Kobul qamali (1504)

1504-yilda Bobur^[1] Kobulni qamal^[2] qilib, Muqimbek Arg‘un^[3] boshchiligidagi Arg‘unlardan shaharni tortib olib, Kobul va G‘azna viloyatlarining yangi shohi bo‘ldi. Bu hudud unga Oʻrta Osiyo^[4]dagi oʻzbeklar^[5] bilan bogʻliq muammolardan xalos boʻldi va keyingi yillarda oʻzining yangi paydo boʻlgan saltanatini Shimoliy Hindiston^[6]ni zabt eta oladigan kuchli va qudratli davlatga aylantirish imkonini berdi.

Tarixi

Abu Said Mirzo vafot etgach, uning ancha qisqargan Temuriylar saltanati uning to‘rt o‘g‘liga bo‘lingan edi:

- Sulton Ahmad Mirzo^[7], Samarqand^[8], Buxoro^[9] va Hisor^[10] shohi
- Umarshayx Mirzo^[11], Farg‘ona podshosi
- Sulton Mahmud Mirzo^[12], Balx podshohi
- Ulug‘bek Mirzo^[13], Kobul va G‘azna shohi.

Boburning amakisi, Kobul va G‘aznaning temuriylar hukmdori Mirzo Ulug‘bek milodiy 1501 yilda vafot etib, hali yosh bo‘lgan o‘g‘li Abdalrazzoq Mirzoga davlat boshqaruvini qoldirgan. Lekin hokimiyatni vazirlaridan biri Shirim Zikr tortib olgan. Vazirga qarshi Muhammad Qosimbek va Yunusali boshchiligidagi fitna tuzilib, uni o‘ldirishga va hukumat o‘rnini egallashga muvaffaq bo‘ldi. Biroq, mintaqada anarxiya hukmronlik qildi va hokimiyat bo‘shlig‘ini Muqimbek Arg‘un to‘ldirdi. U Zul-Nunbek Arg‘unning o‘g‘li va Shohbek Arg‘unning ukasi bo‘lgan. Muqim vaziyatdan foydalanib, otasi uchun bergan G‘armsirning buyrug‘isiz yurishga chiqdi, otasi esa o‘z navbatida Sulton Husaynmirzo Boyqaroga xizmat qilib, darvozasini ochgan Kobul oldida to‘satdan paydo bo‘ldi. Zul-Nunbek Arg‘un Muqimning ishini ma’qullamay turib, uning fathini saqlab qolishga ruxsat berdi. Boburning o‘zi o‘zbek Shayboniyxondan qochib, Xusroshohning hududlariga kirib kelganida, Abdalrazzoq Mirzo tepaliklar orasida jon saqlagan va poytaxtni tiklash uchun hali ham samarasiz harakat qilayotgan edi. Shayboniyxon Samarqand va Buxoroni, Farg‘ona va O‘ratipani, Toshkent va Shohruxiyani bosib olgan edi. Sulton Husayn Mirzo Boyqaro Xurosonni boshqargan. Xusroshoh Hisor, Xotlon, Qunduz va Badaxshonni hamon oʻz qoʻlida ushlab turgan. Zul-Nunbek Arg‘un, garchi u Sulton Husayn Mirzo Boyqaroni tan olgan bo‘lsa-da, Qandahor va Zamindavor, Farah, Nimruz, Hilmand, Garmsir va Sistonning katta qismida hamda Qandahor janubidagi mamlakatda deyarli mustaqil hokimiyatga ega edi.

Boburning Xusroshoh hududlari boʻylab sayohati chogʻida Xusroy xizmatidagi moʻgʻullar, jumladan, ukasi ham uni tashlab, Boburga qoʻshilishdi. Bu qoʻshin bilan Kobulga yurish qilib, shaharni qamal qildi.

Qamal

Jahongir Mirzo o‘ng qanotga qo‘mondonlik qilib, bo‘lajak Bobur bog‘i^[14] o‘rniga joylashtirildi. Nosir Mirzo chap qanot qo‘mondoni bo‘lib, Qutlug‘ Qadamxon qabrining o‘tloqlari yonida joylashgan edi. Bobur asosiy qoʻshin bilan Haydar Toki bogʻi va Qul Boyazid qabri oʻrtasida toʻxtadi. Muqimbek taslim bo‘lish uchun muzokaralar boshlandi, lekin u otasi va ukasidan yordam kutib, kechikish taktikasiga o‘tdi. Bobur oldinga intildi va kam sonli janglar bilan qamal yanada keskinlashdi. Oxir-oqibat Muqimbek taslim bo‘lish to‘g‘risida muzokara boshladi va oilasi bilan ketishga ruxsat oldi. Shu tariqa Kobul va G‘azna hududi qattiq qarshilik ko‘rsatmasdan bosib olindi.


Kobul qamali
Sana Manzil Natijada	1504 yil Kobul, Afg'oniston Temuriylar g‘alabasi
Tomonlar
Bobur	Argun
Sarkardalar
Zahiriddin Muhammad Bobur	Muqimbek

Manbalar

[1] „Babur“.

[2] „Siege of Kabul (1504)“.

[3] „Arghun dynasty“.

[4] „Central Asia“.

[5] „Uzbeks“.

[6] „India“.

[7] „Sulton Ahmad Mirzo“.

[8] „Samarqand“.

[9] „Buxoro“.

[10] „Hisor“.

[11] „Umarshayx Mirzo“.

[12] „Sulton Mahmud Mirzo“.

[13] „Ulugh Beg“.

[14] „Bogʻi Bobur“.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]