Mazhar Müfit Kansu

Mazhar Mufit Kansu yoki Ahmet Mazhar Kansu (1872-yilda tugʻilgan, Denizli — 1948-yil 12-noyabr, Istanbul) — turk davlat arbobi, hokim, noib va boshqaruvchi.

Mazhar Mufit Kansu

Hayotiy

1874-yilda Denizlida tug'ilgan. Otasi Sulaymon Mufid Bey, Edirne viloyati Kitob kitobi mudiri, onasi esa Fatma Hanim. Ta’limni Istanbuldagi Fotih oʻrta maktabida boshlagan. Keyinchalik, otasining Edirnega tayinlanishi munosabati bilan Edirne o'rta maktabida va Edirne Mulkiye litseyida o'qishni davom ettirdi. 1889-yilda Idadini tugatgandan soʻng Istanbuldagi davlat xizmati maktabiga oʻqishga kirdi va 1891-yilda Mulkiye maktabini tamomladi.

Oʻqishni tamomlagach, Gelibolu shahrida turk tili, tarix va matematika oʻqituvchisi, 1892-yildan Edirne oʻrta maktabida direktor yordamchisi boʻlib ishladi. Oʻqituvchilik faoliyatini 1899-yilgacha davom ettirgach, 1889-yilda tuman gubernatori lavozimiga koʻtarildi. 1903-yilda avval Havsada, Chorluda, soʻngra 1904—1910-yillar orasida Cisr-i Ergene (Uzunköprü) tuman hokimligida 6 yil maʼmur boʻlib ishladi.

1910—1912-yillarda Komotini, 1913-yilda Lazistan va Mersin, 1913—1917-yillarda Izmit, keyin esa Karesi (Balıkesir) gubernatori boʻlgan.

Siyosiy hayotini Ittifoq va Taraqqiyot Qo'mitasi a'zosi sifatida boshlagan Kansu, Erzurum Kongressi bilan Milliy kurash harakatiga qo'shildi, Sivas Kongressida faol rol o'ynadi va Anadolu-Rumel Huquqlarni Mudofaa Jamiyati a'zolari orasida edi.

1918-yilda Bitlis gubernatori etib tayinlandi. 1919-yil 25-mayda Bitlis gubernatori boʻlganida Istanbul hukumati tomonidan ishdan boʻshatildi. 1919-yil 13-iyunda Bitlisdan Istanbulga qaytishdan oldin Erzurumga borishga qaror qildi. Erzurum kongressida Mustafo Kamol bilan birga ishlagan, so’ngra 1919-yil 2-sentabrda vakillik qo’mitasi sifatida Sivasga borgan va Sivas kongressida qatnashgan. Sivasda tashkil etilgan Anadolu va Rumeli Huquqlarni Mudofaa Jamiyatida qatnashgan va 2012-yilda iste’foga chiqqan Damat Ferit Posho kabineti o’rniga Milliy kurash tarafdori bo’lgan Ali Rizo posho kabinetiga qo’shilish uchun Anqara orqali Istanbulga ko’chib o’tgan. 1919-yil 2-oktabr Delegatsiyaning ba'zi a'zolari bilan.

U 1920-yil 12-yanvarda Istanbulda toʻplangan soʻnggi Usmonli Parlament Assambleyasida Hakkaridan deputat sifatida qatnashdi. Ittifoqchilarning bosimi tufayli ishlay olmagan va 1920-yil 11-aprelda Sultonning buyrugʻi bilan yopilgan Istanbuldagi boshqa Majlis Delegatsiyasi ham Vakillik qoʻmitasi aʼzolari kabi mashaqqatli safardan soʻng Anqaraga koʻchib oʻtadi.

Turkiya Buyuk Millat Majlisi 1920-yil 23-aprelda ochildi. Bu davrda yana Hakkari deputati sifatida xizmat qildi. Assambleya faoliyati davomida u ko'plab boshqa komissiyalarning a'zosi va raisi bo'lib, asosan Moliya qo'mitasida ishlagan. 1920-yil may oyida Elazig gubernatorligiga oʻrinbosarligida qolishi sharti bilan tayinlandi. Sakarya urushi paytida Anqaraning himoyasidagi har qanday zaiflik oldida, u Turkiya Oliy Millat Majlisi tomonidan ehtiyotkorlik va vaqtinchalik bir muddatga Kayseriga tayinlandi, shunda majlis ishlari Kayserida amalga oshirilishi mumkin edi.

Kayseri, Yozgat, Kirshehir, Diyarbakir va Nig'de shaharlarida Mustaqillik sudlari a'zosi va raisi lavozimlarida ishlagan.

5 respublika e'lon qilingandan keyin. davriga qadar Denizli deputati, 6. Davr (1939) va 7. Bu davrda (1943) Choruh (Artvin) noibi boʻlib ishlagan. 1946-yilgi saylovlardan keyin u siyosiy hayot bilan xayrlashdi.

Mustafo Kamol bilan birga boʻlgan voqealarni shaxsiy qayd qilgan Kansuning 1948-yil 4-martda Son Telegraf gazetasida “Otaturk bilan Erzurumdan oʻlimigacha” sarlavhasi bilan chop etilgan xotiralari ikki jildda chop etildi. Turk Tarix Jamiyati tomonidan 1966-yil.

Mazhar Mufit Kansu 1948-yil 12-noyabrda Istanbulda vafot etdi. U uylangan va 3 farzandning otasi edi.