O‘pkaning kistoz hosilalari

Bolalarda oʻpka kistalari — tez-tez uchrab turadi. Tugʻma va orttirilgan o‘pka kistoz hosilalari farq qiladi, ularni farqlab olish nafaqat rentgenologik, balki morfologik tadqiqotda ham qiyin. Taranglashgan va taranglashmagan kistalar, shuningdek, bolalik yoshida koʻp uchraydigan parazitli kistalar (oʻpka exinokokkozi) klinik ahamiyat kasb etadi. Shularni hisobga olib biz orttirilgan kistalar, oʻpka abssesslari va oʻpkaning exinokokk kistalarida toʻxtalishni maqsadga muvofiq.

Oʻpkaning orttirilgan kistalari

Neonatal (tugʻilish) davrda, ayniqsa, muddatidan oldin tugʻilgan bolalar, ventilyatsiyada joylashganida interstitsial emfizema, lobar emfizema va parenximatoz kistalar hosil boʻlishi mumkin. Patologiyaning bu koʻrinishlari har biri faqatgina eʼtiborli kuzatuvni talab qilgan holda, teskari rivojlanishga spontan yoʻliqishi mumkin. Agar zararlanish oʻrta devorni siljitgan va oʻpkaning ham „kasallangan“, ham qarama-qarshi tomondan siqilishiga sabab boʻlgan holda rivojlansa, jarrohlik muolajasi koʻrsatiladi. Tug‘ma anomaliyalarda differensial tashxis qiyin emas, chunki orttirilgan zararlanishlar ventilyatsiyada joylashgan bolada postnatal paydo boʻladi. Emadigan va undan katta yoshdagi bolalarda kistoz zararlanishlar oʻpka kontuziyasi (yorilishi) yoki parenxima yoxud bronx yorilishi bilan kuzatiladigan koʻkrak qafasi jarohati natijasida hosil boʻladigan posttravmatik boʻlishi mumkin. Tugʻma anomaliyalarda differensiyalashga oʻpkaning shikastlanish joylarida jarohat kistalarini lokallizatsiyasi yordam beradi. Bu hosilalarni aniqlash uchun jarohatlangan oʻpkaning soxta kistalari terminini ishlatish toʻgʻriroq boʻladi, chunki ular epitelial qoplamaga ega emas. Tajribaviy tadqiqotlar kistoz zararlanish rivojlanishi patogenezi asosida nafas olish yoʻllarining shikastlanishi, oʻpkaga kiradigan havo bosimi va oʻpka parenximasi egiluvchanligining buzilishi yotishini koʻrsatdi. Simptomsiz kechgan holatlarda, kistalar kattalashmasa hamda respiratorli distress qoʻzgʻamasa, sinchiklab kuzatish bilan cheklanish mumkin, bunda, odatda, spontan tuzalish boshlanadi. Favqulodda hollarda infeksiyaning qoʻshilishi tashqi drenirlash yoki jarrohlik yoʻli bilan kistalarni kesilishi talab qilinishi mumkin. Orttirilgan xarakterdagi oʻpkaning infeksiyadan keyingi zararlanishlariga stafilokokk pnevmoniya holatidagi pnevmatotseleni kiritish mumkin. Pnevmatotseleda anamnezda infiltrativ jarayonda va keyinchalik boʻshliqda ingichka yoki hatto umuman koʻrinmaydigan devorcha hosil boʻlishi bilan boshdan kechirilgan oʻpka infeksiyasi kuzatiladi. Odatda, bunday boʻshliqlar suyuqlikka emas, faqat havoga ega boʻladi va aksariyat holatlarda teskari spontan rivojlanishga yoʻliqadi. Oʻpka abssessi lokallashgan infeksiya holatida boʻshliq paydo boʻlishi bilan oʻpka parenximasi yiringlashi sodir boʻlganida hosil boʻladi. Antibiotik terapiyani klinik amaliyotga kiritilishi boʻyicha birlamchi oʻpka abssesslari qaytalanishi kamaydi. Odatda, immuniteti zaiflashgan ogʻir bemorlar, shuningdek, kichik yoshdagi bolalarda hosil boʻladigan ikkilamchi abssesslar bilan toʻqnashishga toʻgʻri keladi.

