Phi Phi orollari
Phi Phi orollari ―Tailanddagi katta Phuket oroli va Tailandning Malakka boʻgʻozlari oʻrtasidagi orollardir. Orollar maʼmuriy jihatdan Krabi viloyatining tarkibiga kiradi. Ushbu orollar eng katta va aholisi eng koʻp orollar hisoblanadi. Ushbu orollar oʻz ichiga Bida Nok , Bida Nai , Ko Mai Phai kabi orollarni oladi. Ushbu orollarga paromlar , tezyurar qayiqlar yoki uzun dumli qayiqlar orqali borish mumkin. Qayiqlarni koʻpincha Krabi shahridan yoki Phuket viloyatidan topish mumkin[1].
Phi Phi orollari Pulau Api-Api | |
|---|---|
 | |
| 7°44′0″N 98°46′0″E / 7.73333°N 98.76667°E | |
| Mamlakat | Tailand |
| {{{mintaqa_turi}}} | Krabi |
| Maydon | [convert: invalid number] |
| Iqlim turi | 2,231 millimetr (87.8 inches) |
| Aholisi | 2,500 |
| Vaqt mintaqasi | UTCUTC+7 (ICT) |
Phi Phi orollarida dastlab 1940-yillarning oxirlarida Tailandlik Malay baliqchilari yashashgan , keyinchalik u yerda kokos yetishtira boshlashgan. Hozirgi kunda Phi Phi orollarida aholining 80 foizdan ortigʻi musulmon hisoblanadi , ammo orolda ishlovchilarning koʻpi buddistlardir. Doimiy aholi oʻsish soni 2000 dan 3000 kishigacha (2018)[2].
Phi Phi orollari 2000-yilda The Beach Amerika filmi uchun suratga olish joyi sifatida tanlangan va butun dunyoga mashhur boʻlgan[3]. Ammo kino tufayli oroldagi koʻp daraxtlarga ziyon yetkazilgani aytishgandan so‘ng prodyuserlar ushbu orol plyajlariga palmalar ekishgan. Ushbu orolda turizmning oʻsishiga kino namoyishi sabab boʻldi , ammo bu keyinchalik bu atrof-muhit ifloslanishiga olib keldi.
Phi Phi orollari 2004-yil Hindistonda boʻlgan tsunami sababli vayron boʻlgan va u yerdagi barcha infrotuzilmalar ishdan chiqqan , turistlar kelishi ham to‘xtatilgan , barcha yo‘llar yopib qo‘yilgan.
Tarixi
tahrir
Phi Phi nomi malay tilidan kelib chiqqan. Orollarning asl nomi Pulau Api-Api (olovli orol) hisoblangan.
Geografiyasi
tahrirPhi Phi orollari 6 ta mayda oroldan iborat. Ular Phuketdan 46 km janubi-sharqda joylashgan va Hat Noppharat Thara–Mu Ko Phi Phi National Parkining bir qismi hisoblanadi[4]. Bogʻ 242,437 rai (38,789.9 ga; 95,852 akr) maydonni egallagan[5]. Dengizlarida marjonlar koʻp va ushbu orollarda qoyalar, gʻorlar va oq qumli playlar ham bor[6].
Iqlimi
tahrirKo Phi Phi milliy bogʻining tropik musson shamollari ta'sirida maydan dekabrgacha yomgʻirli , yanvardan aprelgacha harorat juda issiq boʻladi. Oʻrtacha harorat 17–37 °C (63–99 °F) gacha boʻladi. Oʻrtacha yogʻin miqdori 2,231 millimetr (87.8 inches) ni tashkil qiladi , eng yomgʻir koʻp yogʻadigan oy iyul va eng qurgʻoqchilik boʻladigan oy fevral hisoblanadi[7].
Transportlar va aloqalar
tahrirYoʻllar
tahrir2004-yildagi tsunamidan keyin Phi Phi orollari qayta tiklangan , ammo Ton Sai koʻrfazi va Loh Dalum koʻrfazining katta qismini qamrab olgan. Oroldagi barcha yoʻllar faqat piyodalar uchun hisoblanadi va yuklarini tashish uchun maxsus aravachalar ham mavjud. Yuk tashish mashinalari va favqulodda kerak boʻladigan mashinalardan boshqa mashinalar kirishiga ruxsat berilmagan.
Havo orqali
tahrirPhi Phi orollariga olib boradigan eng yaqin aeroport Krabi shahrida joylashgan. Phuket va Trang shahridagi aeroportlar ham yaqin. Toʻgʻridan toʻgʻri Phi Phi oroliga olib boradiga aeroport yoq. Turli xil kemalar bilan yetib borsa boʻladi.
Kema orqali
tahrirPhuket, Ko Lanta va Krabi shaharlaridan Phi Phi orollariga doimiy va tez-tez kemalar qatnab turadi. Kemalar qatnovi 08:30 boshlanadi va 14:30 da kemalar qatnovi toʻxtatiladi. Iyun-oktabr oylarida Ko Lanta shahriga va boshqa shaharlarga qaytish faqat Krabi shahri orqali amalga oshiriladi[8].
Turizm
tahrir
Orol plyajlari va toza suvi bilan mashhur va milliy bogʻida hali ham tabiiy muhit saqlanib qolgan, The Beach filmidan soʻng turizm sohasi keskin ravishda oʻsgan.
Phi Phining Maya koʻrfazi 2018-yil iyun oyidan ekotizim tiklanguncha sayyohlar uchun yopiq edi, bir yildan soʻng yana sayyohlarni qabul qila boshladi[9].
Diqqatga sazovor joylari
tahrir- Maymunlar plyaji
- Maya koʻrfazi
- Chivinlar oroli[10]
- Koh Phi Phi Leh
- Viking gʻori
- Laem Tong plyaji
2004-yilgi tsunami
tahrir2004-yil 26-dekabrda Hind okeanidagi tsunami tufayli Phi Phi orolida aholi yashaydigan qismi vayron boʻlgan. Orolning Ton Sai koʻrfazida ikkita ohaktosh orasida isthmusqurilgan. Orolning ancha qismiga ziyon yetgan. Aholining ba'zi qismi evakuatsiya qilingan[11]. Hozirgi kunda orol qayta tiklangan va turistlar uchun barcha sharoitlar yaratilgan.
Tsunamidan keyingi qayta qurish
tahrir
Tsunamidan keyin oroldagi binolarning taxminan 70 foizi vayron boʻlgan. Oroldan 2005-yil iyul oyining oxiriga kelib, taxminan 850 kishining jasadi topilgan va taxminan 1200 kishi bedarak yoʻqolgan, ammo halok boʻlganlarning umumiy soni haligacha aniq emas. Bedarak yoʻqolgan mahalliy gidlar va turistlarning soni 4000 dan oshgan. Phi Phi aholisidan 104 kishi tirik qolgan, bolalar orasida otasidan yo onasidan , yoki ikkilasidan ham ayrilganlar bor[12].
Turizmning ta'siri
tahrir
Turistlar orqali Phi Phi oroli ancha ifloslangan va suvning koʻp qismi notoʻgʻri sarflangan[13]. Ammo Mr.Pankumning fikricha , Phi Phi orolining asisiy daromadi turistlar orqali va mehmonxonalar orqali kelayotgan edi[14]. 2018-yil iyun oyida Leonardo Di Kaprioning 2000-yilda suratga olingan “The Beach” filmi orqali mashhur boʻlgan Maya plyaji tiklanishi uchun noma’lum muddatga yopiladi. Plyaj kuniga 5000 ga yaqin sayyoh va 200 ta qayiqni qabul qilar edi[9]. U 2022-yil 1-yanvarda qayta ochilgan[15].
Rasmlar
tahrir-
Ko Phi Phi Lening ohaktosh qoyalari -
Maya Bay -
Dengiz qayiqlari , Ko Phi Phi -
Ko Phi Phi Don plyaji -
Ko Phi Phi Lening qirgʻogʻidagi uzun dumli qayiq -
Uzun dumli qayiqlar, Maya plyaji
Manbalar
tahrir- ↑ WEEKLY, TTR „Conde Nest ranks Asia's top islands“ (en-US). TTR Weekly (2022-yil 9-noyabr). Qaraldi: 2022-yil 4-dekabr.
- ↑ Hutton, Mercedes. „Thailand’s Phi Phi Islands face drinking water crisis, and too many tourists are to blame“. South China Morning Post (2018-yil 12-dekabr). Qaraldi: 2023-yil 25-avgust.
- ↑ Makalintal, Bettina (11 February 2020). "Leonardo DiCaprio's 'The Beach' Predicted the Worst of Influencer Culture". Vox. https://www.vice.com/en_us/article/g5xj54/leonardo-dicaprios-the-beach-predicted-the-worst-of-influencer-culture?utm. Qaraldi: 12 February 2020.Phi Phi orollari]]
- ↑ „Hat Noppharat Thara-Mu Ko Phi Phi National Park“. Department of National Parks (DNP). 2015-yil 21-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 15-iyun.
- ↑ „Hat Noppharat Thara-Mu Ko Phi Phi National Park“. Department of National Parks (DNP). 2015-yil 21-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 15-iyun.
- ↑ „Koh Phi Phi“. Tourism Authority of Thailand (TAT). 2015-yil 15-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 15-iyun.
- ↑ „Hat Noppharat Thara-Mu Ko Phi Phi National Park“. Department of National Parks (DNP). 2015-yil 21-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 15-iyun.
- ↑ „Phuket to Phi Phi Ferry | Phuket to Phi Phi Speedboat“. phuketharbour.com. 2020-yil 7-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 11-iyun.
- ↑ 9,0 9,1 Ellis-Petersen, Hannah. „Thailand bay made famous by The Beach closed indefinitely“. The Guardian (2018-yil 3-oktyabr). Qaraldi: 2018-yil 25-oktyabr.
- ↑ Barnes. „Top 10 Very Best Things to Do on Phi Phi Island, Thailand“ (en-us). Your Lifestyle Business (2022-yil 1-dekabr). Qaraldi: 2023-yil 6-mart.
- ↑ „‘Wildlife is coming back’ – Maya Bay’s recovery 2 decades on from The Beach“ (en). South China Morning Post (2022-yil 6-noyabr). Qaraldi: 2022-yil 4-dekabr.
- ↑ Marshall, Andrew (2005-10-03). „Help International Phi Phi“. Time. 2011-02-26da asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2012-07-13.
- ↑ Gazette, Legacy Phuket „Phi Phi Island releases 83% wastewater untreated“ (en). The Thaiger (2016-yil 3-mart). Qaraldi: 2019-yil 22-yanvar.
- ↑ Plerin, Chutharat. „Special Report: Phi Phi cries for help“. The Taiger (2014-yil 25-oktyabr). Qaraldi: 2018-yil 29-sentyabr.
- ↑ Cripps. „Thailand bay made famous by ‘The Beach’ finally reopens“ (en). CNN (2021-yil 15-noyabr). Qaraldi: 2024-yil 20-aprel.