Kisht berish (shaxmat)

Shaxmat va shunga oʻxshash oʻyinlarda kisht berish — bu raqib shohini nazoratga olish holati hisoblanadi. Kisht berish vaqti shoh nazorat ostida boʻladi. Oʻyinchi iloji boʻlsa, shohni hujum qilinmagan kvadratga koʻchirishi, xavf tugʻdiruvchi sipoh va shoh oʻrtasiga biror sipohni qoʻyish yoki hujum qiluvchi donani qoʻlga kiritish orqali nazoratdan chiqishi kerak. Agar oʻyinchi ushbu variantlardan birortasi bilan kisht berishni bartaraf qilmasa, oʻyin mot bilan tugaydi va oʻyinchi yutqazadi.

	a	b	c	d	e	f	g	h
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

Oqlarning ruhi tomonidan qoralarning shohiga kisht berilmoqda.

Kisht berishdan chiqish

1. Kisht berayotgan sipohni yutib olish. Bu shoh yoki boshqa sipoh bilan amalga oshiriladi. Kisht beruvchi sipoh shohga qoʻshni boʻlsa, shoh yangi kisht berish kvadratiga oʻtmasa (yaʼni, sipoh boshqa raqibi sipohi bilan himoyalanmagan boʻlsa) shoh sipohni qoʻlga kiritishi mumkin. Xuddi shunday, shohga bogʻlangan dona kisht berishni ushlay olmaydi, chunki bunday harakat shohiga kisht berish holatini ochib beradi (ochmas holati bunga misol boʻladi).
2. Shohni koʻchirish. Shoh nazoratda boʻlmagan qoʻshni maydonga koʻchiriladi. Shoh nazoratda boʻlganida rokirovkaga ruxsat berilmaydi.
3. Shohning oldini boshqa bir sipoh bilan toʻsish. Kisht beruvchi dona bilan shoh yoʻlagi oʻrtasiga biror sipohni qoʻyish yoʻli orqali amalga oshiriladi.