Muxa qoʻzgʻoloni

Muxa boshchiligidagi qoʻzgʻolon rus va moldaviya dehqonlari oʻrtasidagi XV asrdagi eng yirik qoʻzgʻolonlardan biridir. U 1490-yilda Moldaviya knyazligiga tegishli Bukovinada boshlangan va tez orada Galisiya va Polsha Rusini tashkil etgan Gʻarbiy Podoliyani ham qamrab olgan. Qoʻzgʻolonchilar feodallarning, asosan, polshalik zodagonlarning mulklariga hujum qildilar, otlarni, qurollarni tortib oldilar, zodagonlarni quvib chiqardilar va oʻldirdilar. Qoʻzgʻolonga tekin jamoa yerlarini feodallarga boʻlib berish, ularning zulmini kuchaytirish va dehqonlarni qul qilish amaliyoti sabab boʻldi.

Polsha qiroli Kazimir IV Yagellon janoblarni isyonchilarga qarshi yurishga chaqirdi va Tevton ordeni qoʻshinlarini yolladi. 1490-yilning yozida Rogatin yaqinida qoʻzgʻolonchilarning asosiy kuchlari qirol qoʻshinlari tomonidan magʻlubiyatga uchradi va ularning Muxa boshchiligidagi qoldiqlari Pokutya, Kolomiya va Snyatin viloyatlariga, soʻngra shimoliy Bukovina oʻrmonlariga chekindi.

1491-yilning bahor va yozida maʼlum bir Andrey Borulya boshchiligidagi qoʻzgʻolonchilar otryadlari qaytib kelishdi (baʼzi tarixchilar bu oʻsha Muxa deb hisoblashadi). Galich yaqinida qoʻzgʻolonchilar magʻlubiyatga uchradilar. Borulya polyaklar tomonidan qoʻlga olindi va qatl qilindi — u Xotin qalʼasi devorlaridan uloqtirildi. Biroq qoʻzgʻolon davom etdi. 1492-yilda oʻzini Muxa deb ataydigan dehqon otryadlari Galisiyaning katta qismini egallab oldi. Ular feodallarning uylariga hujum qildilar, ularni oʻldirdilar, mulklarini yoqib yubordilar. Galichdan uncha uzoq boʻlmagan joyda zodagonlar otryadi qoʻzgʻolonchilar otryadiga hujum qilib, uni yoʻq qiladi va Muxani asirga oladi. U Krakov qalʼasiga olib ketilgan va u yerda tez orada qiynoqlardan vafot etgan.

Polsha yilnomasining muallifi Torgovisklik Peremishl yepiskopi Yan shunday deb yozadi: „Volaxiyada qandaydir bir Muxa qisqa vaqt ichida dehqonlardan 9000 qoʻshin yigʻib, Rossiyaning Snyatin joylashgan qismiga bostirib kirishdi, uni egallab, talon-toroj qilishdi, soʻngra turli hududlarga hujum qilishdi, shaharlar va qishloqlarni va boshqalarni Galichgacha boʻysundirdi“.

Adabiyotlar

• I. K. Baliq ovlash. Ukraina SSR tarixi. Sovet Ittifoqidan oldingi davr. Kiev, Oliy maktab, 1978-yil, 75-bet.
• Ukraina SSR tarixi. T1. 2-kitob. Kiev, Ilmiy fikr, 1979, 114-115-betlar.
• Ukraina tarixi boʻyicha qoʻllanma (Wayback Machine saytida 2009-04-10 sanasida arxivlangan). Ed. I. Podkovy va R. Shust. — K.: Geneza, 1993-yil.
• Moldova tarixi. — Kish.: 1951 T. 1.

Havolalar

• Ukraina buyuk tarixi(Ukraincha) )