Koreya an'anaviy tibbiyoti

Koreya an'anaviy tibbiyoti (kor.한의학, xitoycha.韩 医学) an'anaviy sharq tabobatining boshqa turlari ta'sirida rivojlangan. Biroq, uning davolash va diagnostika usullari nafaqat umumiy xususiyatlarga ega, balki an'anaviy tibbiyotning boshqa turlaridan sezilarli farqlari bor. An'anaviy koreys tibbiyotining ildizlari uzoq tarix davrlarga borib taqaladi.

Tarixi

Koreys tibbiyoti eramizdan avvalgi 3000-yillarda paydo bo'lgan; Zamonaviy Shimoliy Koreya hududidagi Hamgyongbukto shahridan topilgan tosh va suyak ignalari bunga dalil bo'lib xizmat qila oladi. Bu akupunktur bilan bog'liq eng qadimgi arxeologik topilma hisoblanadi. Tarixiy koreys she'ri " Chevan ungi " da (Kor.제왕운기), dorivor shuvoq o'ti va sarimsoq "ichga qabul qilish uchun dori" deb ta'riflanadi, bu shifobaxsh o'tlar Koreyada eleksir sifatida berilganligini isbotlaydi. Shuvoq va sarimsoq qadimgi Xitoy tibbiyotida ham uchramasligi ma'lum, bu koreys an'anaviy tibbiyotining o'ziga xos usullarini ishlab chiqqanligini yoki ularni boshqa madaniyatlardan meros qilib olganligini ko'rsatadi.

Uch Qirollik davrida koreys an'anaviy tibbiyotiga Xitoy tibbiyoti va boshqa an'anaviy tibbiyot usullari ta'sir ko'rsatdi. Goryeo davrida, xitoy tibbiyotining ta'siri ostida koreyslar mahalliy o'tlardan dorivor maqsadlarda foydalanishni faol ravishda o'rganishdi, natijada mahalliy o'tlar haqida ko'plab kitoblar nashr etildi. O'sha paytdagi tibbiy nazariyalar Song va Yuan xitoy tibbiyotiga asoslangan edi, ammo retseptlar 1245 yilda nashr etilgan " O'z tarkibiy qismlaridan foydalangan holda birinchi yordam retseptlari " yoki "Hanyak Gugebang" (Koreyacha 향약구급방) kabi yagona Silla tibbiyotiga asoslangan edi.

Joseon davrida tibbiyot gullab yashnadi. "Tibbiy retseptlarning tasniflangan to'plami" (xitoycha c医 方 类 聚, koreyscha 의방류취) - eng diqqatga sazovor kitoblardan biri. Uni 1443-1445-yillarda boshqa koreys shifokorlari bilan birga Kim Eemon (xitoycha: 金 礼 蒙, koreyscha: 김예몽) yozgan. U qadimgi Xitoyning 15-asrgacha bo'lgan 152 ta tibbiy asarlaridan olingan 50 mingdan ortiq retseptlarni o'z ichiga oladi. Shuningdek, bu kitobda Choi Jeongjun (xitoycha 御医 撮要 方, koreys 어의촬요방) tomonidan 1226 yilda yozilgan “Shifokorlarining qisqacha retseptlari” (xitoycha 御医 撮要 方, koreys. 어의촬요방) kitobidagi ko'plab retseplarni o'z ichiga olgan. Tibbiy retseptlarning tasniflangan to'plami juda muhim tadqiqot qiymatiga ega, chunki u uzoq vaqt davomida yo'qolgan ko'plab qadimgi Xitoy tibbiyot kitoblarining mazmunini o'z ichiga oladi .

Keyinchalik tibbiyot sohasiga oid ko'plab kitoblar nashr etildi. Eng mashhur uchta shifokorlar Joseon shahridan bo'lgan va an'anaviy koreys tibbiyotini rivojlantirishga katta hissa qo'shgan. Bular Xo Jun, Saami va Li Jama. 1592 yilda Yaponiya bosqinidan keyin koreys 동의보감dongbae) saroy shifokori Xeo Jun, birinchi taniqli shifokorlardan biri, " Dong pogam " tibbiy kitobini yozgan . Bu ish keyinchalik koreys va xitoy tibbiyotini birlashtirib, Xitoy, Yaponiya va Vetnam tibbiyotiga katta ta'sir ko'rsatdi.

Koreya an'anaviy tibbiyotiga keyingi muhim ta'sir "Metabolizm nazariyasi" yoki "Sasang Euihak" (Kor.사상 의학). Li Jema "Sharq tabobatida uzoq umr ko'rish printsiplari" kitobida (xitoycha. 东 医 寿 世 保 元, Kor. 동의 수세 보원) metabolizm nazariyasini tizimlashtirdi va tartibga keltirdi. Li Jema, turli odamlardagi metabolizmdagi farq tufayli bir xil kasallikni davolash uchun turli xil o'simlik preparatlarini qo'llashlari kerakligini tushundi. Kitobda odamlarning shaxsiyatida hukmronlik qiladigan his-tuyg'ularga qarab to'rtta asosiy turga ( tae-yang, so-yang, te-eum va so-eum ) ajratiladi va har bir tur uchun davolash usullari ishlab chiqiladi. Sasan Yihak tana shakli va individual xususiyatlarga asoslangan individual bemor farqlariga e'tibor qaratadi. To'g'ri tashxisni aniqlash orqali kasallikning asosiy sababini to'g'ridan-to'g'ri hal qilish orqali kasallikni davolash - buning kaliti birinchi navbatda har bir bemorning metabolizm (metabolizm) turini aniqlashdir .

Keyingi taniqli tabib Saam bo'lib, u 16-asrda yashagan deb ishoniladi. Saam haqida ko'p narsa noma'lum bo'lsa-da, uning haqiqiy ismi va tug'ilgan yili, jumladan, u mashhur rohib Samyang bilan birga o'qiganligi qayd etishgan. U besh element nazariyasidan foydalaniladigan akupunktur igna bilan davolash tizimini ishlab chiqdi.

Pozitivizm Joseonda keng tarqalgan edi. Klinik ma'lumotlar ko'pincha kasalliklarni o'rganish va davolash usullarini ishlab chiqish uchun asos sifatida ishlatilgan. Siyosatdan yuz o'girgan olimlar o'zlarini kasalliklarni davolashga bag'ishladilar va buning natijasida xalq tabobatining yangi maktablariga asos solindi. Hangulda oddiy aholi uchun tibbiyotga oid oddiy kitoblar nashr etildi.

Zamonaviy rivojlanish

So'nggi yillarda AQShga kelayotgan koreys muhojirlari sonining ko'payishi bilan zamonaviy tibbiyot uchun koreys jamoalari tomonidan davolash va foydalanishning an'anaviy usullarini tushunish muhim bo'ldi. Tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, AQShda yashovchi koreyalik muhojirlarning qariyb yarmi an'anaviy davolash usullarini kamida vaqti-vaqti bilan, ko'pincha G'arb texnologiyasi bilan birgalikda qo'llaydi. Ilgari an'anaviy usullardan foydalanishning davom etishi yangi immigrantlar orasida G'arb odatlari bilan yaxshi tanish emasligi bilan bog'liq deb taxmin qilingan, biroq tajriba shuni ko'rsatadiki, an'anaviy usullardan foydalanish ko'pincha ikkinchi va uchinchi avlod koreys muhojirlari orasida davom etadi. Buning sababi tibbiy yondashuvlar, butun tanani davolashdagi madaniy tafovutlar bilan bog'liq, balki uning bir tomoni yoki o'ziga xos kasallik emas, deb taxmin qilinadi. Ko‘pchilik koreys muhojirlari ham xuddi shunday gapirishadi va nafaqat amerikalik shifokorlarning o‘zlari, balki inson tanasining ma’naviy asoslaridan “uzoq” va “uzoq” bo‘lgan bemorlariga qanday munosabatda bo‘lishlari haqida fikr bildiradilar. An'anaviy dorilar, shu jumladan o'simlik qo'shimchalari va akupunktur bilan davolash tajribalarining statistik tahlili shuni ko'rsatdiki, G'arb dori-darmonlari bilan solishtirganda, bemorning ruhiy holati ancha tinchlanadi va ularning hissiy farovonligi ko'pincha an'anaviy dorilar bilan davolangandan so'ng yaxshilanadi. Tibbiy asbob-uskunalar an'anaviy koreys tibbiyoti bilan birgalikda nafaqat koreys bemorlar, balki oq tanlilar orasida ham muvaffaqiyatli natija berib kelmoqda. Amerika Qo'shma Shtatlaridagi ko'plab shifokorlarga koreyalik bemorlarning, jumladan, keksa bemorlarning farovonligini ta'minlash uchun an'anaviy koreys usullarini qo'llagan "yangi" usullar nafaqat bemorlar tomonidan afzal ko'rilishi, balki sog'liq uchun ham zarur ekanligi ayon bo'lmoqda.

Umumiy muolajalar

Fitoterapiya

Fitoterapiya - bu foydali o'simliklar bilan tartibli ovqatlanish, dori-darmonlarni ishlab chiqarish yoki salomatlikni mustahkamlash uchun foydalanish bo'yicha fan va amaliyotdir. Bu gullar, o'simliklar, butalar, daraxtlar, moxlar, likenlar, paporotniklar, suv o'tlari, suv o'tlari yoki zamburug'lar bo'lishi mumkin. O'simlikdan to'liq yoki faqat uning alohida qismlaridan foydalanish mumkin. Har bir madaniyat yoki tibbiyot tizimida turli xil amaliyotchilar mavjud: professional shifokorlar va havaskor tabiblar o'simlikshunoslar, dorivor o'simliklarni teruvchilar va dorivor o'simliklardan dorilar ishlab chiqaruvchilar.

Dori-darmonlar turli shakllarda, jumladan, yangi, quritilgan, butun yoki dilimlangan holda taqdim etilishi mumkin. O'tlarni dekanatsiya qilish, quyish va qaynatish mumkin. Suyuq dori uchun romashka yoki yalpiz, turli gullar, barglar va quruq o'tlardan foydalanish yaxshidir. Qaynatmalarni tayyorlash uchun rezavorlar, mevalar, urug'lar, qobiq va ildizlardan iborat atirgul kestirib, dolchin po'stlog'i, qizilmiya ildizidan foydalanish mumkin. Bularning barchasi o'simlik glitseringa o'xshash siroplar sifatida saqlanishi yoki asal bilan aralashtirilishi mumkin. Ikkalasi ham shirin ta'mga ega va ularning alkogolsizligi bolalar uchun ko'proq mos keladi. Quritilgan va muzlatilgan o'tlarni tabiiy shaklda, planshetlar, pastillar, pastalar va kapsulalar shaklida saqlash mumkin. Qalinroq konsistensiyaga ega suyuq va kuchli ekstraktlar tezroq ishlaydi va yaxshiroq natijalar beradi.

Tashqi foydalanish uchun o'tlar kremlar, vannalar, yog'lar, malhamlar, jellar, distillangan suv, kompresslar, losonlar, bug'lar, inhalatsiyalangan tutun va aromatik efir moylari shaklida bo'lishi mumkin.

Ko'pgina o'simlikshunoslar o'z-o'zini davolash va bemorning intellektual, hissiy, jismoniy va ruhiy ta'sirini hisobga olgan holda shifo jarayoniga bevosita aralashuvini tanqid qiladi. Turli usullar ma'lum bir mintaqaning fitoterapevtik an'analariga qarab turlicha taqdim etiladi. Tabiiy vositalar mutlaqo xavfsiz emas va sifati, dozasi, potentsial ta'siri va boshqa o'simlik preparatlari bilan har qanday o'zaro ta'sirini aniqlashda alohida e'tibor berish kerak. (Mikozzi 164-167).

O'simlik tibbiyotining misoli, ularni oziq-ovqatda va choy shaklida ishlatadigan dorivor qo'ziqorinlar sifatida xizmat qilishi mumkin. Klinik, hayvonlar va uyali tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, qo'ziqorinlar immunitet tizimining jihatlarini tartibga solishga qodir. Koreya tibbiyotida ishlatiladigan mashhur qo'ziqorin Phellinus linteus, shuningdek, Song-gyon nomi bilan ham tanilgan.

Akupunktur(Nina bilan davolash)

Ignalar qon ketishi va inson va hayvon tanasining ma'lum nuqtalarini rag'batlantirish orqali kasalliklarni davolash uchun ishlatiladi. Ignalar tananing ma'lum akupunktur nuqtalariga kiritiladi. Akupunktur yo'llar (meridianlar deb ataladi) bo'ylab hayotiy energiya oqimini (shuningdek, "chi" deb ham ataladi) oshiradi. Akupunktur nuqtalari turli usullar yordamida rag'batlantirilishi mumkin, masalan, igna bilan yopishtirish va qon quyishdan tortib koterizatsiyagacha. Akupunktur nuqtalarini lazer, massaj va elektr vositalar yordamida ham rag'batlantirish mumkin (Pizzorno 243).

