KBBI

KBBI — Kamus Besar Bahasa Indonesia ( 'Indoneziya tilining buyuk lugʻati') Indoneziya tilining rasmiy lugʻati boʻlib, Tillarni rivojlantirish va tarbiyalash agentligi tomonidan tuzilgan va Balay Pustaka tomonidan nashr etilgan. Ushbu lugʻat standart indoneziya tili uchun asosiy maʼlumotnoma hisoblanadi, chunki u Indoneziya Taʼlim, Madaniyat, Tadqiqot Vazirligi homiyligida Indoneziya Respublikasi hukumatidan patent huquqlariga ega nashriyotlar tomonidan nashr etilgan eng toʻliq va aniq Indoneziya lugʻatidir. Qaysi soʻzlar Indoneziya tiliga rasmiy ravishda kiritilganligini oʻlchash ham kanonik hisoblanadi.

Nashr tarixi

Birinchi nashr

Birinchi zamonaviy KBBI lugʻati 1988-yil 28-oktabrda boʻlib oʻtgan 5-Indoneziya tili kongressida nashr etilgan. Birinchi nashrda taxminan 62 000 ta yozuv mavjud. Lugʻat Til markazi rahbari Anton M. Moeliono boshchiligidagi jamoa va bosh muharrirlar Shri Sukesi Adiwimarta va Adi Sunaryo tomonidan tuzilgan.

Ikkinchi nashr

Ko‘pchilik KBBIning birinchi sonini olqishlagan bo‘lsa-da, tanqiddan holi emas edi. Tanqidga javoban ikkinchi nashri darhol chiqarildi. Ikkinchi nashri Luqmon Ali boshchiligida bosh muharrir Xarimurti Kridalaksana bilan 72 000 ga yaqin yozuvlar bilan tuzilgan va 1991-yilda nashr etilgan.

Uchinchi nashr

Indoneziya lugʻatining jadal rivojlanishi hukumatni yangi lugʻatlarni hujjatlashtirishga va lugʻatning oldingi nashrini yangilashga majbur qildi. Shu bois, Til markazining o‘sha paytdagi rahbari, ayni paytda bosh muharrir vazifasini ham bajargan Hasan Alvi 2000-yilda 78 000 ga yaqin yozuvni o‘z ichiga olgan uchinchi nashrni nashr etishga qaror qildi.

Toʻrtinchi nashr va keyingilari

Keyin 2008-yilda Dendi Sugono monitori ostida 90 000 dan ortiq yozuvlar bilan toʻrtinchi nashr. Oxirgi nashr 2016-yilda nashr etilgan va Indoneziya Taʼlim va Madaniyat vazirligining sobiq vaziri Muhadjir Affendi tomonidan 112 000 ga yaqin yozuvlar bilan boshlangan. Oldingi nashrlardan farqli oʻlaroq, beshinchi nashr uchta shaklda chop etiladi: bosma, oflayn (iOS va Android ilovalari) va onlayn (kbbi.kemdikbud.go.id). Onlayn kirish har kimga maʼnoni topish va qulay tarzda yangi lugʻatlarni taklif qilish imkonini beradi. Eng soʻnggi onlayn lugʻat baʼzi indoneziya leksikalarining etimologiyasini ham taqdim etadi.

Tahririyat amaliyoti

U yozib olgan til rasmiy; jargon yoki xorijiy deb hisoblangan soʻzlarni oʻtkazib yuboradi va uning maqsadi koʻrsatmadir. Mualliflarning taʼkidlashicha, lugʻatni tuzish tilni standartlashtirishning bir qismi boʻlgan tilni kodlashtirish saʼy-harakatlarini tashkil etadi. Lugʻat indoneziya tilidagi oʻzgarishlarga mos kelishini taʼminlash uchun kelgusi variantlar ustida doimiy ish olib borilmoqda va mualliflar asar indoneziya tilini toʻgʻri aks ettirishi boʻyicha tanqid va maslahatlarga ochiq.

Munosabat bildirish

Lug‘at juda tanlab olinganligi va umumiy qo‘llanilgan so‘zlarning kiritilmagani uchun tanqid qilingan. The Jakarta Post gazetasida Setiono Sugixarto yozadi: „KBBI Indoneziya leksikonini rivojlantirishga sodiqliklarini qatʼiy koʻrsatib kelayotgan indoneziyalik olimlarning ishining qoʻshimcha mahsuloti sifatida qadrlanishi kerak“.

Havolalar

1."Sejarah Kamus Besar Bahasa Indonesia". Badan Pengembangan dan Pembinaan Bahasa. Retrieved 28 December 2021.

2.van Dam, Nikolaos (15 February 2009). „A sophistication unfolds in a new dictionary“. The Jakarta Post. Retrieved 23 September 2020.

3.Sugiharto, Setiono (4 April 2009). „'KBBI': Praise, critique from a language user“. The Jakarta Post. Retrieved 23 September 2020.

Tashqi Havolalar

1.Official site (in Indonesian)

2.About the KBBI (in Indonesian)