakalavr darajasini oldi[3]. Xuddi shu yili Ross Zaxiradagi ofitserlar dasturini (ROTS) tugatdi va AQSh havo kuchlariga oʻqishga kirdi.

1972-yilda Ross fanlar magistri darajasini oldi va faol xizmatga kirdi. Ogayo shtatidagi Rayt-Patterson havo kuchlari bazasida Jerry Reaktiv harakat sinov laboratoriyasida, ramjet boʻlimida xizmat qilgan, tovushdan tez raketalar uchun yoʻl-yoʻriq tizimini yaratishda ishtirok etgan va strategik havoni rivojlantirish loyihasining bosh muhandisi boʻlgan. 1974-yil iyulidan 1975-yil iyuligacha Ross maʼmuriy mutaxassis va operatsiyalar boʻlimi boshligʻi lavozimlarida ishlagan[4].

1976-yilda Jerry Ross Edvards havo kuchlari bazasidagi (Kaliforniya) sinov uchuvchilar maktabida parvoz sinovi muhandisi kursini tamomlagan. Keyin Ross PC-135S razvedka samolyotining ishlashini baholash dasturining bosh muhandisi va B-1 strategik bombardimonchi samolyotining parvoz sinovlari boʻyicha muhandislik guruhi rahbari boʻlib ishlagan.

1979-yil fevral oyida Jerry Ross Jonson kosmik markazining (SC) foydali yuk operatsiyalari boʻlimiga oʻtkazildi va u yerda astronavtlar korpusi xizmat qildi.

NASAdagi ishlar

tahrir

1980-yil may oyida Jerry NASA astronavtlar korpusiga 9-toʻplamning bir qismi sifatida parvoz mutaxassisi sifatida tayinlandi. 1980-yil iyul oyidan boshlab u OKP kursini oldi, shundan soʻng 1981-yil avgust oyida u parvoz mutaxassisi malakasini oldi va NASA astronavtlar boʻlimiga tayinlandi[5].

Jerry Ross boʻlimda turli lavozimlarni egallagan, jumladan yordamchi ekipaj aʼzosi, ekipaj bilan aloqa operatori, parvozlarni qoʻllab-quvvatlash boʻlimi boshligʻi, 1990-yilga kelib astronavtlarni jalb qilish qoʻmitasi aʼzosi, astronavtlar boʻlimi oʻrinbosari vazifasini bajaruvchi, avtomobildan tashqari faoliyat (EVA) va robototexnika boʻlimi boshligʻi etib tayinlandi.

Ross 2000-yil 21-martda havo kuchlaridan nafaqaga chiqdi. 2002-yil iyul oyida u kosmonavt-menejerlar toifasiga oʻtkazildi. U Jonson kosmik markazida shattllarni kompleks sinovlari boʻlimi boshligʻi boʻlib ishlagan. 2012-yil yanvar oyida nafaqaga chiqdi[6].

 
Atlantis STS-61B

Birinchi parvoz

tahrir

Jerry Ross Atlantis STS-61B kemasida parvoz mutaxassisi sifatida birinchi parvozini amalga oshirdi. Parvoz davomiyligi 1985-yil 27-noyabrdan 3- dekabrgacha 6 kun, 21 soat, 4 daqiqa, 49 soniyani tashkil etdi[7].

Ushbu parvoz paytida Ross ikkita kosmik yurishni amalga oshirdi:

 
Atlantis STS-27

Ikkinchi parvoz

tahrir

1988-yil 2-dekabrdan 6-dekabrgacha Jerry oʻzining ikkinchi kosmik parvozini amalga oshirdi: STS-27 Atlantis kemasida parvoz boʻyicha mutaxassis sifatida[8].

Parvozning umumiy davomiyligi 4 kun 9 soat 6 daqiqa 20 soniyani tashkil etdi.

 
Atlantis STS-37

Uchinchi parvoz

tahrir

1991-yil 5-apreldan 11-aprelgacha Ross parvoz boʻyicha mutaxassis sifatida Atlantis STS-37 kemasida uchinchi kosmik parvozni amalga oshirdi.

Umumiy parvoz davomiyligi 5 kun 23 soat 33 daqiqa 40 soniyani tashkil etdi. Ushbu parvoz paytida Ross ikkita EVAni amalga oshirdi:

  • 7-aprel, davomiyligi 4 soat 24 daqiqa.
  • 8-aprel, davomiyligi 6 soat 11 daqiqa.
 
Kolumbiya STS-55

Toʻrtinchi parvoz

tahrir

1993-yil 26-apreldan 6-maygacha Ross Columbia shouttle STS-55 parvoz boʻyicha mutaxassis (parvozlarni qoʻllab-quvvatlash boʻyicha mutaxassis) sifatida oʻzining toʻrtinchi kosmik parvozini amalga oshirdi[9].

Umumiy parvoz davomiyligi 9 kun 23 soat 39 daqiqa 59 soniyani tashkil etdi.

 
Atlantis STS-74

Beshinchi parvoz

tahrir

1995-yil 12-noyabrdan 20-noyabrgacha Ross Atlantis kemasi STS-74 uchun missiya mutaxassisi sifatida beshinchi kosmik parvozini amalga oshirdi.

Umumiy parvoz davomiyligi 8 kun 4 soat 31 daqiqa 42 soniyani tashkil etdi.

 
Endeavor STS-88

Oltinchi parvoz

tahrir

Ross 1998-yil 4 dan 16-dekabrgacha Endeavour STS-88 kemasida parvoz mutaxassisi sifatida oltinchi parvozini amalga oshirdi.

Umumiy parvoz davomiyligi 11 kun 19 soat 18 daqiqa 47 soniyani tashkil etdi. Ushbu parvoz paytida Jerri Ross uchta kos mik yurishniamalga oshirdi:

 
Atlantis STS-110

Mukofotlar

tahrir
  • „Faxriy legion“ medali[10];
  • Mudofaa vazirligining „Buyuk xizmatlari uchun“ medali;
  • Mudofaa vazirligining „Maqtovli xizmatlari uchun“ medali;
  • Razvedka boshqarmasining „yutuq uchun“ medali[11]
  • „Kosmosga parvoz uchun“ 7 ta medal.

Manbalar

tahrir