Nikolay Aleksandrovich Morozov

Nikolay Aleksandrovich Morozov (25-iyun 1854 – 1946-yil 30-iyul) – rus inqilobiy harakatining arbobi, yozuvchi.

Nikolay Aleksandrovich Morozov
Tavalludi	1854-yil 7-iyul Borok qishlog'i Rossiya imperiyasi
Vafoti	1946-yil 30-iyul
Taxallusi	Vorobey Zodiak
Kasbi	Revolyutsioner, Shoir, Memuarist, Yozuvchi
Ijod qilgan tillari	Rus
Fuqaroligi	Rossiya Imperiyasi
Mukofotlari

Biografiyasi

Oʻrta maktab oʻquvchisi Nikolay Morozov

Pyotr Alekseevich Shchepochkin – otasi

Nikolay Morozovning otasi Pyotr Alekseyevich Shepochkin (1832—1886) Nikolay endigina sakkiz yoshga to'lganida olamdan oʻtgan. N. A. Morozovning avtobiografiyasida Shepochkin familiyasi va ota-onalarning ismlari koʻrsatilmagan. Hatto onasining ismi ham tilga olinmaydi, faqat otasining ismi va qizining ismi qisqacha koʻrsatib oʻtilgan.

Nikolay Morozovning onasi – Anna Vasilevna Plaksina, temirchi otasidan, oʻrtoqlaridan, ruhoniyning qizlaridan oʻqish-yozishni oʻrgangan, Pushkin, Krilov, Lermontov sheʼrlarini ham yoddan bilgan. Nikolay 1854-yil 8-iyulda tugʻilgan va Mologa shahrida onasining familiyasi bilan qayd etilgan.

Nikolay Morozov bolaligi va yoshligini moddiy farovonlikda oʻtkazgan. Nikolay boshlangʻich taʼlimni onasidan olgan va otasi unga kutubxonasidan erkin foydalanishga ruxsat bergan. Oʻsmirning keyingi taʼlimi tabiiy fanlarni yaxshi koʻradigan fransuz oʻqituvchisi N.K.Morelning nazorati ostida oʻtgan.

Mahbuslik yillari (1875—1905)

N.Sablin va N.Morozov 1875-yil 12-martda Kibarti shahrida Rossiya chegarasini kesib oʻtgandan soʻng darhol hibsga olingan. 20-mart kuni Morozov Pyotr va Pol qal’asiga olib ketilgan. 1875-yilning yozida Morozov tergov uchun Moskvaga yuborilgan. P. A.Shchepochkin 1876-yil 10-martda 3000 rubl miqdorida garov evaziga oʻgʻlining ozodligini soʻrab murojaat qilgan va uning soʻrovi qanoatlantirilgan. Biroq, ozodlik uzoqqa choʻzilmagan: Saratov sud palatasi prokurori Morozovning hukumatga qarshi faoliyati tufayli garov evaziga ozod qilinishiga eʼtiroz bildirgan.

Morozov „Narodnaya Volya“ning boshqa aʼzolari bilan birga 1879-yil 19-noyabrda podshoh poyezdini portlatish maqsadida Moskva-Kursk temir yoʻli ostida tunnel qurishda ayblangan. Ular sodir etgan jinoyat Jinoyat kodeksining 241, 242, 243 va 249-moddalari (Suveren imperatorning muqaddas shaxsiga va imperator saroyi aʼzolariga qarshi jinoyatlar; oliy hokimiyatga qarshi isyon va davlatga xiyonat toʻgʻrisida) boʻyicha ayblangan. Ayblov xulosasida u „Narodnaya Volya“ partiyasining shoiri va nazariyotchisi sifatida qayd etilgan. Beshta ayblanuvchi orasida Morozov muddatsiz ogʻir mehnatga hukm qilingan.

Birinchi rus inqilobi boshlanganidan soʻng, mahbuslarga rasmiy „Hukumat gazetasi“ ga obuna boʻlishlariga ruxsat berilgan, gazeta orqali jami sakkiz kishi, shu jumladan Morozov 1905-yil 21-oktyabrdagi imperator farmoni bilan amnistiya qilinganligini bilib olganlar.

Hayotining soʻnggi yillari

Poytaxtga qaytgach, tarjimon M.V.Watsonning uyida Morozov jiyani Kseniya Borislavskaya bilan uchrashgan. Kseniya tibbiyot maktabiga bormoqchi boʻlganida, Morozov uning fizika va kimyo boʻyicha oʻqituvchisi boʻlgan. 1907-yil 7-yanvarda ular Kopani qishlogʻida turmush qurishgan.

Taʼlimdagi faoliyati

1906-yil 20-dekabrda D. I. Mendeleyev bilan uchrashgan. Buyuk kimyogar Morozovning davriy jadvali turli tartibli koʻplab davriy sistemalarning faqat alohida holi ekanligi haqidagi fikriga shubha bilan qaragan. 1906-yil 13-oktyabrdagi „Segodnya“ gazetasida Dmitriy Ivanovich Mendeleyev N. A. Morozovga faxriy kimyogar unvonini berishni taklif qilgan.

