Kriptografiya

Kriptografiya (yunoncha κρυπτός (kryptós) – "mahfiy, " γράφω (gráfo) – „yozish“ soʻzlaridan tashkil topgan) ochiq maʼlumotlarni shifrlashni, mahfiylashtirish usullarini oʻrganadi.

Mahfiy matnni begona, bexabar kishilar tushunmasligi uchun yozuvni oʻzgartirish tizimi, bunda oldindan kelishilgan vositalardan – belgilardan foydalaniladi. K. diplomatik, harbiy, savdo-sotiq va moliyaga oid hamda diniy va boshqa matnlarni shifrlash uchun ishlatiladi. Bu yozuvning koʻp turlari mavjud: matn harflarini raqamlar bilan almashtirish, harflar oʻrniga har xil shartli belgilar, matnda qoʻllanishi). lozim boʻlgan harflar oʻrniga boshqa alifbo harflarini qoʻyib yozish va boshqa Kriptografik yozuv maxsus shifr yordamida oʻqiladi; 2) paleografiyaning maxfiy yozuv tizimi grafikasini oʻrganuvchi tarmogʻi. „Kriptogramma“ atamasining birinchi qoʻllanishi („kriptogramma“ dan farqli oʻlaroq) 19-asrga toʻgʻri keladi – Edgar Allan Poning „Oltin xato“ hikoyasidan kelib chiqqan.

Kriptografiya 4 ga boʻlinadi

• simmetrik kalitli(Sezar, Polibye, Affine, Veginere, XOR kabi algoritmli) Kriptotizimlar:
• asimmertrik yoki Ochiq Kalitli Kriptotizimlar(OKK):
• Elektron raqamli imzo Kriptotizimlari:
• Kalitlarni boshqarish: