Kaliy nitrat, kaliyli selitra,

[1][2]

Manbalar

tahrir
  1. 1903 yildan Birinchi jahon urushi davrigacha, qora kukun va o'g'it uchun kaliy nitrat sanoat miqyosida Birkeland-Eyde jarayoni yordamida ishlab chiqarilgan azot kislotasidan havodan azotni oksidlash uchun elektr yoyidan foydalangan holda ishlab chiqarilgan. Birinchi jahon urushi davrida yangi sanoatlashgan Xaber jarayoni (1913) 1915 yildan keyin Ostvald jarayoni bilan birlashtirildi , bu Germaniyaga Chilidan mineral natriy nitratlar yetkazib berishdan uzilib qolganidan keyin urush uchun azot kislotasini ishlab chiqarish imkonini berdiBir vaqtlar kaliy nitrat jinsiy quvvatsizlikni keltirib chiqaradi deb o'ylangan va hanuzgacha anafrodizyak sifatida institutsional oziq-ovqatda (masalan, harbiy xizmat haqi) borligi haqida mish-mishlar mavjud ; ammo, bunday xususiyatlar uchun hech qanday ilmiy dalil yo'q. Bank Shot filmida El ( Joanna Kessidi ) Uolter Ballantinni ( Jorj C. Skott ) taklif qiladi, u qamoqxonada selitra bilan oziqlanganini aytadi. — Bilasanmi, nega sizni qamoqxonada selitra berishadi? Ballantin undan so'radi. U bosh chayqadi, yo‘q. Ular o'pishadi. U egniga ko'z tashlab, tanasi uning harakatlariga javob bermaganini ko'rsatadigan imo-ishora qilib: "Shuning uchun ular sizni qamoqda selitra bilan oziqlantirishadi", deydi.1903 yildan Birinchi jahon urushi davrigacha, qora kukun va o'g'it uchun kaliy nitrat sanoat miqyosida Birkeland-Eyde jarayoni yordamida ishlab chiqarilgan azot kislotasidan havodan azotni oksidlash uchun elektr yoyidan foydalangan holda ishlab chiqarilgan. Birinchi jahon urushi davrida yangi sanoatlashgan Xaber jarayoni (1913) 1915 yildan keyin Ostvald jarayoni bilan birlashtirildi , bu Germaniyaga Chilidan mineral natriy nitratlar yetkazib berishdan uzilib qolganidan keyin urush uchun azot kislotasini ishlab chiqarish imkonini berdi.Nitre yoki kaliy nitrat, erta va global foydalanish va ishlab chiqarish tufayli ko'plab nomlarga ega. Nitratga kelsak, ibroniycha va misrlikcha so'zlarda ntr undoshlari bor edi, bu yunoncha nitronda , lotincha nitrum yoki nitriyga o'xshash bo'lishi mumkin bo'lgan qarindoshlikni bildiradi . U erdan qadimgi frantsuzlarda niter va o'rta inglizcha nitre mavjud edi . 15-asrga kelib, yevropaliklar uni selitra ,, xususan, hind selitrasi (Chili selitrasi natriy nitrat ) va keyinchalik kaliy selitrasi deb atagan, chunki birikmaning kimyosi toʻliqroq tushunilgan. Arablar uni "Xitoy qor" ( arabcha : tẖlj ṣṣyn , rum . thalj al-ṣīn ) hamda barūd ( bṣīn ) deb atashgan, bu atama keyinchalik porox degan ma'noni anglatgan . Buni eroniylar/forslar “xitoy tuzi”yoki “Xitoy shoʻr botqoqlaridan olingan tuz” ( forscha : nmẗ sẖwrh Ćny̰ namak shūra chīnī ) deb atashgan.17-asrda Qing sulolasi aʼzolari tomonidan nashr etilgan “ Tiangong Kaiwu” da tabiatdan porox va boshqa foydali mahsulotlar ishlab chiqarish zarur edi.Bu tahrir 2024 yil: Toshkent viloyati: Yangiyoʻl shahrida yashovchi Gʻaniboyev Sardorbek tomonidan toʻplangan .. 
  2. OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil