Vikipediya

Laylo Badirbeyli

Laylo Badirbeyli
ozarb. Leyla Bədirbəyli
Fayl:Laylo Badirbeyli.jpg
Tugʻilgan paytidagi Laylo Agalar qizi Badirbeyli
Tavallud sanasi 8 yanvar 1920
Tavallud joyi Boku, ODR
Vafot sanasi 23-noyabr 1999-yil (79 yoshda)
Vafot joyi Boku, Ozarbayjon
Dafn etilgan joy Faxriy xiyobon
Fuqaroligi ODR→
SSRI→
Ozarbayjon
Yoʻnalish Aktyor
Millati ozarbayjon
Mukofotlari Peopleʼs Artist of the Azerbaijan SSR State Prize of the Azerbaijan SSR Stalin mukofoti 1946
"İstiqlal" ordeninin lenti

Badirbeyli Laylo Agalar qizi — Ozarbayjon teatr arbobi, Ozarbayjon SSR xalq artisti (1959), SSSR (1946) va Ozarbayjon SSR (1972) Davlat Mukofotlari laureati. 1937-1942-yillarda Ozarbayjon Davlat Filarmoniyasining ashula va raqs ansambli solisti, 1942-1975-yillarda Ozarbayjon akademik davlat drama teatrida ishlagan.

Hayotiy

tahrir

Laylo Badirbeyli 1920-yil 8 yanvarda Bokuda tugʻilgan. Onasi Bika xonim Shamkirda Muso xonning qizi, otasi Agalar aka oʻsha viloyatning qishloq arilaridan edi. 1918-yilda singillari bilan Ganjaga va u erdan Bokuga olib ketilgan Bika xonim oʻsha paytda 12-13 yoshda edi.

Layloning otasi Agalar koʻp-yillar davomida harbiy xizmatda boʻlgan va hatto polkovnik darajasiga koʻtarilgan. Ozod qilinganidan keyin u aloqa kolleji, keyin Energiya kolleji direktori boʻlib ishlagan va 90 yoshida vafot etgan. Onasi Bika xonim Shamkir viloyatining Dallar qishlogʻida.

Kichik Laylo bolaligini Bokuda yoki aniqrogʻi Eski shaharda oʻtkazdi. Oila otalarining ishi tufayli Bokuga koʻchib ketgan va keyinchalik bu shaharda istiqomat qilishgan. Laylo Badirbeylining onasi Bika xonim uning sanʼatga kelishida katta rol oʻynagan. Shunday qilib, oʻsha-yillarda Ali Bayramovning klubidagi ayollar klubiga borgan Bika xonim katta qizi Layloni oʻzi bilan birga olib ketdi. Raqs — kelajakka taniqli aktrisaning raqsga boʻlgan qiziqishi oshkor boʻlgan birinchi maydon. Shunday qilib, tashqi qiyofasi va raqs mahorati boshqacha boʻlgan Badirbeyli Davlat Filarmoniyasiga taklif etiladi. U birinchi oilaviy hayotini hamkasbi va hamkasbi, raqqosa Faraj Javanshirov bilan quradi. Laylo oʻsha paytda 16 yoshda edi. Bir-yil oʻtgach, raqqosa, oʻgʻlining onasi, boʻlajak aktrisa, oʻz ishini tashlamaydi va sahnada chiqishni davom ettiradi.

Laylo Badirbeyli 1936-yilda 16 yoshida Faraj Javanshirovga uylandi. 1937-yilda uning oʻgʻli Javanshir tugʻildi. Xozirgi kunda Javanshir Javanshirov rafiqasi Elmira Javanshirova bilan Laylo bolaligida Favvora maydonida joylashgan uyda yashaydi.

Ammo Laylo va Farajning oilaviy hayoti uzoq davom etmadi va bir necha-yil oʻtgach ular ajrashishdi. 1942-yilda u Laylo Komil Aslanovaga uylandi. 1947-yilda birinchi qizi Lala tugʻildi. 1964-yilda ularning ikkinchi qizi Bika tugʻildi. Komil Aslanov xorijiy mamlakatda avtohalokatda halok boʻldi. Hodisadan bir-yilcha vaqt oʻtmay, uning katta qizi Lalani Qoʻgʻirchoq teatri oldida mashina urib yubordi. Ushbu ikki yoʻqotish Laylo Badirbeyliga juda yomon taʼsir qiladi[1].

Filarmoniyada ishlagan-yillari davomida „Mirror“ va „Boku chiroqlari“ filmlarida rol ijro etgan Laylo Badirbeyli 1941-yilda 21 yoshida Ozarbayjon Davlat Fkademik Milliy Drama teatriga taklif qilindi. 33-yil davomida u ushbu sanʼat maʼbadi sahnasida turli xil ayol obrazlarini yaratdi. Laylo Badirbeylining Ozarbayjon teatrini rivojlantirishga qoʻshgan hissasi doimo yodga olinadi. U milliy teatrimiz Sara („Yaltiroq gullar“), Solmaz („Olovli kelin“), Sharshara („Yolgʻon“), Desdemona („Otello“), Lisa („Tirik oʻliklar“), Narmina („Koʻz shifokori“) yaratdi va boshqa shu kabi tasvirlar madaniy tariximizning oltin sahifalarini yozdi.

Kinoda ikkita roli boʻlsa-da, Uzeyir Hajibeyli bu taniqli xonimning porlashida katta rol oʻynaydi. Shunday qilib, 1945-yilda „Arshin mal alan“ filmini suratga olish paytida Rza Tahmasib Gulchohra roliga chiroyli koʻrinishga ega qizni qidirmoqda. Uzeyir Hajibeylining tavsiyasi bilan Laylo Badirbeyli ushbu rolga tasdiqlangan.

Albatta, Laylo Badirbeylining Ozarbayjon kinosi rivojiga qoʻshgan hissasi nafaqat Gulchohra bilan bogʻliq. Iqtidorli aktrisa 50 ga yaqin filmlarda unutilmas va unutilmas obrazlarni yaratdi, jumladan „Sabuhi“, „Fatali xon“, „Deli Kur“, „Sevil“, „Uning katta yuragi“, „Dervish Parij portlaydi“.

„Chiroyli Ozarbayjon“ laqabli aktrisa 1999-yil 23 noyabrda vafot etdi va Faxriylar xiyoboniga dafn qilindi.

 
Laylo Badirbeyli, Bahram Mansurov, Sekina Ismayilova

Laylo Badirbeyli 1999-yil 23-noyabrda vafot etdi. Ozarbayjon Respublikasi Prezidentining buyrugʻiga binoan marhumni dafn etish bilan bogʻliq barcha xarajatlar davlat hisobidan toʻlandi va dafnni tashkil qilish uchun Davlat komissiyasi tuzildi[2].

Laylo Badirbeyli Bokudagi Faxriylar xiyoboniga dafn qilindi.

Ijodiy faoliyat

tahrir

Laylo Badirbeyli 16 yoshigacha filarmoniyada yakkaxon boʻlib ishlagan. Unga shaxsan raqslar tushirilgan. „Oʻyinchoq“ va Alibaba Mammadovning „Birma-bir, bitta“ raqslari unga moʻljallangan. Filarmoniyada ishlagan-yillarida u „Koʻzgu“ filmida rol oʻynagan. 1941-yilda u Ozarbayjon Davlat Akademik Drama Teatriga taklif qilindi. Uning birinchi spektakli Rasul Rzaning „Vafa“ asari edi.

„1945“-yilda „Arshin mal alan“ filmi suratga olinadi. Laylo Badirbeyli Uzeyir Hajibeyovning taklifi va tashabbusi bilan suratga olindi.

Xotira

tahrir

Ozarbayjon Respublikasi Prezidenti Ilhom Aliyevning 2007-yil 13 fevraldagi buyrugʻiga binoan Ozarbayjon xalq artisti Laylo Agalar qizi Badirbeyli xotirasini abadiylashtirish maqsadida Bokuda (Shamsi Badalbeyli koʻchasi, 84) Ozarbayjon xalq rassomi Laylo Badirbeyli yashagan binoda yodgorlik lavhasi oʻrnatildi.

2019-yil 29 dekabrda Ozarbayjon Prezidenti Laylo Badirbeylining 100-yilligini nishonlash toʻgʻrisida farmon imzoladi.[3]

Mukofotlar

tahrir
  • Ozarbayjon SSR Davlat mukofoti laureati — 1972-yil[4]
  • Mustaqillik ordeni — 1999-yil [5]

Teatr sohasidagi rollar

tahrir
  • Desdemona (Otello, Uilyam Shekspir)
  • Narmina (Oftalmolog, I. Safarli)
  • Solmaz (Olovli kelin, Jafar Jabbarli)
  • Lisa (Tirik oʻlik, Leo Tolstoy)
  • Faxrande (Qoʻshiq togʻlarda qoldi, Ilyos Efendiyev)

