Mordad

Mordad (forscha: مرداد) Eron va Afgʻonistonning rasmiy hijriy yil taqvimi beshinchi oyi boʻlib, oʻttiz bir kundan iborat. Grigoriy taqvimi boʻyicha iyul oyida boshlanib, avgust oyida tugaydi. Tir oyidan keyingi yozning ikkinchi oyi boʻlib, undan keyin Shahrivar oyi keladi. Dariy tilida Asad, pushtu tilida Zmaray deb ataladi. Oy nomi zardushtiylik dinida ilohiylik, oʻlmaslik tushunchalarini anglatuvchi Ameret soʻzidan olingan.

Voqealar

• 1170-yil Mordad oyining 13-kuni — Amerika Qoʻshma Shtatlari Daromadlarni kesish xizmati, hozirgi Amerika Qoʻshma Shtatlari qirgʻoq qoʻriqlash xizmati, oʻsha paytdagi Gʻaznachilik kotibi Alexander Hamilton tomonidan AQSh dengiz piyodasi sifatida tashkil etilgan.
• 1324-yil Mordad oyining 24-kuni — Hirohitoning taslim boʻlishi haqidagi radio eshittirish bir necha kun oldin NHK radiosida efirga uzatilib, Yaponiya imperiyasining armiyasi va floti tomonidan barcha harbiy harakatlar tugaganligi va mamlakatning soʻzsiz taslim boʻlishi shartlari qabul qilinganligi Potsdam deklaratsiyasi qoidalariga muvofiq ittifoqchilarga odamlar va qurolli kuchlariga rasman eʼlon qilingan.
• 1324-yil Mordad oyining 26-kuni — Indoneziya mustaqilligi eʼlon qilingan.
• 1326-yil Mordad oyining 23-kuni — Hindiston va Pokiston Buyuk Britaniyadan ajralib, mustaqillikka erishgan.
• 1332-yil Mordad oyining 28-kuni — Eron Bosh vaziri Muhammad Musaddiq Amerika Qoʻshma Shtatlari Markaziy Razvedka Boshqarmasi (CI) koʻmagida davlat toʻntarishi natijasida agʻdarilgan va AQSh tarafdori Muhammad Rizo Shoh Pahlaviyning qariyb 25 yillik hukmronligi boshlangan. Gʻarbda 1953-yilning 19-avgustidagi davlat toʻntarishi, odatda, Markaziy razvedka boshqarmasi kriptoonimi „Ajax operatsiyasi“ nomi bilan tanilgan, Eronda esa, odatda, 28-Mordad toʻntarishi deb ataladi.
• 1344-yil Mordad oyining 18-kuni — Singapur mustaqil davlat sifatida eʼlon qilingan. Shundan keyin bosh vazir Lee Kwan Yew milliy televideniyeda yigʻlab, Singapur xalqiga mamlakatning Malayziyadan ajralib, mustaqillikka erishganini eʼlon qilgan.

Vafot etganlar

• 1390-yil Mordad oyining 19-kuni — eronlik futzalchi va murabbiy Babak Masumiy vafot etgan. 
• 1302-yil Mordad oyining 10-kuni — Amerika Qoʻshma Shtatlari 29-prezidenti Warren G. Harding vafot etgan.

Kuzatuvlar

• 2-Mordad — Simón Bolívarning tavallud topgan kun, Kolumbiya va Venesuela dengiz floti kuni.
• 7-Mordad — Amordadegan festivali oʻtkaziladigan kun (zardushtiylik bayrami).
• 11-Mordad — Rossiya havo harbiy qoʻshinchilari kuni.
• 13-Mordad — Amerika Qoʻshma Shtatlari Sohillarini qoʻriqlash kuni.
• 18-Mordad — Singapur mustaqilligi kuni.
• 23-Mordad — Pokiston mustaqilligi kuni.
• 23 yoki 24-Mordad — Bibi Maryamni xotirlash bayrami, Hindiston Mustaqilligi kuni.
• 26-Mordad — Indoneziya Mustaqilligi kuni.
• 28-Mordad — AQSh Milliy aviatsiyasi kuni.