Etiologiyasi va patogenezi

Birlamchi oʻpka abssesslariga taalluqli sabab sifatida koʻrilishi mumkin boʻlgan omillar: nafas olish yoʻllarining yuqori boʻlimlaridagi operatsiyalar, koʻpincha, tonzillektomiya va tishlar ekstraksiyasi kabilarni, shuningdek, yot jismlr aspiratsiyasini, bolaning uzoq vaqt hushsiz holatda boʻlishini oʻz ichiga oladi. Boshqa maʼlumotlarga koʻra, birlamchi oʻpka abssesslari boʻlgan bolalarda aytib oʻtilgan oldindan bildiruvchi omillar kam uchraydi. Bu kuzatuvlarda 75% abssesslar oʻng pastki hissaning yuqori segmentida, oʻng yuqori hissaning orqa segmentida yoki chap pastki hissaning yuqori segmentida boʻlgan. Penisillinga chidamli piogen (yiringlatuvchi) stafilokokk bolalarda, koʻpincha ham birlamchi, ham ikkilamchi oʻpka abssesslarini chaqiradi. Bundan tashqari alfa- va betagemolik streptokokklar, Pseudomonas — mikroorganizmlar va ichak tayoqchasi uchraydi. Ikkilamchi abssesslar koʻp boʻlishi mumkin. Ular, odatda, doimiy kasalliklarning keskinlashuvi hisoblanadi, qandaydir maʼlum lokalizatsiyaga ega boʻlmaydi va aksariyat holatlarda stafilokokklar qoʻzgʻagan, lekin baʼzan Pseudomonas, Klebsiella va ichak tayoqchasi ham uchraydi. Klinika va diagnostika. Oʻpka abssesslari boʻlgan deyarli barcha bolalarda harorat oshishi, darmonsizlik, ishtaha yoʻqolishi kuzatiladi. Bundan tashqari, koʻpincha koʻkrak qafasi sohasida yoʻtal va plevral ogʻriqlar boʻladi. Koʻpincha namlik ajralishi bilan birga, qon qusish paydo boʻlishi mumkin. Stafilokokk bilan birlashgan pnevmoniya aniqlanganda, septik shokkacha, boshqa klinik koʻrinishlar ham kuzatiladi, xususan, agar abssess plevral boʻshliqni teshib qoʻysa ham kuzatiladi.

Diagnostikasi

Kasallikning erta bosqichlarida koʻkrak qafasi rentgenogrammasi ishonarli boʻlmasligi mumkin. Pnevmoniyaning lokallashgan manbayi dastlab boʻshliqdek koʻrinib, rivojlanishi sababli qora tusda boʻladi. Odatda, koʻp abssesslar ikkilamchi boʻladi. Bronx bilan aloqa roʻy berganida havoga ega pufakli suyuqlik darajasi paydo boʻladi. Kichik bolalarda stafilokokkli pnevmoniyada yuqtirilangan pnevmatotsele nisbatan ingichka devorli va yetarlicha osonlik bilan ancha qalin devorli, uzoq vaqt mavjud boʻlgan oʻpka abssesslaridan farqlanishi mumkin. Rentgenogrammalardagi ifodalangan oʻzgarishlar hatto faol kompleksli terapiya oʻtkazilganidan soʻng, koʻpincha, toʻliq yoʻqoladi. Abssess boʻshligʻi, uning lokalizatsiyasi va devorlari qalinligini koʻrsatadigan KT juda qimmatli maʼlumotlarni beradi. Muolaja boʻlmaganligi tufayli oʻpka abssessi bir necha haftadan soʻng, ayniqsa, qalin devorli va antibiotiklar taʼsiriga chidamli boʻlib, surunkali bosqichga oʻtadi.

Davolash

Konservativ davolash

Antibiotik terapiya davomli boʻlishi shart. Tekshiruvlar natijasi va taʼsirchanlikni aniqlash asosida amalga oshiriladigan, mos keluvchi antibiotiklarning toʻgʻri tanlanishi juda muhim. Agar abssessdan stafilokokklar oʻssa, yarimsintetik penisillinlar belgilash kerak. Faol antibiotik terapiyada abssess 4-5 haftada davomida ingichka devorli boʻshliqqa aylanadi, soʻngra, uchinchi oy oxirida, barcha boʻshliqlarning 75 foizi toʻliq yoʻqoladi. Kichik bolalarda kasallikning erta bosqichlarida ichini aspiratsiya yoʻli bilan bronxoskopik davolash juda samarali. Fibrooptik bronxoskopiyani, birinchi navbatda, tashxisning tasdiqlanishi va agar kerak boʻlsa, davolash maqsadida barcha bemorlarda oʻtkazish lozim.

Jarrohlik usulida davolash

Jarrohlik muolajasi surunkali qalin devorli abssess 4×6 sm oʻlchamlaridan katta boʻlganida, shuningdek, kichik yoshdagi bemorlarda bir necha hafta va undan koʻp vaqt davomida oʻtkazilgan faol antibiotik terapiyada natija boʻlmagan holatlarda tavsiya etiladi. Odatda, lobektomiya talab qilinadi, lekin baʼzan faqat abssessning oʻzini kesib tashlash mumkin boʻladi. Operatsiyaga boshqa koʻrsatmalardan kasallikning empiemaga oʻtishi bilan kuchayishi va koʻp qon qusishni aytib oʻtish kerak. Mustaqil ravishda yoʻtalishga qodir boʻlmagan, immunitet zaif kichik bolalarda kasallikning erta bosqichlarida katta, davolab boʻlmaydigan, surunkali oʻpka abssessining rivojlanishini oldini olishga yordam beradigan transbronxial aspiratsiya maqsadga muvofiqligi haqidagi masala koʻrib chiqilishi kerak. Birlamchi oʻpka abssesslaridagi oʻlim darajasi deyarli nolga teng boʻlib, ikkilamchi zararlanishda u oʻta yuqori — 75% dan 90% gacha qolmoqda