Kvirin
Kvirin (lotincha: Quirīnus) — eng qadimgi Italiya va Rim maʼbudlaridan biri. Qadimgi rimliklar bu maʼbudni oʻzlarining ilohiy ajdodlari, Marsning oʻgʻli Romul deb hisoblashgan.
| Mifologiya | sabinlar, Italiklar va qadimgi rimliklar mifologiyasi |
|---|---|
| Jins | erkak |
| Turmush oʻrtogʻi | Hora |
| Boshqa madaniyatlarda | Romul va Kvirinus |
Kvirin dastlab Sabinlarning maʼbudi edi. Uni Rimga Kvirinal tepaligida joylashgan Sabinlar koʻchmanchilari olib kelishgan. U dastlab Marsga oʻxshash urush maʼbudi edi. Keyinchalik, u birinchi Rim shohi Romulga tenglashtirilgan. Rim davlati tarixining dastlabki davrida Qvirin Yupiter va Mars bilan birgalikda „qadimgi triada“ — „Kapitoldan oldingi[fr]“[1] Rimning asosiy jangovar maʼbudlari — jangda gʻalabaga chaqirilgan davlat qoʻriqchilarining triadasiga kirgan. Ularning har birining oʻz oliy kohini bor edi. Kvirin maʼbudining bayrami — Kvirinalia — 17-fevral kuni boʻlib nishonlangan[2].
Ehtimol, uning ismi Sabinlar tilidan kelib chiqqan boʻlib, u Quiris („nayzali“) kabi eshitilgan. Boshqa versiyaga koʻra, u sabinlar shahri Kuresdan kelib chiqqan boʻlishi mumkin. Shuningdek, P. Kretschmer tomonidan ilgari surilgan, uning birgalikda Rim davlatini tashkil etgan Kuriya bilan aloqasi haqidagi taxminiga koʻra, Kvirin ularning maʼbudi hisoblangan. Nihoyat, A. B. Kuk Kvirin dastlab ilohiy eman (quercus) boʻlgan va bu holatda „Kviritlar“ dastlab „eman nayzasi odamlari“ edi, deb taxmin qildi[3].
Serviy „Eneida“ga yozgan sharhida (I, 292 va VI, 859) shunday degan edi: „Mars qattiq gʻazablanganda (saevit), uni Gradiva deb atashadi; agar u xotirjam boʻlsa (tranquillus), uni Kvirin deb atashadi“ Shunday qilib, Kvirinni „Tinchlik Marsi“ deb hisoblash mumkin edi, shuning uchun uning ibodatxonasi Rim ichida edi, „Urush Marsi“ ibodatxonasi esa uning tashqarisida edi[4].
Rim fuqarolarining nomlaridan biri — kviritlar — maʼbud Kvirin nomidan kelib chiqqan. Kviringa eʼtiqod haqida Titus Liviy (VIII, 9, 6) oʻzining „Shahar tashkil topgan kundan boshlab tarix“ va Plutarx „Qiyosiy hayot tavsiflari“ (Romul, XXIX) da hikoya qiladi.
Rim imperiyasining Avgust hukmronligi davrida Kvirin Yanusning epitetlaridan biri edi.
Manbalar
tahrir- ↑ To est do „kapitoliyskoy triadi“.
- ↑ Quirinus // Реальный словарь классических древностей / авт.-сост. Ф. Любкер ; Под редакцией членов Общества классической филологии и педагогики Ф. Гельбке, Л. Георгиевского, Ф. Зелинского, В. Канского, М. Куторги и П. Никитина. — СПб., 1885.
- ↑ „Quirinus“. Encyclopædia Britannica 1911. 2018-yil 6-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 18-yanvar..
- ↑ Ἄρης // Реальный словарь классических древностей / авт.-сост. Ф. Любкер ; Под редакцией членов Общества классической филологии и педагогики Ф. Гельбке, Л. Георгиевского, Ф. Зелинского, В. Канского, М. Куторги и П. Никитина. — СПб., 1885.
Adabiyotlar
tahrir- Буассье Г. Римская религия от Августа до Антонинов. М., 1914.
- Wissowa G. Religion und Kultus der Römer. München, 1902.
- Robert Schilling, "Quirinus, " Roman and European Mythologies (University of Chicago Press, 1992, from the French edition of 1981), p. 145.
Havolalar
tahrir- Квирин // Мифологический словарь/ Гл. ред. Е. М. Мелетинский. — М.:Советская энциклопедия, 1990. — 672 с.