Manbalar

• Morozov N. A. Terroristicheskaya borba. – London: Rus. tip., 1880. – 14 s.
• Morozov N. A. Otkrovenie v groze i bure: Istoriya vozniknoveniya Apokalipsisa: S 62 ris. i snimkami s drev. astron. kart Pulk. observatorii / Nikolay Morozov. —- [Sankt-Peterburg]: Red. jurn. „Biloe“, 1907. – X, 304, s.
• Morozov N. A. Periodicheskie sistemi stroeniya veщestva: Teoriya obrazovaniya ximicheskix elementov (Wayback Machine saytida 2022-08-15 sanasida arxivlangan). – M.: Izd. t-va И. Д. Сытинa, 1907. – 437 s.: il., tabl.
• Morozov N. A. Osnovi kachestvennogo fiziko-matematicheskogo analiza i novie fizicheskie faktori, obnarujivaemie im v razlichnix yavleniyax prirodi / Nikolay Morozov. – M.: t-vo I. D. Sitina, 1908. – XII, 402, [1] s., 4 l. tabl.: il.
• Morozov N. A. Zakoni soprotivleniya uprugoy sredi dvijuщimsya telam. – SPb.: tip. „T-va xudoj. pechati“, 1908. – 66, [2] s.
• Morozov N. A. V poiskax filosofskogo kamnya. – SPb.: Obщestv. polza, 1909. – 300, [3] s., 147 il., portr., 6 l. tabl.
• Pod svodami: Sb. povestey, stixotvoreniy i vospominaniy, napisannix zaklyuchyonnimi v staroy Shlisselburg. kreposti, sost. N. Morozovim. – M.: kn. mag. „Zveno“, 1909. – 305, [2] s.
• Morozov N. A. Zvyozdnie pesni. M.: Skorpion, 1910. – 190 s.
• Morozov N. A. Pisma iz Shlisselburgskoy kreposti. – SPb.: Izd-vo M. Averyanova, 1910. – 268, [2] s.: il., 1 l. portr. Risunki xudojnika M. Solomonova.
• Morozov N. A. Na granitse nevedomogo. V mirovom prostranstve. Nauchnie polufantazii. – M.: Zveno, 1910. – 192 s.

  Pereizd.: M.: Knigovek, 2013. – 224 s. ISBN 978-5-4224-0716-3

• Morozov N. A. Funksiya: Naglyadnoe izlojenie differensialnogo i integralnogo ischisleniya i nekotorix ego prilojeniy k estestvoznaniyu i geometrii: Rukovodstvo k samostoyatelnomu izucheniyu visshego matematicheskogo analiza  – SPb.; Kiev: Sotrudnik, 1912. – XII, 464 s.
• Morozov N. A. Lingvisticheskie spektri: Sredstvo dlya otlicheniya plagiatov ot istin. proizvedeniy togo ili dr. izvestnogo avt. (Wayback Machine saytida 2022-10-21 sanasida arxivlangan) – Petrograd : tip. Imp. Akad. nauk, 1916. – [2], 42 s.
• Morozov N. A. Sem dney revolyutsii! Sobitiya v Moskve. Dnevnik ochevidsa. 1917 g.  – [M.], 1917. – 16 s.
• Morozov N. A. Zvyozdnie pesni: Pervoe polnoe izdanie vsex stixotvoreniy do 1919 g.: V 2 kn. M.: Zadruga, 1920—1921. Kn. 1. – 1920. – 190 s.; Kn. 2. – 1921. – 206 s.
• Morozov N. A. Prinsip otnositelnosti i absolyutnoe : Etyud iz oblasti proyavleniy volnoobraznogo dvijeniya (Wayback Machine saytida 2022-08-15 sanasida arxivlangan) / Nikolay Morozov. – Pb.: Gos. izd-vo, 1920. – 88 s.
• Morozov N. A. Xristos. Istoriya chelovechestva v estestvennonauchnom osveщenii: tt. 1—7. – M.; L.: Gosizdat, 1924—1932; 2-e izd. – M.: Kraft+, 1998—2002.
• Morozov N. A. Istoriya izucheniya vselennoy / Pod red. i s dopolneniyami Nikolaya Morozova, direktora Gos. nauch. in-ta im. Lesgafta i predsed. Russk. o-va lyubiteley mirovedeniya. M.-L.: [izd-vo P. P. Soykina], 1928. – 80 s.

  Pereizd.: Yekaterinburg: Izdatelskie resheniya, 2019. – 163 s. – ISBN 978-5-4496-3046-9

• Morozov N. A. Povesti moey jizni. T. 2 / pochyotniy akad. N. A. Morozov; red. i primech. S. Ya. Shtrayxa. – M.: Akad. nauk SSSR, 1947. – 555 s. : 3 l. il. – (Akad. nauk SSSR. Nauch.-popul. seriya. Memuari).
• Morozov N. A. Povesti moey jizni. T. 3 / pochyotniy akad. N. A. Morozov; red. i primech. S. Ya. Shtrayxa. – M.: Akad. nauk SSSR, 1947. – 415 s.: 3 l. il. – (Akad. nauk SSSR. Nauch.-popul. seriya. Memuari).
• Morozov N. A. Noviy vzglyad na istoriyu Russkogo gosudarstva (Wayback Machine saytida 2022-01-09 sanasida arxivlangan). – SPb.: Izdatelstvo Sankt-Peterburgskogo universiteta, 2007 ISBN 978-5-288-04401-4
• Morozov N. A. Sbornik proizvedeniy : xudojestvennaya literatura. – M.: Direkt-Media, 2014. – 107 s. ISBN 978-5-4475-3246-8