Kurtuluş masjidi
Kurtuluş masjidi (turkcha: Kurtuluş Camii), ilgari Avliyo Maryam sobori yoki Muqaddas Xudoning Onasi cherkovi nomlari bilan atalgan, Turkiyaning Gaziantep shahri, Şahinbey munitsipalitetidagi Tepebaşı tumanida joylashgan masjid[1][2]. Dastlab arman apostol cherkovi sifatida qurilgan, arman genotsididan keyin otxonaga, keyinroq qamoqxonaga aylantirilgan[2]. Cherkov loyihasi sulton Abdulhamid II ga xizmat koʻrsatgan usmoniy-arman meʼmori Sarkis Balyan tomonidan ishlab chiqilgan. Bino 1892–1893-yillarda toshtarosh usta Sarkis Taşchiyan tomonidan qurilgan[1][3].
| Masjid | |
 | |
| Kurtuluş masjidi, 2009-yil may oyi | |
| Mamlakat |  Turkiya
|
| Shahar | Gaziantep |
| Joylashuvi | Şahinbey tumani |
| Binokor | Sarkis Taşchiyan |
| Meʼmor | Sarkis Balyan |
| Binokorlik | 1892-yilda cherkov sifatida (1986-yil masjid sifatida)—1893 |
 Kurtuluş masjidi Vikiomborda
| |
Tarixi
tahrir
1915-yilda Gaziantep armanlarining deyarli barchasi genotsid paytida Suriya choʻliga surgun qilingan[4]. Cherkov 1915-yil 22-avgustda muhrlab yopib qoʻyilgan. Uning jihozlari katta otxonaga koʻchirilgan, keyinchalik kim oshdi savdosida sotilgan[5]. Uch yildan ortiq vaqt davomida sobor hukumat tomonidan harbiy maqsadlarda foydalanilgan[5]. Keyinchalik, 1920-yillarning boshlarida qamoqxonaga aylantirilib, 1970-yillargacha qamoqxona sifatida foydalanilgan[5][6].
Bino 1986-yilda masjidga aylantirilgan[7]. Qoʻngʻiroq minorasining yuqori yarmi buzilib, qolgan qismi bitta balkonli minoraga aylantirilgan.
Taʼmirlash ishlaridan soʻng masjid 2017-yil 17-iyun kuni qayta ochilgan[8].
2023-yilda Turkiya—Suriya zilzilasi paytida masjidning gumbazi va minoralari qulab tushgan[9].
Manbalar
tahrir- ↑ 1,0 1,1 Korucu, Serdar. „Antep'te 'Kilise Olarak Yapılan Cami': Kurtuluş Camii“ (tr). Biamag. Bianet (2017-yil 24-iyun). Qaraldi: 2023-yil 11-fevral.
- ↑ 2,0 2,1 Fisk. „A beautiful mosque and the dark period of the Armenian genocide“. The Independent (2016-yil 15-oktyabr). Qaraldi: 2021-yil 26-yanvar.
- ↑ Thomas A. Sinclair: Eastern Turkey. An Architectural and Archaeological Survey. volume 4. The Pindar Press, London 1990, p. 111
- ↑ Akçam, Taner. The Young Turks' Crime Against Humanity the Armenian Genocide and Ethnic Cleansing in the Ottoman Empire. Princeton: Princeton University Press, 2012 — 256-bet. ISBN 978-1400841844.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Korucu, Serdar. „Antep'te 'Kilise Olarak Yapılan Cami': Kurtuluş Camii“ (tr). Biamag. Bianet (2017-yil 24-iyun). Qaraldi: 2023-yil 11-fevral.
- ↑ Ungor, Ugur. Confiscation and Destruction: The Young Turk Seizure of Armenian Property. A&C Black, 2011 — 82-bet. ISBN 978-1441130556.
- ↑ Fisk. „A beautiful mosque and the dark period of the Armenian genocide“. The Independent (2016-yil 15-oktyabr). Qaraldi: 2021-yil 26-yanvar.
- ↑ Korucu, Serdar. „Antep'te 'Kilise Olarak Yapılan Cami': Kurtuluş Camii“ (tr). Biamag. Bianet (2017-yil 24-iyun). Qaraldi: 2023-yil 11-fevral.
- ↑ Boncuk. „Tarihi cami depremde hasar gördü“. Sabah. Qaraldi: 2023-yil 8-fevral.