Filmoqrafiya

tahrir
  1. Arshin mal alan — Gulchohra
  2. Asif, Vasif, Agasif (film, 1983)
  3. Aygün (film, 1960)
  4. Ozarbayjon kinosi-80 (film, 1996)
  5. Besh daqiqalik konsert (film, 1941)
  6. Bizning koʻchamiz (film, 1961)
  7. Bizning koʻchamizning oʻgʻillari (film, 1973)
  8. Ajoyib hayot lahzalari (film, 2006)
  9. Choʻponlar izidan (film, 1974)
  10. Yaramas toʻda (film, 1937)
  11. Deli Kur (film, 1969)
  12. Darvesh Parijni portlatmoqda (film, 1976)
  13. Anvar Hasanov. Yetti oʻgʻildan biri (film, 2007)
  14. Fatali xon (film, 1947)
  15. Kema soati siri (film, 1983)
  16. Yosh ayol kishisi (film, 1988)
  17. Gilos daraxti (film, 1972)
  18. Uchrashuv (film, 1955)
  19. Goʻzallik timsoli … Laylo Badirbeyli (film, 2014)
  20. Bir kun … (film, 1976)
  21. Intizar (film, 1969)
  22. Odamning soʻzi (film, 1987)
  23. Soyalar sudralmoqda (film, 1958)
  24. Goʻroʻgʻli (film, 1960)
  25. Qonli maydon (film, 1985)
  26. Gazalxon (film, 1991)
  27. Maestro Niyazi (film, 2007)
  28. Men u qadar chiroyli emas edim (film, 1968)
  29. Men qoʻshiq qoʻshyapman (film, 1979)
  30. Muqaddas xonada yonaman (film, 1991)
  31. Ertaklar derbenti (film, 2006)
  32. Nehremli qiz (film, 2002)
  33. Oʻsha dunyoning salomi (film, 1991)
  34. U boʻlmasin, bu boʻlsin (film, 1956)
  35. Uning katta yuragi (film, 1958)
  36. Prima (film, 1992)
  37. Sevil (film, 1970)
  38. Sabuhi (film, 1941) — Tubu
  39. Sovgʻa (film, 1942)
  40. Tuzoq (film, 1990)
  41. Men oʻz qalʼamni qurdim (film, 1997)
  42. Uzeyir hayoti (film, 1981)
  43. Vulkanga qarshi (film, 1977)

Eslatmalar

tahrir
  1. ↑ Məşhurların ailə faciələri, 2016-01-26da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2020-08-29
  2. ↑ „Xalq artisti Leyla Bədirbəylinin dəfninin təşkili üzrə Dövlət komissiyası haqqında“ Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 23 noyabr 1999-cu il 273 nömrəli Sərəncamı[sayt ishlamaydi] (Ozarbayjoncha)
  3. ↑ President.Az. „Leyla Bədirbəylinin 100 illiyinin qeyd edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı“ (az). President.az (2019-yil 29-dekabr). Qaraldi: 2019-yil 30-dekabr.
  4. ↑ Ədəbiyyat, incəsənət və arxitektura sahəsində 1972-ci il Azərbaycan SSR Dövlət mükafatlarının verilməsi haqqında Azərbaycan KP MK-nın və Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin 1972-ci il tarixli Qərarı — anl.az saytı
  5. ↑ „70 - L. A. Bədirbəylinin "İstiqlal" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında“. e-qanun.az. 2016-yil 10-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 1-may.

Manba

tahrir
  • „Bolgariya jurnali yozadi…“ // Adabiyot va sanʼat — 1964-yil.
  • Laylo Badirbeyli[sayt ishlamaydi]
  • Laylo Badirbeyli (Wayback Machine saytida 2020-11-30 sanasida arxivlangan)
  • Laylo Bedirbeyli — Tarjimai hol
  • Ozarbayjon Respublikasi Madaniyat vazirligi. J. Jabbarli nomidagi „Ozarbayjonfilm“ kinostudiyasi. Oydin Kazimzade. Bizning „Azerfilm“. 1923-2003-yillar. Boku: Tarjimon, 2004.- 56 bet 53; 276.
  • „Sahnamizning Laylosi“ //Respublika. — 2011- 1 yanvar.
  • Goʻzal Ozarbayjon: Laylo Badirbeyli //Skreen-air.- 2015.- 9 yanvar.- P.6.
  • Asgarov, H. Goʻzallik tarjimoni //Madaniyat.- 2015.- 23 yanvar.- P.11.
  • Atirgul yuzi bilan … Laylo „Goʻzal Ozarbayjon“ deb nom olgan aktrisaning tugʻilganidan 95-yil oʻtdi //Express.- 2015.- 10-12 yanvar.- b. 21.
  • Xalq artisti Laylo Badirbeyli tavalludining 95-yilligi yakunlandi // 525-chi gazeta.- 2015.- 9 yanvar.- S. 7; Credo.- 2015.- 9 yanvar.- b. 16.
  • „U yaratgan filmlar va u oʻynagan rollar eski emas, ular unutilmaydi“ // Uch nuqta.- 2015.- 22 yanvar.- S. 13.

Havolalar

tahrir 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Laylo_Badirbeyli&oldid=3910917" dan olindi