Olov bilan davolash

Kauterizatsiya - bu tayoqni yoqish orqali amalga oshiriladigan usul. Asbob terining yonib ketmasligi uchun tananing ta'sirlangan joyiga joylashtiriladi. Qonni rag'batlantirish va aylanish uchun akupunktur nuqtasi ustiga tayoqcha ham qo'yilishi mumkin (Kim).

Aromaterapiya

Aromaterapiya - bu o'simliklarning efir moylari yordamida tana kasalliklarini davolash usuli (Mikozzi S. Mark, Chambers Dictionary, 1988). O'simlik yog'i yordamida massaj paytida ildizlar, po'stlog'i, poyalari, gullari yoki barglarini surtish mumkin. Shuningdek, moylarni nafas olish, kompress sifatida ishlatish, malham bilan aralashtirish yoki sham sifatida ishlatish mumkin (Hoffman 207-212).

Meditatsiya

Meditatsiya - bu ong va tanani tinchlantirish uchun qo'llaniladigan amaliyotdir. U ongni tinchlantirish, og'riqni yengillashtirish va qon bosimini pasaytirish va tashvishlarni kamaytirishga yordam berishi bilan mashhur. Usullar ma'lum vaqt davomida bir so'z yoki fikrga diqqatni jamlashni o'z ichiga oladi. Ba'zilar nafasga, tovushga yoki mantraga e'tibor berishni tavsiya qiladilar, ammo ularning barchasi diqqatni ichkariga yo'naltirish uchun ongni tinchlantirishning umumiy maqsadiga ega (Rogers 293).

Adabiyotlar

• Ермолаева Е. М., Филимонова Е. С. История развития корейской традиционной медицины // Universum: общественные науки. — 2017. — № 4 (34).
• Jeon, Sang-woon. A history of science in Korea. Seoul: Jimoondang, 1998. ISBN 89-88095-11-1. 
• Kang, Gun-Il. «A Korean Skeptic’s Report: New Ager-Occupied Territory.» The Committee for Skeptical Inquiry 10.1 (March 2000). 22 February 2008 <https://web.archive.org/web/20090720122213/http://csicop.org/sb/2000-03/korea.html>.
• Kim, Miyong, et al. «The Use of Traditional and Western Medicine among Korean American Elderly.» Journal of Community Health 27.2 April 2002: 109—120.
• Kim, Yong-Suk, et al. «Korean Oriental Medicine in Stroke Care.» Complementary Health Practice Review 10.2 (April 2005). 25 February 2008 <http://chp.sagepub.com/cgi/content/abstract/10/2/105>.
• ---. «The Practice of Korean Medicine: An Overview of Clinical Trials in Acupuncture.» Oxford Journals 2.3 (3 August 2005). 25 February 2008 <https://web.archive.org/web/20090705060812/http://ecam.oxfordjournals.org/cgi/reprint/2/3/325>.
• Micozzi, Marc S., and Lisa Meserole. «Herbal Medicine.» Fundamentals of Complementary and Integrative Medicine. Ed. Marc S. Micozzi and C. Everett Koop. St. Louis: Saunders El Sevier, 2000.
• Pizzorno, Joseph E. Jr. and Pamela Snider «Naturopathic Medicine.» Fundamentals of Complementary and Integrative Medicine. Ed. Marc S. Micozzi and C. Everett Koop. St. Louis: Saunders El Sevier, 2000.
• Rodgers, Denise. «Mind-Body Modalities.» Fundamentals of Complementary and Integrative Medicine. Ed. Marc S. Micozzi and C. Everett Koop. St. Louis: Saunders El Sevier, 2000.
• Yoon, Sung Chan, et al. «Antitumor Activity of Soamsan, a Traditional Korean Medicine, via Suppressing Angiogenesis and Growth Factor Transcription.» Journal of Ethnopharmacology 93 (22 April 2004). 25 February 2008 <www.elsevier.com/locate/jetpharm>.
• Jenshen
• An'anaviy slavyan tabobati

Havolalar

• Koreya sharq tabobati assotsiatsiyasi
• Sasang tipologiyasi haqida hamma narsa
• Kyung Xi universiteti : Sharq tabobati kolleji